Anadolu mimarisinin en güzel örnekleri fotoğraflanıyor
Milli Reasürans Sanat Galerisi, 2005'ten bu yana özel bir projeye imza atıyor
'Türkiye'de Kentsel ve Kırsal Mimari' başlıklı çalışma kapsamında Anadolu'daki sivil ve dini mimarinin en güzel örnekleri fotoğraflanıyor. Projenin ilk ayağı 27 Haziran-30 Ağustos 2005 tarihleri arasında gerçekleştirilmişti.
Fotoğraf sanatçısı Ali Konyalı, Doğu Karadeniz'deki evleri çekmiş, ardından bu fotoğraflar, 'Doğu Karadeniz'de Kırsal Mimari' sergisiyle taçlandırılmıştı. Galeri yöneticisi Amelie Edgü'nün başında olduğu projenin ikinci bölümü kısa bir süre önce tamamlandı ve geçen hafta Milli Reasürans Sanat Galerisi'nde sergisi açıldı.
'Kuzeydoğu Anadolu'da Mimari/Kars, Ani, Çıldır, Ardahan ve Oltu' çevresindeki eski yapıları, yine Konyalı'nın objektifinden izliyoruz. Ama asıl önemli olan bu sergilerden geriye kalan, her biri bir ansiklopedi değerindeki kitaplar... Çünkü Anadolu, bu eserler sayesinde adım adım belgelenmiş oluyor; 360 fotoğraf, 83 mimari yapı planı ve çizimi, 21 gravür ve eski fotoğraflar eşliğinde... Projenin özelliği yaşama kültürüne ait, ev, saray, cami, kiliseye ağırlık vermesi. Kars'ın taş evlerine, Çıldır'ın olağanüstü güzellikteki kırsalına, kalelerine, figürlü mezar taşlarına ve camilerine kitapta sıkça rastlıyoruz.
Cami hayranı bir küratör
Amelie Edgü hem galeri yöneticisi hem de ahşap cami hayranı bir küratör. Zaten 'Anadolu'daki Ahşap Camiler'i anlatan başka bir projesi daha var. Ancak 2005'ten bu yana sponsor bulamadığı için hayata geçiremediğini söylüyor. Edgü, 'Kuzeydoğu Anadolu'da Mimari' çalışması için öncelikle bölgede bir tarama yapmış, hangi yapıların fotoğraflanacağını tespit etmiş. Özellikle dikkatini çeken dört camiden bahsediyor. İlki Kars'ın güneybatısında Gaziler köyündeki Arslanpaşa Camii. 350 yıllık bir geçmişe sahip olan cami, ülkemizin en eski tarihi ibadethanelerinden biri. Amelie Edgü, "Arslanpaşa Camii'nin üzerinde 15. ve 16. yüzyıldan kalma yazılar var, ama ne yazdığını bir türlü okuyamadık maalesef. Erzincan'daki Divriği Camii'nin küçük bir modeli burası." diyor.
Ardahan'da Çıldır Gölü'nün kıyısındaki Doğruyol köyünde bir kilise camii yer alıyor. Bir yanı 10. yüzyılda kalan kilisenin, diğer tarafı yıkılınca 200 yıl önce camiye dönüştürülmüş. Edgü, "Ahşap direkli bu cami rengarenk dekorasyonuyla beni çok etkiledi. Önce kiliseye giriyorsunuz, sonra başka bir kapıdan camiye geçiliyor. Burası maalesef ibadete açık değil. Oysaki açık olsa, Türkiye adına çok farklı bir tablo ortaya çıkar. Bir yanda Müslümanlar, diğer yanda Hıristiyanlar ibadet edebilir." diyor. Eğer yolunuz bir gün Çıldır Gölü'ne düşer de bu camiyi görmek isterseniz Kars Müftülüğü'nden izin almanız gerektiğini unutmayın.
Üçüncü cami, Oltu'daki Arslanpaşa Camii. Gaziler köyündeki Arslanpaşa Camii ile aynı adı taşıyan bu mekanın yapılış tarihi yine aynı döneme denk geliyor. Külliyesi, medresesi ve şifahanesiyle büyük bir yer burası. Edgü, son dönemde Anadolu'da yapılan tarihi eser restorasyonların çok özenli gerçekleştirilmediğini düşünüyor ve, "Camide bir problem yok. Ama diğer kısımlar restore edilmiş, orijinalliğini kaybetmiş. Bence çok yazık." diyor. Doğu Karadeniz'de Çamlıhemşin'deki Çinçiva Camii, dışarıdan bakıldığında çok sıradan bir taş yapı gibi görünümde. 50 metrekare büyüklüğündeki bu caminin, içine girince ahşap süslemeleri dikkat çekiyor. Sergiyi 19 Kasım'a kadar gezebilirsiniz.
Sevinç Özarslan/Zaman
