10 soruda KEY ödemeleri hakkında her şey

Konut Edindirme Yardımı (KEY) ödemelerinin ne zaman yapılacağı henüz netleşmedi. Sosyal güvenlik uzmanı Ali Tezel, ödemelerin Eylül-Ekim ayına doğru sarkabileceğini söyledi. Peki KEY'de ödemeler nasıl yapılacak? Listede adı olmayanlar ne yapacak? Mirasçılar da KEY alabilir mi? KEY'de merak edilenleri Ali Tezel'e sordu, 10 maddede topladı. İşte KEY'le ilgili merak edilenler...

KEY alıp almayacağımızı nasıl öğrenebiliriz? Ödemeler nasıl yapılacak? Paramızı nereden alabiliriz?

Bu konuyla ilgili, 31 Temmuz'dan sonra olmak kaydıyla veya 31 Temmuz'a kadar tasfiye halindeki Emlak Bankası Anonim Şirketi yönetim kurulunca önce Resmi Gazete'de daha sonra da bir web sayfasında vatandaşlık numarası girilerek ne kadar KEY ödemesi alınacağı hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Bu konuda www.keyodemeleri.com diye site var. Hak sahipleri ödeme tutarlarını T.C. kimlik numaralarını girerek bu siteden öğrenebilecek. Hak sahipleri kendilerine en yakın Ziraat Bankası şubesine giderek, T.C. kimlik numaralarıyla KEY hesaplarında biriken parayı alabilecek.

KEY'le ilgili ödemeler tam olarak ne zaman yapılır, parayı na zaman alabileceğiz?

Bunun normal şartlarda -resmi açıklamayı söylüyorum- Devlet Bakanı Mehmet Şimşek tarafından Emlak Bankası yönetim kurulunun talebi üzerine 31 Temmuz'a kadar listelerin açıklanması ve alınacak paraların açıklanması ertelendi. Tabii bu arada gayri resmi olarak Emlak Gayrimenkul Yönetim Kurulu Üyesi'nin açıklaması vardı biliyorsunuz. Orada diyordu ki; "Bu paraların 7 ila 20 Temmuz arasında Ziraat Bankası'nın ödenmesi mümkün" diyordu. Bu bana göre resmi açıklama sayılamaz. Çünkü daha top, Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı'na geçmedi. Ne zaman ki listeler açıklanır, listeler Resmi Gazete'de yayınlanır, o gün top Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı'na geçecek. Şu anda bütün bu işlemler tasfiye halindeki Emlak Bankası Yönetim Kurulu'nda. Onlar da 31 Temmuz 2008'e kadar süreleri var. O tarihe kadar açıklayabilirler.

Şu gün diye kesin bir tarih söylemek mümkün değil. Hatta 31 Temmuz'dan sonra da yasa değiştirilerek bu sürenin -çünkü yasa ancak 31 Temmuz'a kadar uzatmaya izin veriyor daha fazla uzatmaya imkan vermiyor- Eylül-Ekim ayına doğru uzatılabileceğini tahmin ediyorum. Çünkü şu anda iç borçlanmanın maliyeti çok yüksek yüzde 20'leri aşmış durumda. Bu paralar da iç borçlanmaya ödeneceğine göre, yüksek meblağlar ödenerek KEY'in ödenemeyeceğini düşünüyorum. Tabii bu arada yerel seçimleri düşünürsek yerel seçimlere yakın bir tarihte ödenmesinin ödemeyi yapacak olan kişiler için daha uygun olacağını düşünebilirler.

KEY'de para yerine hisse senedi verilebileceği de açıklandı. Hangisi daha avantajlı, hisse mi para mı?

Evet, yasa gereğince Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı'ndan para alabileceğiniz gibi her birimizin Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığından para değerimize düşen hisse alabilme hakkımız da var. Herhangi bir hisseyi değil, sadece Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı hisselerini alabilirsiniz. Bu hisselerde toplam hisse değerleri -3 milyar YTL. Yani 3 katrilyon-. 3 katrilyon değer içinde bize düşen rakamı bulursak; diyelim ki bize düşen bin YTL olsun, 3 milyarda bin YTL kadar bir hissemiz olacak demektir. Ne kadar hisse sahibi olacağına vatandaşlar karar versin, biz buna devede kulak gibi diyebiliriz. Ben parayı tavsiye ederim. Şundan dolayı parayı tavsiye ederim: 2008 yılına kadar olan dönemde Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı değerini 4.67 kat arttırmış. Ama aynı dönemde özel sektör ve borsaya kote olmuş şirketler değerlerini 10 ila 12 kat arttırmışlar. Bu anlamda hisse senedi alırsak değerinin çok fazla artmayacağını düşünüyorum.

Ödemenin hakkımız olan para olup olmadığını nasıl anlayacağız?

Bunu anlamak çok zor ama şöyle bir şey var; şayet kişi 1987 yılında başlayan KEY ödemelerinde 95 yılının sonuna kadar 9 yıl adına aralıksız KEY ödenmişse açıklanan tavan rakam kadar alması lâzım. Resmi rakamlar 1.400 YTL civarındaydı. 9 yıl boyunca adına KEY ödenmişse ve açıklanan bu rakamdan daha az olırlarsa bu kişiler az aldıklarına kani olsunlar. Ama bu kişi 9 yıldan daha az KEY ödenmiş bir kişiyse, bunu hesaplaması hemen hemen imkansız.

Listede adı olamayanlar için başvurulacak yol nedir?

Listede adı olmayanlar için iki şık var. Eğer kişi özel sektörde çalışan birisiyse, bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Kurumu'na eski adıyla SSK'ya müracaat edecek. Kişi o tarihlerde kamuda çalışmışsa -ister kamu işçisi olsun, ister kamuda memur olsun, ister sözleşmeli olsun- çalıştığı kamu kurumuna başvuracak. Zira Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı'nda olan bu senetlerin bu hisselerin liste bildirimlerini özel sektör çalışanları için SSK yaptı. Kamu çalışanları içinde çalıştıkları her bir kurum listeler halinde bildirdi.

Listeyi eksik bildiren kuruma müracaat edip,"O tarihlerde ben şurada çalıştım. İşte belgelerim" diyerek belgeyle müracaat etmesi gerekiyor. Belge ile müracaat ettikleri takdirde başvurdukları kendi durumlarına göre kamu kurumu veya SSK, belgeleriyle vatandaşın getirdiği belgeleri kontrol edecek vatandaşın itirazı doğruysa bu durumda Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı'na yeniden liste gönderip, "Bu kişi için şu kadar ödenmesi gerekir, biz eksik bildirmişiz" diyecek.

Ancak kişinin getirdiği belgeyle kamu kurumunun veya SGK'nın elindeki belgeler uyuşmuyorsa, kişinin itirazı reddedilecek. Bütün bunlardan sonra kişi yine içi rahat etmezse hatta daha da alacağı olduğunu düşünüyorsa yargı mercilerinde hakkını arama imkanı da var. Özetle; Listelerde adlarını mutlaka kontrol etsinler; adları varsa birinci basamağı geçtiler demektir. Adlarının karşısındaki rakamı kontrol etsinler. Rakama kani olmuyorlarsa ellerinde de belge bulunma ihtimali var ise o belgelerle bahsedilen kamu kurumlarına veya SSK'ya müracaat etsinler. Bundan da sonuç alamazlarsa bir mahkemeye gitmelerini tavsiye ederim.

O dönemde lojmanda kalan memurlar KEY'den yararlanamıyor mu?

Evet o tarihte lojmanda kalanlar için KEY ödemesi yapılmadı.

Karı koca devlet memuru isi ödeme kime yapılacak?

Karı ve koca ikisi de devlet memuru ise, ödeme sadece eşlerden birine yapılacak. Tercih kullanılmazsa bu tercihin kocanın üzerinde olduğu kabul edildi. Tabii şimdi onlardan boşananlar varsa sadece kocaları alacaklar, eşleri alamayacaklar.

Bizzat kendimiz mi gidip almalıyız, bir yakınımız alabilir mi? Mirasçılar da KEY alabilir mi?

Kişi vefat etmişse, geride kalan mirasçıları ellerinde bulunan veraset ilamıyla bankadan kendi adlarına düşen hisselerini alabilirler. Kişi hâlâ sağ ise normalde kendisinin gitmesi gerekiyor; nüfus cüzdanıyla. Ancak kişi kendi gitmek istemiyorsa noterden bir vekaletname düzenleyerek başkasının gitmesini temin edebilir.

İşverenin KEY ödemelerini adımıza yatırıp yatırmadığını nasıl anlarız? Para zorunlu olarak kesiliyor muydu? İşveren ödeme yapmadıysa yine de KEY alma hakkım var mı?

Kamu kurumlarında çalışanlar için herhangi bir işçi sayısı olmaksızın herkesin KEY kesintisi ödemesi yapıldı. Özel sektörde çalışanlar için ise 10 veya daha fazla işçi çalıştıran işverenleri bu KEY ödemesini yapması gerekiyordu. Eğer bu arkadaşlarımız 10 veya daha fazla işçi çalıştıran işverenlerin yanında çalışmamışlarsa adlarına KEY ödemesi yapılmamıştır. 10 veya daha fazla işçi çalıştıran işverenin yanında çalışmışlarsa onların adına KEY ödemesi mutlaka yapılmıştır.

Kamuda sözleşmeli olarak çalışanların KEY alamayacakları doğru mu?

Hayır. O tarihlerde kamuda çalışan herkesten KEY kesintisi yapıldı. 
 
Yasemin ARPA / NTVMSNBC