Aralıkta çözüme kavuşuyor! EYT'de parça emeklilik modeli

Aralık ayında tamamlanması beklenen EYT çalışmaları devam ediyor. Yaklaşık 5 milyon vatandaşın beklediği düzenlemede, herkesin bir anda emekli olması yerine parça parça emeklilik yöntemi masada. EYT'nin ilk yılında hazineye maliyetinin ise 90-110 milyar lira olacağı tahmin ediliyor.Bu yılın sonuna doğru tamamlanması planlanan çalışmalar tamamlandığında taslak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin tarafından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a takdim edilecek

Emeklilikte Yaşa Takılan ( Eyt ) ve bu nedenle henüz emekli olamamış vatandaşların merakla beklediği süreçte sona gelindi. Bu yılın sonuna doğru tamamlanması planlanan çalışmalar tamamlandığında taslak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin tarafından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a takdim edilecek.

İLK YIL MALİYETİ 110 MİLYAR LİRAYI BULABİLİR
Yüz binlerce insan heyecan içerisinde EYT çalışmasını beklerken, düzenlemenin hazineye ne kadara mal olacağı ise merak edilmekte. Yaklaşık 5 milyon kişinin faydalanması beklenen çalışmada, tüm vatandaşların aynı anda emekli olamayacağı tahmin edilmekte. Masada 3 formül tutulurken EYT'nin ilk yılında hazineye maliyetinin ise; 90-110 milyar lirayı bulacağı öngörülüyor.

1 MİLYON KİŞİ YARARLANABİLECEK
Türkiye Gazetesi'nin haberine göre belirlenecek modelde, emekli olmak için yıl ve prim gününü doldurmak gerekmekte. Mesela, emeklilikte süre şartı 25 yıl olarak alındığında; kişi, 25 yılı doldursa bile prim gününü doldurmamış olabilmekte. Benzer şekilde, 1999'un eylül ayı öncesinde işe giren kişinin de 25 yılı dolmamış kabul edilmekte. Bu nedenle emeklilik zamanı, 2024'ü bulabilmekte. Bu kapsamda EYT'de emekliliklerin topluca değil, parça parça gerçekleşmesi söz konusu oacak. Dolayısıyla düzenlemeden ilk etapta şartları taşıyan yaklaşık bir milyon kişinin yararlanması öngörülmekte. Vazgeçilen primlerle birlikte EYT'nin ilk yılında hazineye 90-110 milyar lira arası bir maliyet getirmesi beklenmekte.

3 FORMÜL GÜNDEMDE
Uzmanlar, EYT'lilerin bir kısmının tekrar çalışacağını veya emekli olanların yerine yeni istihdamlar ile vazgeçilen primin bir kısmın yeniden kazanılacağını ve prim için borçlananların ödemelerini hesaba katarak bu maliyetin daha da düşeceğini hesaplıyor. Bu çerçevede, yükün aydan aya hem kademelendirileceğini hem de düşeceğini belirtiyor. Uzmanlar söz konusu yükü "katlanılabilir" olarak nitelendiriyor.

FİNLANDİYA MODELİ: Masadaki ilk seçenek, aylıklardan bir miktar kesinti yapılarak herhangi bir yaş şartı aranmaksızın 1999 öncesi işe girenlerin emekli yapılması. Bu formülde aylıklardan yüzde 2-3 kesinti yapılıyor ve emekliliğin önü açılabiliyor. Bu model daha önce Finlandiya'da yapılmıştı. Finlandiya, daha sonra bu modelden caymıştı.

YAŞIN DÜŞÜRÜLMESİ MODELİ: EYT'de bir diğer seçenek de emeklilik yaşının indirilmesi. Erkeklerin ve kadınların emekliliğinin 2-3 yaş kadar öne çekilmesini öngören formül de konuşulmakta. Uzmanlar ise bu seçeneğin farklı bir EYT sorunu ortaya çıkaracağını, şimdikinden farklı olarak sadece yaşa takılanların, yaş aralığının değişeceği değerlendirmekte.

1999 FORMÜLÜ: 8 Eylül 1999 öncesi işe giren kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yılı ve prim gününü doldurmuş olanların, doğrudan emekli edilmesi ise bir diğer seçenek. Uzmanlar, bu formülün en uygulanabilir metot olduğunu belirtiyor.

EYT PROBLEMİNİN KAYNAĞI NE?
8 Eylül 1999 öncesi işe girmiş olanlar için emeklilikte yaş şartına bakılmıyordu. O dönemde yıl ve prim gününü dolduran emekli olabilmekteydi. Daha sonra emeklilik için kademeli olarak yaş şartı arandı. Bu da EYT sıkıntısını ortaya çıkardı.