Amerika’da banka iflaslarının perde arkası! Amerika'da bankalar neden batıyor?

ABD faiz artırımlarının ardından son dönemde banka iflasları ile yeniden gündeme geldi. Milyarlarca dolarlık varlığa sahip olan Silvergate, Silicon Valley Bank ve Signature Bank’ın iflas etmesi akıllara bazı soruları getiriyor. Ekonomistlere göre ABD’de bazı bankaların peş peşe iflas bayrağı çekmesinin temel nedeni ABD Merkez Bankası Fed’in para politikası kararlarından kaynaklanıyor

ABD’de başlayan ve Avrupa ülkelerini de kısmen etkileyen bankacılık krizinin nedenleri çok araştırılıyor. Ekonomistlere göre ABD’de bazı bankaların peş peşe iflas bayrağı çekmesinin temel nedeni ABD Merkez Bankası Fed’in para politikası kararlarından kaynaklanıyor.

Fed, enflasyonla mücadele kapsamında gösterge faiz oranını 17 Mart 2022 ve 1 Şubat 2023 tarihleri arasında yüzde 0,25 ila 0,5 aralığından yüzde 4,5 ila 4,75 seviyesine çıkardı. Fed faizleri yükseltince, devlet borçlanma senetlerinin yani bono ve tahvillerin de faizleri artıyor Ancak daha yüksek faizle yeni bonolar çıktıkça daha düşük faizi olan eski bonoların piyasadaki değeri düştü. Bankalar ise hem yasal zorunluluklar hem de risksiz kabul edildiği için bol bol devlet tahvili veya bonosu satın alıyor.

Fed hızlı biçimde faizleri artırırken, ülkede bankalarda bulunan tahvillerin değeri de hızla eridi. Bankalar değeri düşen bu bonoları satmadığı sürece zararı gerçeğe çevirmiş yani ‘realize’ etmiş olmuyor. 2008 krizinde realize edilmemiş bono-tahvil zararı 75 milyar dolar civarındayken, son dönemde henüz gerçekleşmemiş bu kayıplar 600-700 milyar dolarlar seviyesine yükseldi.

Uzmanlar, ABD'de bazı bankaların bilançolarına aşırı miktarda bono-tahvil aldığını belirtirken, bankaların faiz artırım sürecinde ise bono değerlerinin düşeceğini öngörmeyip risklerini çeşitli türev finansal araçlarla 'hedge' etme yani sigortalama yoluna da gitmediğine işaret ediyor.

Teknoloji şirketleri tarafında çıkan bazı söylentilerin ardından müşteriler bankalardan paralarını çekmek istediğinde bankalar çok kısa sürede ödemeleri yapmakta zorlandı. Müşterilerinden topladıkları mevduatları devlet tahvili ve bonoya yatıran bankalar, faizler yükselip bono değerleri eriyince, mudiler talep ettiğinde bonoları satıp paraları ödeyemedi. İşte bu nedenlerden dolayı 11 milyar dolarlık varlığa sahip olan Silvergate, 200 milyar dolarlık Silicon Valley Bank (SVB) ve 110 milyar dolar bilançosu olan Signature Bank iflas ederek, düzenleyici kurumlar tarafından kapatıldı.

MEVDUAT GÜVENCESİ VAR MI?

ABD'de Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC), bir bankanın batması durumunda her hesap sahibine 250 bin dolara kadar garanti veriyor. Ancak özellikle SVB'de mevduatların yaklaşık yüzde 97'sinin bu sigorta sınırının üzerinde olduğu belirtildi. Dünyaca ünlü Silikon Vadisi'nde çok sayıda teknoloji şirketi kredilerini SVB aracılığı ile temin ettiği için şirket sermayeleri bu bankada tutuluyordu. Sadece SVB'deki sigortasız mevduatların dahi kurtarılamaması yüzlerce firmanın kapanmasına ve binlerce teknoloji çalışanının işsiz kalmasına yol açacak. Ayrıca bir bankada mevduat sahiplerinin büyük çoğunluğunun batması ülke genelinde on milyonlarca Amerikalının, henüz sorun yaşamayan bankalardan da hızla para çekmeye çalışmasına neden olabilir.