Ataşehir'in tarihçesi ortaya çıkarıldı!

Yeni kurulan bir ilçenin eski tarihi olurmu yanıtı alındı. Bunun üzerine Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı bilgiler üzerine çalışma başlattı. Bu çalışma sonunda Ataşehir'in tarihçesi ortaya çıkarıldı...

Ataşehir'de bulunan mahallelerin, yaşlı sakinlerinden ve muhtarlarından toplanan kopuk bilgiler arşiv kayıtlarıyla birleştirilip doğrulandı. 'Yeni kurulan bir ilçenin eski tarihi olurmu' yanıtı alındı. Bunun üzerine Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı bilgiler üzerine çalışma başlattı. Bu çalışma sonunda Ataşehir'in tarihçesi ortaya çıkarıldı. 

Ataşehir kuruluş kanunu Tarih sayfalarında 

ATAŞEHİR  ilçesinin kuruluşundan, Kadıköy, A Ümraniye, Üsküdar'dan bazı mahalleleri de içine alarak sınırlarının çizilmesinden sonra, Ataşehir Sosyal, Ekonomik Araştırmalar ve Eğitim Vakfı'nın, Tarih ve Kültür Konseyi, ilçenin tarihini ortaya çıkarmak için bir çalışma başlattı. Kaynak olarak başvurulan yerel yönetim kurum ve kuruluşlarında ve 17 mahallenin muhtarlıklarında tarihi geçmişi yansıtacak belge ve bilgi bulunamadı. Bu kurum ve kuruluş yetkililerinden de "Yeni kurulan bir ilçenin eski tarihi olur mu"yanıtı alındı. Bunun üzerine konsey çalışanları, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı belgeleri üzerinde bir çalışma başlattı. Mahallelerin yaşlı sakinleri ve muhtarlıklardan toplanan kopuk bilgiler, arşiv kayıtları ile bütünleştirilip, doğrulandı. Bu çalışma sonunda, Ataşehir'in hiçbir kurum ve kuruluşunda bulunamayan bir tarihçesi ortaya çıkarıldı. 

Doğu ve Batı ATAŞEHİR 

Ataşehir' in bugün üzerinde kurulduğu arazi, 1912 yılında Karaman Çiftliği adı ile bilinen 6 bin 500 dönümlük bir alanı kapsıyor. Bu arazi, çok el değiştirmesi ve tanınmış gazete patronu ve iş adamlarının arazi üzerindeki satın alma hakları ile ilginç bir tarihi geçmişi yansıtıyor. 

Türkiye'nin 8 ilinde Karaman Çiftliği, değişik adlarla bulunuyor. Konya'da Karamani, Kayseri'de Karamanlı gibi adlarla bilinen 1800'lü yılların bu çiftliklerinin, Osmanlı arşivlerine göre "Karamanlar' adıyla anılan bir sülale silsilesince kurulduğunu ve işletildiğini ortaya koyuyor. Bugünkü Ataşehir'in yerleşme bölgesi olan Karaman çiftliği de, Anadolu yakasının otlak olarak kullanılan, yerleşime kapalı, ancak birkaç ailenin hayvancılık ve küçük tarım işletmeciliği yaptığı geniş bir araziyi kapsıyordu. 

Kuş uçmaz kervan geçmez Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Daire Başkanlığı kayıtlarında da Ataşehir'in tarihindeki Karaman çiftliği ile ilgili kayıtlar, 1800'lü yıllara kadar uzanıyor. Ancak bu tarihe ait pek az kayıt olduğu görülüyor.l900'lü yıllara ait kayıtlarda ise bu arazi, "Kuş uçmaz kervan geçmez" bir tanımla anlatılıyor. Çiftliğin sahibi de, Hacı Mehmed Efendi olarak tanıtılıyor. 

Kayıtlarda bu büyük arazinin otlak yeri olduğu, çiftlik sahiplerinin büyük ve küçükbaş hayvancılıkla uğraştığı belirtiliyor. Çiftlik çevresinde çok az ve seyrek aralıklarla ev, ahır ve samanlıkların bulunduğu anlaşılıyor. Karaman Çiftliğinin, aynı isimle bugün ki Kayışdağı'nda da bulunduğu, kayıtlarda bu çiftliğin sahibinin Hoca Mehmet Efendi olduğu not düşülüyor. Karaman Çiftliği o yıllarda "Uzunçayır" olarak da tanınıyor. 

Eşkıya yatağı Osmanlı kayıtlarında, Karaman Çiftliğinin ve çevresindeki çiftlik sahiplerinin eşkıyalar tarafından sık sık baskına uğradığı anlatılıyor 1918 yılında Karaman çiftliği yakındaki Konyalı Halid Efendi adıyla bir çiftlik sahibinin daha olduğu, bir eşkıya baskınına uğraması nedeniyle anlaşılıyor. Eşkıyaların 1918 yılında Konyalı Halid Efendi'nin çiftliğini basarak 600 koyunu alıp kaçtıkları, olayla ilgili olarak üç kişinin yakalandığı kayıtlarda geçiyor. Aynı şekilde Kayışdağı Karaman çiftliği sahibi Hoca Tevfik Efendi'nin evinin Süvari Çavuşları Yozgatlı Ahmed Çavuş, Bursalı Hasan, Bandırmalı Halid, Eskişehirli Mustafa tarafından soyulduğu, bu üç kişinin de yakalandığı Osmanlı kayıtlarına düşüyor. Bir başka olayda Karaman çiftliği sahibi Hacı Mehmed'e yapılan eşkıya baskınıyla anlatılıyor. Eşkıyaların, çoban Fazıl'ı silahla yaraladıkları, Hacı Mehmed'i de darp ettikleri kayıtlardan bilgilerden öğreniliyor. 1916 yılında ise, Karaman Çiftliği'nde bir bombanın patladığı, üç çocuğun öldüğü, jandarmanın bir süre çiftlik çevresinde tedbir aldığı belirtiliyor. Yine Osmanlı belgelerinden. 

1906 tarihinde Karaman Çiftliği arazisinin satın alınması hakkında Hazine-i Hassa Nezareti (Padişaha ait mallar) kaleminin bir yazısı da Osmanlı belgeleri arasında bulunuyor. Karaman çiftliği arazisi, Cumhuriyet'in ilanından sonra Maliye Hazinesine devredildi. Maliye hazinesinin 1978 yılında satışa çıkardığı araziyi Tercüman gazetesinin sahibi Kemal Ilıcak ve İşadamı Alim Kantarcı satın aldılar. 1983 yılında bu arazi için hazırladıkları İSOTAŞ Yeni kent isimli 50.000 konutluk projeye, yerleşim merkezlerine uzaklığı ve hayalci bir proje olduğu gerekçesiyle ilgi gösterilmedi. Bu proje için çektiği kredileri geri ödeyemeyen Ilıcak ve ortakları, ipotekli olan arazinin mülkiyet hakkını da kredi alman Yapı Kredi Bankasına bırakmış oldu. Öte yandan Maliye Hazinesi ise, %21' lik payının tamamım yine bir kamu bankası olan Anadolu Bankasına devretti. 8 Ocak 1988 tarihinde Anadolu Bankası, Türkiye Emlak ve Kredi Bankası ile birleşti ve bankanın yeni adı" Emlak Bankası" oldu. Banka, Yapı Kredi Bankası'nm elindeki kalan arazi hisselerinin tümünü satın alarak, Karaman Çiftliği'nin tek sahibi oldu .Emlak Bankası o dönemdeki konut geliştirme projeleri kapsamında, ilk önce ismini "Anatepe uydu kenti" olarak belirlediği bu arazinin 1800 dönümlük kısmını, Eska, Tekten, Eltes ve Baytur isimli inşaat şirketlerinin projelerine açtı. 2000'li yıllara girerken Alarko inşaatın da faaliyetleriyle gelişen bölgenin kontrolü, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi'ne (TOKİ) devredildi. 2002 yılından sonra TEM oto yolunun batı tarafında kalan 2800 dönümlük kısmını da Teknik Yapı, Varyap, Ağaoğlu gibi inşaat şirketlerinin proje uygulamasına sunan TOKİ, Türk emlak sektörüne Batı Ataşehir kavrammı kazandırmış oldu. 

Ataşehir 1/7 /2008 yılında ilçe statüsüne kavuştu. Güneyinde Maltepe, batısında Kadıköy, kuzeybatısında Üsküdar, kuzeyinde Ümraniye, kuzeydoğusunda Çekmeköy ve doğusunda Sancaktepe ilçelerine komşu olan Ataşehir 25,84 kilometrekare yüzölçümü, 351.046' nüfusu ile sınırları içinetoplam 17 mahalleyi aldı. 5747 Sayılı, Büyükşehir Belediyesi Sınırları içerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 6 Mart 2008'de TBMM'de Kabul edildi. Kanunun 'İlçe kurulması' başlığı altındaki 1. maddesinin 18. bendinde, Ataşehir ilçesi şöyle tanımlanıyor: 

Yeni Çamlıca 

Mustafa Kemal Mahallesi'nin 0-4 Karayolu'nun güneyinde kalan kısmı 

Namık Kemal Mahallesi'nin 0-4 Karayolu'nun güneyinde kalan kısmı 

Şamandıra ilk kademe belediyesine bağlı Ferhatpaşa Mahallesi'nin E80 Karayolu'nun ve E80-D100 bağlantı yolunun güneyinde kalan kısmı. Ataşehir'in Tem Otoyolu'nun kuzeyinde kalan kısmı, kanunun 2. maddesine göre, Ümraniye ilçesi'ne bağlanırken, bu bölgede bulunan Kadıköy Belediyesi Hayvan Barınağı da Ümraniye sınırlarına katıldı. Boğaziçi Köprüsü'ne giden 0-4 bağlantı yolu Ataşehir İlçesi'nin kuzey sınırını "Ekli (16) sayılı listede adları yazılı mahalleler ile mahalle kısımları merkez olmak ve aynı adla bir belediye kurulmak üzere İstanbul İli'nde Ataşehir İlçesi kurulmuştur." 16 Sayılı listeyle Ataşehir'e bağlanan mahalleler şöyle sıralanıyor: Üsküdar İlçe Belediyesi'ne bağlı; 

Fetih. - Esatpaşa 

Örnek Kadıköy İlçe Belediyesi'ne bağlı; 

Yenisahra 

İçerenköy 

İnönü 

Kayışdağı 

Barbaros 

Küçükbakkalköy 

Atatürk Mahallesi'nin 0-4 ve E80 Karayolu'nun güneyinde kalan kısmı Ümraniye İlçe Belediyesi'ne bağlı; oluştururken, Barbaros Mahallesi sınırlarında kalan finans merkezi onaylı arazi, bu karayolunun kuzeyinde bırakılan tek alan oldu. Kayışdağı ile E80 Otoyolu arasında kalan ve Kartal İlçesi Şamandıra Belediyesi sınırlarında bulunan Ferhatpaşa Mahallesi'nin E-80 ve D-100 bağlantı yolu güneyinde kalan kısmı, Ataşehir'e bağlanırken, Ümraniye İlçe Belediyesi sınırları içindeki Mustafa Kemal Mahallesi'nin 0-4 Karayolu altında kalan kısmı da (yaklaşık dörtte üçü) Ataşehir'e bağlandı. Yine, Namık Kemal Mahallesi'nin O-4'ün altında küçük bir kısmı da Ataşehir'e bağlanan bölgeler arasında bulunuyor..Göztepe Libadiye Caddesi, Ataşehir'in batıdan sınırını çizerken, Üsküdar'a bağlı Fetih, Örnek ve Esatpaşa mahalleleri de Ataşehir'e bağlanan mahalleler oldu. 

Adil Yıldız/ Milliyet Gazetesi