1988 yılında İstanbul'da inşaatçılar gözünü mezarlıklara dikmiş!

1988 yılında şehir içinde konut yapacak arsa kalmayınca inşaatçılar, mezarlıkların kent dışına taşınarak arsaların imara açılmasını istemişler. Toplam 7 milyon metrekareye yayılan mezarların arsa değeri ise 17 trilyon liraymış.

İnşaatçıların gözü mezarlıklarda

Kent içinde üzerine konut yapacak arsa kalmayınca inşaatçılar, mezarların kent dışına taşınarak arsaların konuta açılması talebinde bulundular.

İstanbul'daki toplam 7 milyon metrekareye yayılan Müslim ve Gayri Müslim mezarlarının arsa değeri 17 trilyon lira. Bu da neredeyse Türkiye bütçesi kadar.

   İSTANBUL'un günden güne büyüyen iskan alanı bulma sorununa inşaatçılar kimilerine göre pratik, kimilerine göreyse ürkütücü bir çözüm getirdiler: ''Şehir içindeki mezarlıkları dışarı taşıyıp yeni yerleşim alanları yaratalım.''

   Böyle bir uygulama gerçekleştiği takdirde yapılaşmaya açılacak alanların arsa değeri, basit bir hesapla Türkiye bütçesine yakın: 17 trilyon lira civarında. Bu değerin büyüklüğüyle orantılı sorunları ve tartışmaların genişlediği ülkemizde kamuoyu üçe bölünmüş durumda. 

   Bu öneriyi kesinlikle karşı olanların savundukları, ''Mezarlıklar, kentin yeşil alanlarıdır, buralar iskana açılırsa İstanbul soluk alamaz'' görüşüne ek olarak, ''böyle bir nakle geleneklerimizin izin vermeyeceği'' de diğer kozları.

   Mezar naklini en çok isteyenler aslında inşaat şirketleri. İstanbul'un en güzel semtlerindeki 7 milyon metrekarelik mezarlık alanları inşaatçıların, ''iştahını kabartmaya'' yetti. Onlar konuya, ''dirilerle ölüler arasında bir tercih yapmak'' şeklinde yaklaşıp, kent içindeki bu büyük mezarlık alanlarının yaşayanlarının konut sorununu büyüttüğünü ileri sürdüler. 

   Tartışmanın üçüncü boyutunu ise, mezarlık alanlarının gerçek anlamda birer ''yeşil alana dönüştürülüp, İstanbul'da halkın nefes alabileceği yerlerin yapılmasını isteyenler'' oluşturdu.

   İstanbul Mezarlıklar Müdürlüğü'ne bağlı 6 milyon metrekare Müslüman ve 1 milyon metrekarelik gayri müslim mezarlıklarının çoğu kentin en beğenilen ve arsa yokluğu çekilen bölgelerinde. Ortalama metrekare birim fiyatları 2.5 milyon lira civarında.

MEZARLIKLARIN TAŞINMASI MÜMKÜN MÜ?: Mezarlıkların nakli konusundaki tartıma sırasında inşaatçılar İstanbul Müftüsü Selahattin Kaya'dan, ''Mezarlıkların nakli caizdir'' fetvasını almayı başardılar, ama Mezarlıklar Müdürü Cengiz Mercan'dan ''Mezarlıkların nakli mümkündür'' sözünü alamadılar. Mercan, nakil işleminin son derece masraflı ve imkansız denebilecek denli güç olduğunu belirtti. ''Bunun en güzel örneğini, Bakırköy Belediye Başkanı'nın bir bulvar açmak üzere Bakırköy Mezarlığı'nı kaldırma kararı verdiği zaman gördük. Bu kararın üzerinden 4 yıl geçmesine karşın, Başkan tek bir taşı bile yerinden oynatamadı'' diyen Cengiz Mercan, İstanbul gibi sürekli yayılan bir kentte ''mezarlıkların kent dışına taşınması''nın büyük bir anlam taşımayacağını vurguladı ve ''Biz üç yıl önce kent dışı diye Hasdal Mezarlığı'nı yaptık. Bugün yeni Boğaz Köprüsü çevre yolu geçince burası toplu konut alanıyla iç içe kaldı'' şeklinde konuştu.

ÇALDIRAN SAVAŞI DÜZCE OVASI'NDA MI YAPILDI?: Turyap Emlak Bilgi Bankası Koordinatörü Remzi Karagözoğlu, ''Mezarlıkların kent dışına nakli, Çaldıran Savaşı'nın Düzce Ovası'nda yapıldığını söylemeye benzer. Tarih olduğu gibi korunup, geleceğe otantik olarak aktarılmalı'' dedi. Karagözoğlu, ''Kırık dökük bir kapı, dört duvar kalmış evler bile tarihi eser olarak korunmaya alınırken, asırlardır oluşmuş birer tarihi ve kültürel anıt olan bu mezarlıkların yok edilmesinin düşünülmesi bile üzücü'' diyerek, bu işlemin aynı zamanda ölmüş kişilerin haklarına tecavüz olduğunu belirtti.

MİMARLARIN GÖRÜŞÜ: TMMOB İstanbul Şubesi Başkanı Yücel Gürsel, ''Mezarlıkların kaldırılmasına karşıyız. Önce, herkesin bildiği gibi buralar yeşil alandır. İkinci olarak, mezarlıklar bize özgü, alıştığımız, atalarımızın yattığı, yanından geçerken korkmadığımız tarihi bir mirastır. Son olarak da, bu bize özgü tarihi eserlerin taşınarak, yerlerinin iskana açılması, KİT'lerin, barajların, köprülerin yani geleceğimizin satışa çıkarıldığı gibi, tarihimizin de satışa çıkarılacağı anlamına gelir. İstanbulla ilgili olarak ilk kez Sayın Bedrettin Dalan'la aynı görüşteyiz. Bizce sorulması gereken soru şu: Mezarlık alanlarının konuta açılması tartışması neden şimdi gündeme getirildi?'' ded.

Dalan: ''Bu fikre karşıyım''

   ANAKENT Belediye Başkanı Bedrettin Dalan, ''Mezarlıklar kentimizin akciğerleridir. Kent, ancak buralarda nefes alabiliyor. Yeşili diriler değil, ölülerimiz koruyor ne yazık ki...'' dedi ve şunları ekledi: ''Böyle saçma tartışmaları nereden çıkardıklarını bilmiyorum. Bu konuda tek karar mercii Anakent Belediyesi'dir. Ve ben de hem şehircilik açısından, hem de atalara saygı açısından bu fikre karşıyım.'' 

   Eyüp Belediye Başkanı Eyüp Uçak da konuyu şöyle değerlendirdi: ''Yol geçmesi gibi zorunluluklar olmadıkça mezarlara dokunulmaması gerektiği kanaatindeyim. Bunlar 'kentin garantili yeşil alanları' ve geçmişimizin parçalarıdır. Biz mezarlıkların taşınmasının aksine, bölgemizdeki Eyüp Mezarlığı'nın tarihimize ve atalarımıza layık olacak şekilde tertemiz ve bakımlı olması için çalışmalarımızı başlattık.''

   Şişli Belediye Başkanı Mehmet Emin Sungur ise, ''Dirilerimize yer bulamazken, mezarlıkların bu kadar geniş alanlara yayılması haksızlık oluyor'' dedi. Sungur, Kuştepe'deki mezarlığı Hasdal Mezarlığı'na taşıma çalışmaları yaptıklarını da belirtti.

HANGİ MEZARLIĞIN ARSASI NE KADAR?

Mezarlık          Birim Yüzölçümü            Satılsa kaç  

adı                        fiyat (TL)      m2           lira ediyor?

Zincirlikuyu.....2.000.000.....380.847.......762 milyar TL.

Tuzla..................200.000..........3.042.......608 milyon TL.

Kemerburgaz........38.000.......19.020.......571 milyon TL.

İkitelli...................80.000........5.960........477 milyon TL.

Bakkalköy............80.000........5.146.........412 milyon TL.

Rumelikavağı.......30.000.......11.530........345 milyon TL.

Karacaahmet.......500.000.....440.417.......220 milyar TL.

Aşiyan..............5.000.000.......28.231.......141 milyar TL.

Halıcıoğlu...........200.000......403.044........79 milyar TL.

Abide-i Hürriyet.1.500.000.....35.095........53 milyar TL.

Eyüp....................250.000.....197.346........42 milyar TL.

Merkezefendi.....1.000.000......28.057........28 milyar TL.

Bakırköy...............600.000......44.699........27 milyar TL.

Arnavutköy..........700.000.......37.500........27 milyar TL.

Taşlıtarla..............250.000.......68.156........17 milyar TL.

Bağlarbaşı............400.000.......31.990........13 milyar TL.

Ortaköy................600.000......20.080........12 milyar TL.

Kulaksız...............350.000......31.095........11 milyar TL.

Edirnekapı............300.000......30.833........10 milyar TL.

Esenler.................100.000......96.776.........10 milyar TL.

Kocasinan............100.000......96.300........10 milyar TL.

Yedikule..............300.000......18.716.........6 milyar TL.

Çubuklu...............350.000.......8.860..........3 milyar TL.

Dudullu................100.000......26.970.........3 milyar TL.

Paşabahçe............150.000......21.497.........3 milyar TL.

İstinye..................500.000........3.893.........2 milyar TL.

Ümraniye.............100.000......18.000.........2 milyar TL.

Dolayoba...............40.000......54.760.........2 milyar TL.

Halkalı...................60.000......20.195.........1 milyar TL.

Not: Tablomuzun son kolonunda yer alan ''Satılsa kaç lira ediyor?'' başlığı altındaki rakamlar yuvarlak olarak yazılmıştır. Küsuratlar atılmıştır.

(1988 yılında Reşat Altın 155.150 liraya satılıyormuş.)

Milliyet Gazetesi 23 Mart 1988

Abdullah Kutalmış MIZRAK/Emlakkulisi.com