3 bin 800 TL’den fazla kira geliri olan dikkat!

Milliyet Gazetesi'nin köşe yazarı Prof. Dr. Metin TAŞ bugünkü yazısında gelir vergisi konusuna değindi. İşte o yazı...

Gelir vergisi açısından mart ayı önemli bir ay. Bu yüzden de halk arasında, “Mart ayı, dert ayı” deyimi kullanılıyor. Gelir vergisine tabi gelir elde edenler bu gelirlerini izleyen yılda beyan edip vergilerini ödemek zorunda.

Tüccar, esnaf, sanayici ve serbest meslek erbapları vergisel ödevlerini yerine getirirlerken, meslek mensuplarından yardım ve destek alırken; kira geliri elde eden, küçük birikimlerini değerlendirerek mevduat faizi, yatırım fonu, tahvil ve bono geliri elde eden, gayrimenkulünü satan memur, işçi, emekli ve diğerleri ödevlerini genellikle ‘el yordamıyla’ yerine getiriyor.

Vergi mevzuatının karmaşık hükümleri nedeniyle, mükelleflerin kanunlarla verilen görevlerini yerine getirmemesi veya da eksik yerine getirmesi sıkça rastladığımız bir durum. Bunun sonucunda da ceza sorumluluğu ile karşı karşıya kalması söz konusu olabiliyor. Bazen de yasalardaki kolaylıkların farkında olmadıkları için, fazla vergi ödemeleri söz konusu olabiliyor.

Bugünden itibaren; 2016 yılında elde edilen kira, temettü, kar payı, borsa, mevduat faizi, yatırım fonu, devlet tahvili, hazine bonosu ve ücret geliri, gayrimenkul satış kazancı gibi gelirlerin vergilendirilmesi konusunu herkesin anlayabileceği bir dille siz okurlarımıza aktarmaya çalışacağız. Konuyla ilgili olarak sizlerden gelen soruları da sayfa olanaklarının elverdiği ölçüde cevaplayacağız.

30.000 TL sınırı var

2016 için konutta 3 bin 800, işyerinde 30 bin TL’den fazla kira geliri elde edenler 25 Mart’a kadar gelir beyannamesi düzenleyecek. Bu sınırın altındaki tutarlar için beyannameye gerek yok.

Çok sayıda kişiyi ilgilendirdiği için rehberimize 1-25 Mart 2017 tarihleri arasında beyan edilecek 2016 yılı kira gelirlerinin beyanı ile başlamayı uygun bulduk. Bu yazımızda, kimlerin kira gelirini beyan edeceği, konut kira geliri beyanında istisna uygulaması, hem konut, hem işyeri kira geliri elde edenlerin durumu, kira gelirlerinin beyanı ile ilgili merak ettiğiniz birçok durumu açıklayacağız.

Giderler düşülecek

2016 yılında elde edilen konut kira gelirlerine 3 bin 800 TL konut kira geliri istisnası uygulanacak. Buna göre 1 Ocak-31 Aralık 2016 arasında tahsil ettiği konut kira geliri 3 bin 800 TL’yi aşanlar, elde ettikleri konut kira gelirlerini 25 Mart akşamına kadar verecekleri yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecekler.

Beyan edilen konut kira gelirinden önce istisna tutarı, sonra tercihe göre yüzde 25 götürü gider veya kira geliri elde edilen gayrimenkulle ilgili belgeli giderler düşülecek. Kalan tutar üzerinden vergi hesaplanacak. Hesaplanan verginin ilk taksiti mart ayı sonuna kadar ödenecek. 2016 yılında tahsil ettiği konut kira geliri 3 bin 800 TL’yi aşmayanlar ise beyanname vermeyecek.

İstisna nasıl uygulanıyor?

Konut kira geliri istisnası kişiye bağlı olup, bir kişinin birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde de sadece 3 bin 800 TL’lik istisna bir kez uygulanacak. Buna karşılık birden fazla kişiye ait olan bir konuttan elde edilen kira geliri için istisna tutarı her kişi için ayrı ayrı uygulanacak. Örneğin karı kocanın ortak sahip oldukları konuttan elde ettikleri kira geliri için 3 bin 800 TL’lik istisnadan ayrı ayrı yararlanacaklar.

Gelirini beyan etmeyenler istisna uygulaması dışında kalır  

Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olanların (yani konfeksiyoncular, bakkal, kitapçı, tamirci, mobilyacı, yedek parçacı, nakliyeci, avukat, doktor gibi kişilerin) konut kira gelirlerinin olması halinde, konut istisnasından yararlanamıyorlar.

Konut dışındaki gayrimenkullerden, örneğin işyerlerinden elde edilen kira gelirleri için istisnadan yararlanılamıyor.

Konutlardan elde edilen kira gelirleri beyan edilmez ya da eksik beyan edilirse, istisnadan yararlanılamıyor.

Ancak, idarece herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan etmedikleri veya süresinde verdikleri beyannamelerde yer almayan konut kira gelirlerini, kendiliklerinden, süresinden sonra verecekleri beyanname ile beyan edenler, kiranın elde edildiği yıl için tespit edilen istisnadan yararlanabiliyor.

Kimler mükellef?

2016 yılında (1 Ocak-31 Aralık 2016 tarihleri arasında) sadece kira geliri elde etmiş olan ve aşağıda niteliği sıralanan şu mükellefler beyanname verecek:

1 Tahsil ettiği konut kira geliri 3 bin 800 TL’yi aşanlar.

2 2016 yılı içinde işyeri kira geliri elde eden ve bu gelirleri üzerinden tevkifat (vergi kesintisi) yapılanlardan, 2016 kira gelirlerinin brütü (vergi kesintisi yapılmadan önceki tutarı) 30 bin TL’yi aşanlar.

3 2016 yılı içinde hem konut, hem de işyeri kira geliri elde edenlerden, konut kira gelirinin 3 bin 800 TL’yi aşan kısmı ile tevkifata tabi tutulmuş işyeri kira geliri toplamı 30 bin TL’yi aşanlar.

4 Konut dışındaki gayrimenkulünü (büro, dükkân, mağaza ya da depo gibi) bedelsiz olarak oğluna, kızına, annesine, babasına, kardeşine ya da başka kişilere tahsis edenler.

5 Konutlarını oğlu, kızı, torunu, kardeşi, annesi, babası, büyük annesi ve büyük babası dışındaki kişilere kullanımları için bedelsiz olarak tahsis edenler. 

6 İşyerini vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmayanlara (örneğin basit usulde vergiye tabi olan mükelleflere veya yabancı elçiliklere) kiralayanlar.

7 Diğer mal ve haklardan kira geliri elde edenler.

Saydığımız bu kişiler yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek zorundalar.

İşyeri kira geliri elde edenler

2016 yılında 30 bin TL’nin üzerinde işyeri kira geliri elde edenler, 25 Mart akşamına kadar beyanname verecekler. Sadece işyeri kira geliri elde etmiş olup, kira geliri toplamı 30 bin TL’yi aşmayanlar ise beyanname vermeyecek. Ancak 30 bin TL’nin altında işyeri kira geliri elde edenlerin beyanname vermemesi için, kira ödemesi üzerinden kiracının stopaj (vergi kesintisi) yapmış olması gerekiyor. İşyeri kira geliri üzerinden stopaj yapılmamışsa ve 2016 yılında elde edilen işyeri kira gelirinin yıllık tutarı 1.580 TL’yi aşıyorsa beyan edilecek.

Örneğin, işyeri basit usulde vergilendirilen bir mükellefe kiralanmışsa, söz konusu mükellefler stopaj yapmak zorunda olmadıklarından, elde edilen işyeri kira gelirinin yıllık tutarı 1.580 TL’yi aşıyorsa beyan edilmesi gerekiyor.

Üste para alacaklar

İşyeri kira geliriyle ilgili gelirinin 30 bin TL’yi aşması halinde, aşan kısmın değil, tamamının beyan edilmesi gerekiyor. Ancak her beyanname verenin vergi ödemesi gerekmeyecek. Bazıları üste vergi iadesi alacaklar.

2016 yılında 133 bin 596 TL’ye kadar, üzerinden vergi kesintisi yapılmış işyeri kira geliri elde edenler açısından ilginç bir durum söz konusu.

İşyeri kira geliri 30 bin TL’yi aştığı için beyanname vermek zorunda olanlardan, işyeri kira geliri 133 bin 596 TL’yi aşmayanlar ilave vergi ödemeyecekleri gibi vergi iadesi bile alabilecekler.

İade nasıl çalışıyor

İşyeri kira ödemelerinde yüzde 20 oranında stopaj (gelir vergisi kesintisi) yapılıyor. Götürü gider usulünü seçenler yıllık brüt kira gelirinin yüzde 25’ini gider olarak düşüyorlar. Götürü gider uygulaması nedeniyle vergi matrahı yüzde 25 oranında azalınca, hesaplanan vergi, kira ödemesinden yapılan vergi kesintisinden daha az çıkıyor. Hesaplanan vergi ile kesinti yoluyla ödenen vergi, bir noktada başabaş geliyor.

Buna göre, 2016’da 30 bin TL ile 133 bin 596 TL arasında işyeri kira geliri elde edenler, 25 Mart akşamına kadar beyanname verecekler. Ancak tablodan da görüleceği üzere, vergi ödemeyecekleri gibi vergi iadesi alacaklar.

Milliyet/ Prof. Dr. Metin TAŞ