Benzin ve motorinde neler oluyor! 2 gün üst üste zam geldi, tıklayınca keyfiniz kaçacak ama tıklayın

Son dakika haberine göre benzin ve motorine zam gelmeye devam ediyor. Benzin ve motorine iki gün üst üste zam gelmesi ise hayli dikkat çekti. Benzin ve motorine art arda gelen zamlar aracı olan vatandaşları canından bezdirdi

Türkiye'de fiyatı en çok artan ürünlerin başında enerji ürünleri geliyor. Benzin ve motorine art arda gelen zamlar aracı olan vatandaşları canından bezdirdi. Birçok vatandaş, arabalarını kapı önlerinde bırakıp toplu taşıma kullanmaya başladı. Yine aracı olanların canını sıkacak bir haber daha geldi. Ancak benzin ve motorine gelen zammın iki gün üst üste olması gözlerden kaçmadı. 

Eylül ayının son haftasında 80 dolar seviyesine kadar gerileyen brent petrol, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubunun günlük petrol üretimini kasım ayından itibaren 2 milyon varil azaltma kararıyla yeniden 90 doları aştı. Brent petrolün 93 dolar seviyesine çıkması ve Rusya-Ukrayna savaşında şiddetin artmasıyla dünün ardından bugün de akaryakıta çifte zam geldi. Dün motorine 1 lira 10 kuruş, benzine 62 kuruş zam gelmişti. Bu gece yarısından itibaren ise benzinin litresi 74 kuruş, motorinin litresi ise 1 lira 39 kuruş arttı.

Benzinin litresi İstanbul'da 20 lira 60 kuruşa, Ankara'da 20 lira 74 kuruşa, İzmir'de 20 lira 73 kuruşa yükseldi. Motorinin litresi ise İstanbul'da 25 lira 61 kuruşa, Ankara'da 25 lira 74 kuruşa, İzmir'de 25 lira 75 kuruşa çıktı.

Akaryakıt fiyatları, Türkiye'nin de dahil olduğu Akdeniz piyasasındaki işlenmiş ürün fiyatlarının ortalaması ile dolar kurundaki değişiklikler baz alınarak rafineriler tarafından hesaplanıyor. Bu hesaplanma sonucunda dağıtım firmalarınca uygulanan fiyatlar, rekabet ve serbesti nedeniyle şirketler ve kentlere göre küçük değişiklikler gösterebiliyor.

EPDK'nın fiyatlardaki değişimi açıklayan tek sendika olan EPGİS hakkında suç duyurusunda bulunmasının ardından, sendika dava süreci sonlanana kadar akaryakıttaki fiyat değişimlerini vatandaşlarla paylaşmayacağını açıklamıştı.

BENZİN VE MOTORİN FİYATLARI NEDEN ARTIYOR?

Akaryakıtta fiyat oluşum mekanizması şöyle işliyor:

- Cenova’daki borsada motorin ve benzinin ton fiyatı anlık olarak oluşuyor. Tabii ki ürün fiyatını belirleyen temel olarak ham petrol fiyatı ama borsada oluşan arz ve talep de çok önemli. Örneğin ham petrol fiyatı sabit kalmış olsa bile motorine talep çoksa bu ürünün fiyatı artıyor. Ya da motorinin arzı az ise fiyat yine artış gösteriyor. Örneğin Rusya-Ukrayna savaşının bir dönem motorin arzını olumsuz etkilediğini ve bunun da motorin fiyatlarının benzinden daha hızlı artmasına yol açtığını hep birlikte yaşadık.

- Bu borsada oluşan son beş günün kapanış fiyatının ortalaması, yine bu beş gündeki Merkez Bankası döviz kurunun ortalaması üstünden TL’ye çevriliyor. Bu şekilde ortaya çıkan fiyat, mevcut fiyatın yüzde 3 üstünde ya da altındaysa zam veya indirim gündeme geliyor.

- Zam ya da indirim söz konusu olunca rafineri çıkış fiyatı bir formül çerçevesinde değiştiriliyor. Rafineri çıkış fiyatına KDV ve ÖTV ekleniyor ve oluşan fiyat dağıtım şirketlerine bildiriliyor.

- Dağıtım şirketleri de kendi karlarını ve bayi karını ekleyerek “tavsiye edilen fiyatı” belirliyor ve yeni fiyatlar akaryakıt istasyonlarına iletiliyor.

- Dağıtım şirketinin bildirdiği fiyat, istasyonlar tarafından neredeyse aynı düzeyde uygulanıyor. Dağıtım şirketleri ya da istasyonlar arasında pek fark görülmüyor; çünkü kar marjı oldukça sınırlı, yalnızca ulaşım maliyetinden ötürü rafineriye uzak yerlerde fiyat daha yüksek oluyor.

- Son iki gündür motorinde indirim yapılırken benzinde değişiklik olmaması da ürün borsasında benzine olan talebin, dolayısıyla benzin fiyatının artmasından kaynaklandı. Ancak dün bu yazıyı kaleme aldığım saatlerdeki fiyat ve Merkez Bankası kuru sanki bu gece yarısından geçerli olmak üzere benzinde de indirim yapılabileceğine işaret ediyordu.

- Cenova’daki ürün borsasında oluşan fiyata göre zam ya da indirim söz konusu olmuşsa, bu değişiklik ertesi gün gece yarısından itibaren geçerli oluyor. Biraz önce belirttiğim gibi benzinde eğer dün akşam itibarıyla indirim kesinleşmişse bu indirim bu gece yarısından itibaren uygulamaya konulacak.