Kentsel Strateji 2013 yılını Stratejik Tasarım Yılı ilan etti!

Kentsel Strateji ve DESTEK Platformu 2013 yılını Stratejik Tasarım Yılı ilan etti. Amaç, yeni kentsel dönüşüm sürecinde mahallelerimizi yeniden yapılandırırken, tasarımcı, yapımcı, mahalleli ve belediyeleri bir araya getirerek, tasarımın gücünü kullanmak.

Kentlerimizin birinci ve ikinci dönüşüm süreçlerinde tasarımcıların yer almaması kimlik, estetik, mekânsal kalite gibi sorunları gündeme getirmiştir. Yeni dönüşüm sürecinde, strateji ve tasarım ilişkisi kurularak yeni bir süreç yönetimi yaklaşımı geliştirilmelidir.

Stratejik Tasarım Yönetimi ile yaratıcı ortamlarda, taraflarla işbirliği kurularak, yapı ve yaşam kalitesi risklerini azaltmayı amaçlayan yenilikçi modeller geliştiriliyor.

DESTEK Platformu gönüllü tasarımcıları tarafından 2011 yılında ‘3ADA1ADA’, 2012 yılında ise ‘MAHALLE’ Programları başlatılarak kentsel dokunun yapı adası ve mahalle ölçeğinde dönüşümü için kapasite analizleri yapılarak, planlama ve tasarım ilkeleri ortaya konulmuştu.

2013 yılında ise ‘KENTteKENT’ programı ile bu kez ilçe ölçeğinde mekansal gelişim strateji çerçevesi hazırlanarak yeni vizyon ve stratejiler ile kentsel dönüşüm modelleri ortaya tartışmaya açılacaktır.

‘tasarım’ ve ‘estetik’, yeni dönüşüm sürecinin temel kavramları olabilecek mi, yoksa tasarımcılar bu sürece seyirci mi kalacaklar?

DESTEK Gönüllülerinin kamuoyuna duyurdukları 3 Çağrı ve Program sonuçları, tasarım sürecinde işbirliği ve yaratıcılığın önemini ortaya koymaktadır. Kentsel Strateji ve DESTEK Platformu, Kadıköy, Kağıthane ve Kartal ilçelerinden başlamak üzere, Belediyeler ile tasarımcıları bir araya getiren çalışmalara başlamıştır. Üç ilçede yapılan çalışmalar, Yeni(den) Dönüşüm sürecinde;

-Tasarım Atölyeleri

-Mahalle Rehberleri

-Mahalle Çalıştayları

stratejik bileşenlerinin önemini ortaya koymaktadır.

3 İLÇE; 3 YAKLAŞIM

1-) Tasarım Atölyeleri

2-) Mahalle Rehberleri

3-) Mahalle Çalıştayları

Üç ilçede, üç farklı yaklaşımla,  tasarımcılar ile mahalleliler buluşuyor. Amaç, yeni dönüşüm sürecinde  tasarımın gücünü kullanarak, yaşayan mahalleler tasarlamak.

1-) Tasarım Atölyeleri: 

Tasarım Atölyesi Kadıköy (TAK)

Kadıköy Belediyesinin önderliğinde Tasarım Atölyesi Kadıköy (TAK) kuruldu. Yel Değirmeni mahallesinde eski Özen Sineması tasarım atölyesine dönüştürüldü. TAK, Kadıköy’ün sorunlarının çözülmesi için yenilikçi ve yaratıcı fikirlerin uygulamaya geçtiği bir buluşma ortamı. TAK, Kadıköy’ü Kadıköylüler, tasarımcılar, projeler ve destekçilerle buluşturuyor. ‘Tasarım sizden, uygulaması bizden!’ sloganıyla yola çıkan TAK, başta Kadıköy’de yaşayan ve çalışan genç tasarımcılar olmak üzere, ilçenin sorunları üzerine düşünen, fikri, tasarımı veya projesi olan herkesi bu çalışma ortamına davet ediyor.

2-) Mahalle Rehberleri

Kağıthane Tasarımhane 

Kağıthane Belediyesi öncülüğünde ‘Tasarımhane’ oluşturuldu. Amaç, Kağıthane’nin yapı parseli ya da yapı adası düzeninde dönüşümünde mahalle kavramını yaşatan ‘Mahalle Tasarım Rehberleri’ hazırlamak, yatırımcıları ve tasarımcıları ‘uyumlu bina, yaşayan sokak ve bizim mahalle’ kriterleri çerçevesinde yönlendirmek.

3-) Mahalle Çalıştayları

 Kartal Mahalle Çalıştayları

Kartal Belediyesi, mahalle toplantıları ile mahallenin sorunlarını ve beklentileri alarak, ‘Yerinde Dönüşüm’ için strateji ve tasarım ilkelerinin yaşayanlarla birlikte tartışıldığı ‘Mahalle Çalıştayları’ yapılmaktadır. Çalıştaylar sonucunda ‘Mahalle Tasarım Rehberleri’ hazırlanmaktadır.

Mahalle dönüşüm sürecinde 10 temel etken;

1. 3 Yaşamsal Dokunuş (Damar-Düğüm-Doku)

Özellikle riskli mahallelerin mevcut yoğun dokusu içinde yeni yaşam fırsatları sunarak, bütünleştirici ve bağlayıcı kamusal mekanların oluşturulmasını ve kentsel dokuların yenilenmesi, canlandırılması gerekiyor. Kamusal alanların sürekliliğinin sağlandığı can Damar’ı, mahallelinin sosyal yaşamının yoğunlaştığı yaşam Düğüm’ü ve yapı

adalarının yeni formu tasarımı yani yenilen Doku, yeni sürecin önemli ilkeleri olmalı.

2. 3*3 Programı; Uyumlu Yapı, Yaşayan Sokak, Bizim Mahalle

Eski ile yeninin uyumu, yalın cephe ve algılanabilir yükseklik ile sağlanmalı. Yürünebilir ve canlı sokaklar, kamusal alanlar, peyzaj malzemeleri sokak tasarımının temel bileşeni olmalı. Herkesin bizim mahalle diyebileceği tasarım ve dönüşüm ilkeleri geliştirilmeli, aidiyet duygusu dikkate alınmalı ve beklentiler iyi yönetilmeli. Mahalle

bazında örgütlenmeler geliştirilmeli, kooperatif modeli kullanılmalı.

3. Karşılıklı Bonus (Al-Ver)

Kamusal kalite karşılığı olmak üzere, birleşme, yola terk, kamusal mekan ve otopark karşılığı verilmek üzere imar bonusları alınmalı. Ver-Al Bonusu. 

4. Aşağı ve Yukarı Mahalle (İmar Hakları Transferi)

Yoğun yapılaşmış dokularda sosyal donatı alanı sağlamak ve bonusları başka alanlara transfer etmek için yer değiştirme aynı ilçe içinde mahalleler arasında sağlanmalı.

5. Mahalle Tasarımcısı

Mahallelerin yeniden tasarımında uzmanlar halkla birlikte çalışmalı, örgütlenme, tasarım, hukuk mühendisliği ve finansman konularında belediyeler ve sivil toplum örgütleri destek olmalı.

6. Mahalle Müteahhitti

Mahalle ve yapı adası ölçeğinde inşaatların yapımında yerel yatırımcılar desteklenmeli, mahalle müteahhitleri ve tasarımcılar bir araya gelmeli.

7. Mahalle Rehberleri

Mahalleliyi bilgilendirme ve bilinçlendirme konusunda anlaşabilir el kitapları hazırlanmalı, dönüşüm süreci hakkında şeffaf ve doğru bilgi verilmeli.

8. Mahalle Fonu

Mahallenin yeniden yaratılması için öz kaynak ve kredi sistemleri geliştirilmeli, değer odaklı ve imar hakkı artışı odaklı yöntemler yerine ödenebilir sistemler geliştirilmeli.

9. Mahalle Çalıştayları

Mahalleliler proje süreçleri hakkında bilgilendirilmeli, strateji ve tasarım ilkeleri belirlenirken yaşayanların görüşleri projelere aktarılmalıdır.

10. Tasarım Atölyeleri

Kentsel sorunların çözümü için yaratıcı buluşma ortamları yaratılarak, tasarımın gücü, ile yenilikçi çözümler geliştirilen Mahalle Atölyeleri, öncelikle Mahallede yaşayan ve çalışan genç tasarımcılar olmak üzere, mahallenin sorunları üzerine düşünen, fikri, tasarımı veya projesi olan herkesin buluşma ortamı olmalıdır.

DESTEK Platformu yeni bir çağrı ile ‘Mahalle  Tasarımcıları Aranıyor’ Programı ile tasarımcıları mahallere davet ederek, mahalleli ile buluşturarak, tasarımın gücü ile yaşam alanlarının tasarımı sürecini başlatıyor.

Tasarımcılar, mahalleliler ile tasarım atölyelerinde ya da proje geliştirme sürecinde bir araya gelecekler. Tasarım atölyesi Kadıköy 24 saat tasarımcılar için açık bir atölye olacak. Kağıthane; Tasarımhane ise tasarımcıların mahalleli ya da yatırımcı ile belirlenen gün ve zaman dilimi içinde açık olacağı ortam. Kartal; Mahalle Çalıştayları ise iş programı daha önce belirlenmiş tasarımcı ve mahalleli buluşma ortamları olacaktır.

Günümüzde, mevzuat ile yapım ilişkisi ya da çelişkisi içinde gelişen tasarım ve uygulama süreçlerine daha farklı bir yaklaşım ortaya konulması zamanı gelmiştir.Mahalle rehberleri yatırımcıları ve tasarımcıları yönlendirmek üzere tasarım ilkeleri ve kodlarının belirlendiği kılavuzlardır. Stratejik Tasarım Rehberleri; yapı, sokak ve mahalle ölçeğinde tasarım kodları ile yeni yaşam alanlarının tasarım ilkelerini belirlemektedir.

Rehberler, kolay algılanabilen, esnek uygulanabilir kriterler ortaya koyan ve tasarım ilkeleri ile katma değer yaratan bir içerikte hazırlanmalıdır. 

Mahalle Rehberleri, yapı ölçeğinde form, ölçek, konumlanma, yükseklik kriterlerini tanımlar. Sokak tasarım kriterleri ve yapı - sokak ilişkisini kurar. Yaşama ve çalışma alanlarının birlikte yer almasını teşvik eder, ayrıca tematik kullanımlara da sahiptir. Kamusal alanlarda çeşitlilik ve canlılık yaratmak için özel koşullar, teşvikler belirlenebilir. Açık alan yaratma, sosyal konut geliştirme gibi koşullar karşısında imar hakkı artırımı gibi araçların kullanımını konularında yönlendiricidir.