`Arsa ve vergi teşviği gelirse konut fiyatları yarı yarıya ucuzlar'
Her yıl 600 bin konut ihtiyacının doğduğu Türkiye'de ailelerin sadece yüzde 20'sinin konut kredisi ödeyebilecek güce sahip olmasından hareket eden inşaatçılar devletle işbirliği yaparak ucuz konut yapmak için kolları sıvadı.
Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) TOKİ ve Emlak GYO'nun birer temsilcisinin de yer aldığı çalışma grubu oluşturarak farklı ülkelerde sosyal konut üretimi için geliştirilen devlet-müteahhit işbirliği modellerini rapor haline getiriyor. Kısa bir süre sonra bitecek rapor hükümete sunulacak. Soyak Genel Müdürü Emre Çamlıbel, devletin arsa ve vergilerle ilgili gerekli teşvikleri vermesi halinde 150 bin YTL'lik konutların fiyatlarının 80 bin YTL'ye kadar düşebileceğini belirtiyor. Türkiye'de konut ihtiyacının her yıl arttığını belirten Çamlıbel buna karşın ailelerin çok küçük bir kısmının kredi taksitlerini ödeyebilecek maddi yeterliliğe sahip olduğunu vurguladı. İstatistiklerin, ucuz konut talebinin karşılanabilmesi için kamunun olduğu kadar, özel sektör firmalarının da devreye girmesi gerektiğinin önemini ortaya koyduğuna işaret eden Çamlıbel " Özel sektöre, üretim desteği kapsamında bazı teşviklerin sağlanması ile, orta ve alt gelirlilere yönelik, uygun fiyatlı konut projeleri üretmeleri mümkün olabilecektir" diyor. Çamlıbel'in verdiği bilgiye göre özel sektörün dar ve orta gelirlilere yönelik projeler yapabilmesi için vergi ve harçlarda indirimlere gidilmesi, arsa payından ve inşaat/malzeme işçiliğinden alınan KDV oranının düşürülmesi ve satış sözleşmesinden damga vergisi alınmaması gibi teşvikler gerekiyor. Çamlıbel, arsanın ve altyapının kamu tarafından özel sektöre bedelsiz olarak tedarik edilmesi gibi kamu ile yapılabilecek farklı ortaklıklar ve iş yapım modelleri de geliştirilebileceğini belirtiyor. Bu sayede, özel sektörün uygun fiyatlı konut projeleri üretiminin önünün açılacağını söyleyen Çamlıbel şu bilgileri veriyor: " KDV, damga vergisi ve harçlarda teşvik verilirse daire satış fiyatında yaklaşık yüzde 15-20' lik düşüş olur. Eğer ilaveten kamu arsayı ve altyapısını tedarik ederse, arsa maliyetinin ortalama daire satış fiyatının yüzde 25'i olduğunu düşünürsek satış fiyatında bir yüzde 20-25 daha düşüş olur. Sonuç olarak bu teşviklerle 150 bin YTL' lik bir dairenin fiyatının 80-90 bin YTL' ye inebileceği öngörülebilir." GYODER, vergiyle ilgili hazırladığı detaylı çalışmayı incelemesi için Vergi Konseyine sundu.
Çamlıbel, özel sektöre verilecek teşviğin devlete maliyetiyle ilgili gerekli hesaplamaları da yaptıklarını belirtiyor. Çamlıbel'e göre önerilerinin gerçekleşmesi halinde, vergi teşviki, uygun arsa tahsisi gibi sebeplerle ortaya çıkacak gelir kaybının 3 katı oranında vergi kazancı ortaya çıkacak. Kurumlar vergisi, istihdam artışı nedeniyle ortaya çıkacak olan gelir vergisi, SSK gelirlerindeki artış, ekonomiye kazandırılacak arsa geliri üzerinden alınan vergi resim ve harçlar, artan rayiç değerden ötürü alınacak emlak vergisindeki artış, kar dağıtımı nedeniyle oluşacak gelir vergisi stopajlarındaki artışlar sayesinde devlet teşviklerden karlı çıkacak.
GYODER Yönetim Kurulu üyesi Emlak GYO Genel Müdürü Feyzullah Yetgin, dünyada kamu-özel sektör işbirliği uygulamalarının giderek arttığını belirtiyor. Avrupa ülkeleri ile ABD'de bu amaçla yasal düzenleme çalışmaları yapıldığını söyleyen Yetgin inşaat sektöründe kurumsallaşmış oyuncuların sayılarının artmasının Türkiye'de de bu işbirliklerinin önünü açtığına dikkat çekiyor. Kurumsal yapıları, halka açık olmaları nedeniyle Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı şirketlerinin örnek kuruluşlar olduğuna dikkat çeken Yetgin: "Özel sektör kaynakları ile sürekli, kaliteli yatırımlar yapılarak spekülasyona mahal verilmeksizin atıl araziler başarıyla ekonomiye kazandırılmalı. Dünya'daki özelleşme ve artan kamu-özel sektör işbirliği ile kamunun uzun yıllar boyunca yapamayacağı birçok yatırım konut sektöründe olduğu gibi en verimle şekilde yapılabilir hali gelecektir" diyor.
Krea Gayrimenkul Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Kodal ise alt gelir grubuna yönelik konut arzının oldukça düşük olduğunu devlet desteği olmadan bu talebin karşılanmasının da zor olduğuna dikkat çekiyor. Kodal, devletin vergi ve arsa teşvikiyle ilgili standartları belirleyip özel sektörün önünün açması gerektiğini vurguluyor.
Yurtdışındaki ucuz konut modelleri rapor haline getiriliyor
GYODER'in yerli ve yabancı uzmanlara hazırlattığı raporda yurtdışındaki farklı ülkelerde devlet desteğiyle gerçekleştirilen ucuz konut modellerine yer veriliyor. Özellikle nüfus artış
oranlarının yüksek olduğu ülkelerde ucuz konut için teşvikler uygulanıyor. Örneğin Brezilya'da gecekonduların ıslah edilmesi, Başkan Lula da Silva'nın reform ajandasının önemli bir bölümünü oluşturuyor. Güney Afrika'da 2003'te imzalanan Finans Sektörü Tüzüğü, borç vermenin ve finansmanın orta ve düşük seviye gelir sahibi Güney Afrikalılar'a ulaştırılmasına katkıda bulundu. Hindistan'ın Metropolitan Bombay şehrinde, hükümet 1995 yılında düşük gelirliler için inşaatlar yapan müteahhitlere Devredilebilir Bayındırlık Hakları sağlayan bir kanunu yürürlüğe koydu. Meksika'da hükümetin borç verme ve garanti kuruluşu SHF, kredi hacmi artmış olan, riskleri dağıtılmış bir borç verme ve Mortgage sigorta kurumu oluşturdu. Mısır'daki Konut Bakanlığı direkt olarak konutların üretilmesi işinde olmasına rağmen, Maliye Bakanlığı ve buna bağlı bir oluşum, 'Garanti ve Sübvansiyon Fonu' adı altındaki sistemle özel sektöre teşvikte etkin bir şekilde rol alıyor.
Arsa vatandaşa verilsin biz konut yapalım
Teknik Yapı'nın sahibi Nazmi Durbakayım ise ucuz konutta özel sektörün devreye girmesi için ilginç bir öneri de bulundu: Devlet bize arsa vermesin çünkü biz talip olduğumuz vakit paha biçilmiyor. Vatandaşına versin. Örneğin bin dairelik bir yeri hibe etsin ya da 49 yıllığına versin. Vatandaş bin dairelik yapılacak yerin yapımı için firma seçer 'Arsamız bu ödeme koşulumuz bu' der. Biz o koşullarla yer yaparız. Arsa kolay temin edilsin biz de vatandaşı uygun fiyatla konut sahibi yapalım. İhtiyaç sahibine araziler tahsis edilsin. Konut sorunu çözülür.
İSE SEZEN/ZAMAN