89 OSB'de 1,710 tesis kapalı!
OSB'lerde bin 710 tesis kapalı gözüküyor. Ortalama 3 milyon dolar yatırımla kurulmuş oldukları varsayıldığında, 5 milyar dolarlık yatırımın boş yattığı anlamına geliyor. Ortalama yatırım değeri, dolayısıyla kilitli yatırım miktadı daha yüksek...
Türkiye'de 263 OSB var. Bunların çoğu tam dolu ve kapalı tesis de yok. Ancak 89 OSB'de, bazılarında 'vahim' ölçülerde kapalı tesis var. Bu tesisleri OSB Bilgi Sistemi'nden tek tek tespit etmeye çalıştım. Karşıma çıkan rakam düşündürücü: 89 OSB'de 1.710 tesis kapalı gözüküyor. Bunların hepsinin ortalama 3 milyon dolarlık küçük yatırımlar olduğu varsayımıyla hesaplandığında bile atıl yatırım tutarı 5 milyar doları geçiyor. Bir kısmının orta ölçekli, çok az bir kısmının büyük yatırım olduğu varsayımıyla bakıldığında rakam doğal olarak bundan daha yüksek.
OSB'lerde, kapalılardan daha çok sayıda yatırımı devam eden firma var. Ancak bu kadar kapalı firma olması, yatırım iştahına, ciddi bir atıl kapasite sorununun da eşlik ettiğini gösteriyor. Yatırım kararlarının rasyonalitesi, finansman ve pazarlama sorunlarının büyüklüğüne işaret ediyor.
Birçok OSB için bilgiler güncel. 2012 ve 2013 yılında veriler yeniden girilmiş. Ancak 2009'dan beri bilgileri güncellenmemiş OSB'ler de var. OSBÜK'te böyle bir çalışma yok. OSB'lerde kaç tane tesis kapalı, ne kadar zamandır kapalı, bunların ekonomiye yeniden kazandırılması için nasıl bir çalışma yapılıyor, belirsiz. Bu kapalı tesisleri büyük ölçüde sahiplerinin imkan ve kararlarına göre şekillenen bir kader bekliyor.
Bir fabrikanın yıllarca atıl, kapalı kalmasıyla, bir parselin alınıp yatırım yapılmamasının fiili sonuçları aynı. Bakanlık yatırımı yapılmayan tahsisli parselleri geri aldı, yeniden tahsis süreci başlattı. Ancak yatırımı yapılmış, sonradan başka nedenlerde kapanmış tesislerin durumu belirsiz. Bu konuda bir mevzuat da yok. Firma sahibi kapalı tesisi satabilir ama alıcı bulamayabilir, bir süre elde tutup iyi fiyat bekleyebilir. Burada mülkiyet haklarıyla ilgili hukuk devreye girdiği için düzenlemeye ihtiyaç var. Dahası, sıkıntıya düştüğü için kapalı tesislerin yeniden faaliyete geçirilmesi için uygun önlemlerin geliştirilmesi gereği var.
Deri OSB'lerde durum kötü gözüküyor
Çorlu Deri OSB'de üretimde olan firma sayısı 70, kapalı firma sayısı ise 61. İstanbul Deri OSB'de 723 fira var. Kapalı tesis sayısı 54. Uşak Deri OSB'de 204 firma üretim yapıyor. 13 firma kapalı. Bu durum sektörün genel durumuyla kuşkusuz bağlantılı.
Adana Hacı Sabancı'da 81 işletme kapalı
Büyük OSB'lerden Adana Hacı Sabancı'da 583 sanayi parseli var. Bunların 419'u tahsisli. 164 parsel tahsis edilecek. Üretimdeki firma sayısı 342 gözüküyor. 28 firma üretim tesisi için inşaat yapıyor. Ancak asıl dikkat çekici olan kapalı firma sayısı. Bu OSB'de tam 81 firmanın kapısında kilik asılı. Oransal olarak bakıldığında bu OSB'deki kapalı tesis sayısının oranı yüksek gözküyor.
İkitelli'de 851 firma kapalı
Türkiye'nin en büyük organize sanayi bölgesi durumunda olan İstanbul İkitelli'de, 26 bin civarında işletme var. OSBÜK veri sistemindeki kayıtlara göre kapalı firma sayısı 851 olarak gözüküyor. Bu rakam, açıklara kıyasla yüksek bir rakam değil ancak kendi içinde 851 firmanın kapalı olması başlı başına büyük bir sorun.
Denizli OSB'de yarısı kapalı
Çerkezköy OSB'de 221 firma üretimde, kapalı firma sayısı 32. Antalya OSB'de 145 firma üretimde, 24 firma kapalı. Denizli OSB'de 44 firma kapalı gözüküyor. Üretimdeki firma sayısı 119. Neredeyse üretimde olanların yarısına yakın kapalı tesis var. Isparta Süleyman Demirel'de de durumu dikkat çekici. Bu OSB'de üretimdeki firma sayısı 39, kapalı sayısı 10. yani dörtte biri kapalı.
Kırıkkale OSB'de de kapalı fazla
Kırıkkale OSB'de 67 sanayi parseli var. Bunların hepsi tahsisli. 31 parselde tesis kurulu, faaliyet var. Ancak 11 firmanın tesisleri kapalı duruyor. Çorum OSB'de 133 parselin 116'sı tahsisli. 82 firma 77 parselde üretim yapıyor. Bu OSB'de de 14 firma kapalı.
Kilis'te 21 üretimde, 11 kapalı firma var
Kilis'te toplam 37 sanayi parseli olan küçük bir OSB var. Parsellerin hepsi tahsisli. 21 firma üretimde, 11 firma kapalı. Yani üretimdekilerin yarısından fazla kapalı firma var. Tokat OSB'de 164 parsel var. Üretimdeki firma sayısı 81. Kapalı firma sayısı bu OSB'de de yüksek. Kayıtlara göre 25 firmanın kapısında kilit asılı. Yine Trabzor Arsin OSB'de 69 firma üretimde, 12 firma kapalı gözüküyor.
Iğdır OSB'de 10 firma üretimde 10'u kapalı
Mardin OSB'de 142 parsel var. 118'i tahsisli. 56 firma üretime devam ediyor. 13 firma kapalı. Erzurum OSB'de 94 firma üretimde, 14 firma kapalı. Iğdır OSB'de de durum parlak gözükmüyor. Kayıtlara göre 10 firma üretimde 10 firma kapalı.
İbrahim Ekinci/Dünya Gazetesi
