Dünya, barınma sorununu nasıl çözüyor? İşte 7 yöntem...

Mars Gayrimenkul kurucu ortağı Samet Hızalan, Yaklaşık 3 yıldır, konut ve barınma problemlerinin yaşandığına dikkat çekti. Hızalan bu sorunun sadece Türkiye'de değil küresel de bir sorun olduğunu belirterek örneklerle açıkladı. İşte Samet Hızalan'ın o yazısı...

Yaklaşık 3 yıldır, konut ve barınma problemleri yaşıyoruz. Bu gerek kiralardaki fahiş rakamlar gerekse piyasanın çok altında kalan kiralık evler..

Geçen hafta açıklanan Ağustos ayı enflasyon istatistiği de konut harcamalarının enflasyon üzerinde ne kadar belirgin bir etki yarattığını bize gösterdi. Bu sadece bizim değil, aynı zamanda küresel de bir sorun… Hem insani hem iktisadi…

Her ülke bu sorunu aşmak için alternatifler deniyor. Alternatifler çözümler genellikle ülkelerin ekonomik ve sosyal yapılarına göre şekilleniyor.

Buna göre örnek çözümler şu yönde;
Kira kontrolü ve destekleri: Kapsamı, kiraların belirli bir seviyede tutulması için kira kontrol politikalarının uygulanması… Ayrıca, düşük gelirli kiracılara kira yardımı veya sübvansiyonları da bu kapsamda sağlanabilir…

Sosyal Konut Projeleri: Kira veya satış yoluyla konut ihtiyacını karşılamayı amaçlayan, kamu tarafından finanse edilen ve düşük gelirli ailelere uygun fiyatlarla sunulan konut projelerini kapsıyor.

Vergi teşvikleri ve sübvansiyonlar: Hükümetler, konut inşa eden veya mevcut konutları yenileyen geliştiricilere vergi teşvikleri sunabiliyorlar. Bu teşvikler, konut üretimini artırmayı ve böylece piyasadaki arz-talep dengesini sağlamayı hedefliyor…

Kentsel yenileme ve dönüşüm projeleri: Kullanım dışı kalmış veya düşük gelirli bölgelerdeki binaların
yenilenmesi, modern konutlar yaratmak ve şehir içi alanların daha verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla yapılıyor.

Kamu-özel sektör işbirlikleri: Kamu ve özel sektörün bir araya gelerek konut projeleri geliştirmesi, finansal kaynakların daha verimli kullanılmasına ve daha fazla konut üretimine olanak tanıyor.

Konut kredi faiz destekleri: Düşük gelirli bireyler için uygun faiz oranları ve ödeme planları sunan konut kredisi programları, konut sahibi olmayı kolaylaştırabiliyor.

Kooperatif konut modelleri: Konut kooperatifleri, bireylerin bir araya gelerek ortak bir mülkiyet yapısı oluşturduğu ve konut ihtiyaçlarını karşıladığı bir model olarak karşımıza çıkıyor.

Dünyada ki Örnekler;

Bazı yaygın çözümler

Sosyal Konut Projeleri: Kira veya satış yoluyla konut ihtiyacını karşılamayı amaçlayan, kamu tarafından finanse edilen ve düşük gelirli ailelere uygun fiyatlarla sunulan konut projelerini kapsıyor.

Kira kontrolü ve destekleri: Kapsamı, kiraların belirli bir seviyede tutulması için kira kontrol politikalarının uygulanması… Ayrıca, düşük gelirli kiracılara kira yardımı veya sübvansiyonları da bu
kapsamda sağlanabilir…

Vergi teşvikleri ve sübvansiyonlar: Hükümetler, konut inşa eden veya mevcut konutları yenileyen geliştiricilere vergi teşvikleri sunabiliyorlar. Bu teşvikler, konut üretimini artırmayı ve böylece piyasadaki arz-talep dengesini sağlamayı hedefliyor…

Kooperatif konut modelleri: Konut kooperatifleri, bireylerin bir araya gelerek ortak bir mülkiyet yapısı oluşturduğu ve konut ihtiyaçlarını karşıladığı bir model olarak karşımıza çıkıyor.

Kentsel yenileme ve dönüşüm projeleri: Kullanım dışı kalmış veya düşük gelirli bölgelerdeki binaların yenilenmesi, modern konutlar yaratmak ve şehir içi alanların daha verimli kullanılmasını sağlamak
amacıyla yapılıyor.

Kamu-özel sektör işbirlikleri: Kamu ve özel sektörün bir araya gelerek konut projeleri geliştirmesi, finansal kaynakların daha verimli kullanılmasına ve daha fazla konut üretimine olanak tanıyor.

Konut kredi faiz destekleri: Düşük gelirli bireyler için uygun faiz oranları ve ödeme planları sunan konut kredisi programları, konut sahibi olmayı kolaylaştırabiliyor.

Dünya örnekleri…
Hindistan' da konuta erişilebilirlik sorununa yönelik kullanılan model ve stratejiler, geniş bir yelpazede farklı yaklaşımları içeriyor. Örneğin, “Herkes için Konut Misyonu” Bu program, 2022 yılına kadar tüm Hint vatandaşlarının uygun fiyatlı konutlara erişimini sağlama hedefiyle başlatılmıştı. PMAY, kentsel ve kırsal alanlarda düşük gelirli gruplara yönelik çeşitli finansman modelleri, sübvansiyonlar ve kredi kolaylıkları sunan bir program aslında.

Yine Hindistan’da “Özel ve Kamu-Özel Ortaklıkları ” nda kullanıldığını gözlemlemek mümkün… Bu ortaklıklar, hükümetin arazi ve diğer altyapı desteği sağladığı, özel sektörün ise konut geliştirme ve inşaatı üstlendiği bir işbirliği modelini temel alıyor. Temel hedef, konut üretimini artırmak ve piyasadaki konut arzını genişletmek…

Nijerya' da konuta erişilebilirlik sorunu, hızla artan nüfus, yoğun kentsel göç, yetersiz altyapı ve ekonomik zorluklar gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanıyor. Bu sorunları hafifletmek ve daha fazla kişiye uygun fiyatlı konut sağlamak için ülkede “Ulusal Konut Fonu ” oluşturulmuş durumda… Amaç, düşük ve orta gelirli çalışanların konut finansmanına erişimini artırmak aslında.

Hindistan’dakine benzer şekilde “Kamu-Özel Ortaklıkları ” da yaygın olarak kullanılıyor. Nijerya hükümeti, konut üretimini artırmak için arazi ve altyapı desteği sağlarken, özel sektör konut projelerinin geliştirilmesini ve inşasını üstlenir. Bu ortaklıklar, uygun fiyatlı konutların inşa edilmesini ve konut açığının azaltılmasını amaçlıyor.

Brezilya' da konuta erişilebilirlik sorununun çözümü için yine kamu-özel sektör ortaklıkları kullanılırken, diğer taraftan Brezilya hükümeti tarafından başlatılan “Minha Casa Minha Vida (MCMV)” programı düşük ve orta gelirli ailelere uygun fiyatlı konut sağlamayı amaçlıyor. MCMV, çeşitli gelir gruplarına yönelik sübvansiyonlar ve kredi seçenekleri sunarak konut inşasını teşvik etmek ve konut sahipliğini artırmak için tasarlanmış bir program aslında.

Güney Afrika’da “Breaking New Ground (BNG)” programına ve Tayland’ta “Thai Home Loan” programına benzer şekilde Arjantin’de başlatılan “Procrear Programı” da düşük ve orta gelirli ailelere konut sağlamayı hedefliyor… Programlar özellikle düşük gelirli haneler için uygun fiyatlı konut seçenekleri sunarken, diğer taraftan konut kredileri, sübvansiyonlar ve konut inşası için destek sağlıyorlar.

Viyana’da sosyal konutlar ve konut kooperatifleri yoğun bir şekilde kullanılarak dikkat çekici bir konut modeli oluşturulmuş durumda. Örneğin Viyana’da nüfusun yaklaşık %60'ı devlet tarafından sübvanseedilen kiralık konutlarda yaşıyor. 

Hollanda’da, konut kooperatifleri ve sosyal konut sistemi yaygın bir şekilde kullanılıyor.
Almanya’da ise kiralık konut piyasası oldukça geniş ve kira kontrol mekanizmaları sayesinde konut fiyatları nispeten erişilebilir durumda. 

Aslında bizde Toplu Konut İdaresi’nin de temel misyonu dünyadaki örneklere benzer şekilde barınma ve erişim sorunlarına çözüm üretmemiz gerek..