Binalarda hangi çatlaklar tehlikeli? Bitişik nizam tehlikeli mi? İşte 5 soruda bina güvenliği!

Binalarda hangi çatlaklar tehlikeli? Bitişik nizam tehlikeli mi? sorularının yanıtları pek çok kişinin de gündeminde yer alıyor. İşte 5 soruda bina güvenliği...6 Şubat tarihinde yaşadığımız büyük felaket, bu gerçeğin altını bir defa daha çizdi ve özellikle konut olarak kullanılan yapılan depreme karşı dayanıklı olmasının önemini de bir defa daha ortaya çıkardı

Türkiye bir deprem ülkesi. 6 Şubat tarihinde yaşadığımız büyük felaket, bu gerçeğin altını bir defa daha çizdi ve özellikle konut olarak kullanılan yapılan depreme karşı dayanıklı olmasının önemini de bir defa daha ortaya çıkardı. 

Binasını risk tespitine sokmak isteyen vatandaşların sayısı her geçen gün artarken günlük konuşmalarda binanın bitişik nizamda yapılmış olması, konutların içindeki kolon ve kirişlerin sayısı, duvarlardaki çatlaklar ve benzeri kıstasların da yapının sağlamlığı bağlamında öne çıktığına şahit oluyoruz. 

Hürriyet gazetesinden İsmail Arı, tüm merak edilenleri İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi, Yapı ve Deprem Mühendisliği Laboratuvarı’nda görevli Prof. Dr. Ercan Yüksel'e sordu.

1-) BİTİŞİK NİZAM İNŞAAT, YAPILARIN DAYANIKLILIĞINDA BELİRLEYİCİ BİR FAKTÖR MÜ?

- Başta büyükşehirler olmak üzere ülkemizin hemen hemen her yerinde bitişik nizam yaygın bir yapılaşma modeli. Binaların birbirine bitişik olması, sağlamlığı etkiliyor mu?

-Prof. Dr. Ercan Yüksel: Halk arasında genel olarak "Bitişik nizamdaki yapılar birbirine yaslanarak destek oluşturuyor" düşünceleri hâkim. Oysa binaların mühendislik hesaplarında hepsinin tekil bloklar olarak yani birbirinden ayrı şekilde tasarlanması gerekiyor. Çünkü deprem hareketi gibi bir etki geldiğinde binalar, öngörmüş olduğumuz çerçevedeki yer değiştirmeleri yani yatay deplasmanları (öteleme ya da gidip-gelme hareketi) yapabiliyor olmalı. Ancak bitişik nizamda buna pek imkân olmuyor.

Binalar farklı zamanlarda inşa edildikleri için örneğin döşeme seviyeleri aynı hizaya bile gelmemiş olabiliyor. Bu tehlikeli bir durum… Çünkü birinin döşemesi diğerine göre daha alt veya üst kottaysa çarpışma sırasında binalardan birinin kolonu kırılabiliyor.

Bu yapılaşma ne yazık ki uzun süredir yapı stokumuzdaki en önemli sorunlardan biri...

2-) BİTİŞİK NİZAM YAPILARDA EN TEHLİKELİ KISIMLAR HANGİ BÖLÜMLER?

-Bitişik nizam binalar bir sıra olarak sokak veya cadde boyu uzanabiliyor. Böylesi bir durumda binanın hangi bölümleri daha riskli?

-Prof. Dr. Ercan Yüksel: Bu blokların kenar kısımları her zaman daha risklidir. Uçta oldukları için deprem sırasında yıkılma olasılıkları orta bölümlere göre daha fazla. Çünkü diğer kısımlarda kolon kırılma ihtimali olsa da sonuç olarak bu yapılar, birbirine yaslanan ve birbirlerinin üzerinden kütle transferi yapabilen sistemlere dönüşür. Zayıflık halinde ortadakilerin kolonları kırılmadığı sürece davranışlarının daha iyi olduğunu düşünebiliriz. Böyle bir durumu da kötünün iyisi olarak yorumlamak daha doğru olur. 

3-) YAPILARIN ARASINDA NE KADAR MESAFE OLMALI?

-Peki binalar yapılırken arada bırakılması gereken minimum mesafe nedir?

-Prof. Dr. Ercan Yüksel: Bunu hesaplayabilmek için yapının proje çalışmalarının iyi incelenmesi ve yönetmeliklere uyulması gerekli.

Örnek olarak 5 katlı bir bina düşünelim, solundaki binanın da 25 santimetre deplasman yapma özelliği olsun. Yani yandaki bina deprem sırasında 25 santimetre sağa sola vuracak. Mevcut yapının da deprem esnasında bunu yapma ihtimali var. O sebeple tüm sallantı hesaplarının yapılıp araya belli bir güvenlik toleransı da konarak çıkan sonuçlara göre yapıların arasında bırakılacak mesafenin belirlenmesi gerekli.

4-) EVDE KOLON GÖRÜNMÜYORSA TEDİRGİN Mİ OLUNMALI?

-Deprem sonrası sosyal medyada pek çok kullanıcı evlerinde gördükleri sorunları paylaşmaya başladı. Örnek olarak “Benim evimde kolon yok ama yan dairemde var” gibi paylaşımlar da dikkat çekiyor. Daire içerisinde gözle görülür kolonların sayısı bir kriter midir?

-Prof. Dr. Ercan Yüksel: Yapı çerçeve türü bir sistem ise mutlaka kolon bulunur. Ancak bazen kolonlar duvarlarla hemyüz inşa edilirler yani çıkıntı olarak değillerdir. Dolayısıyla da o kolonu göremeyebilirsiniz. Böyle durumları metal dedektörüyle çok kolay bir biçimde anlamak mümkün.

Metal dedektörüyle duvarlara bakınca, duvar içerisinde kolona ait olan donatılar olmayınca sensordan de ses alamıyorsunuz. Kolonun yer aldığı bölgede de net olarak ses alıyorsunuz. İşte o ses, o noktada aslında kolon olduğunu ortaya çıkarıyor. 

Deprem bölgesinde kalıcı konutlar nereye yapılacak? Bakan Karaismailoğlu tek tek açıkladı! 

Deprem bölgesinde akılalmaz fırsatçılık! Fiyatları resmen 10’a katlandı!

Deprem vurdu, altının kalbi Kahramanmaraş Altınşehir durdu, talep yüzde 30 arttı!