Borçlanma yapan EYT'liye vergi iadesi olacak

EYT'de flaş gelişme yaşandı. EYT'liler borçlanma primlerinin bir kısmını vergi indirimi ile geri alabiliyor. İşte tüm detaylar... Peki vergi indiriminden yararlanmanın koşulları neler? İndirimden yararlanmak için ne yapmak gerekiyor? Ne kadar vergi indirimi alınıyor? Ahmet Kıvanç, Habertürk'ün sorularını cevapladı

Prim günü eksik olan EYT’liler veya sigorta başlangıcını öne çekerek EYT kapsamına girmek isteyenler askerlik ve doğum borçlanması için ödedikleri paranın bir kısmını vergi indirimi yoluyla geri alabiliyor. 

Peki vergi indiriminden yararlanmanın koşulları neler? İndirimden yararlanmak için ne yapmak gerekiyor? Ne kadar vergi indirimi alınıyor? Ahmet Kıvanç, Habertürk'ün sorularını cevapladı...

ASKERLİK, DOĞUM BORÇLANMASI MALİYETİ AZALTILABİLİR Mİ?

SGK’ya askerlik borçlanması yapmak için 27 Aralık 2022 tarihinde dilekçe verdim. Dilekçemin cevabı geldi. Bir ay içinde 31.059 TL ödemem gerekiyor. Çalışırken askerlik borçlanması yaparsam 24 – 25 bin lira ödersin diye söylediler. Askerlik borçlanması maliyetini indirme imkânı var mı? (Egemen Ö.)

Sorunuzun cevabına geçmeden önce kısa bir genel bilgi vereyim. Sizin gibi emeklilikte yaşa takılanlar aralık ayında Sosyal Güvenlik Kurumu’na gerek eksik prim günlerini tamamlayabilmek, gerekse sigorta başlangıç tarihlerini öne çekerek EYT kapsamına girmek için çok yoğun bir şekilde askerlik ve doğum borçlanması başvurusunda bulundu. Borçlanma başvurusunu 31 Aralık 2022 tarihine kadar yapmış olanlar, geçen yılki asgari ücret üzerinden prim ödeyecekler. En düşük prim tutarı 18 ay askerlik borçlanmasında 37 bin 273 TL, her bir çocuk için 2 yıla kadar (720 gün) doğum borçlanmasında ise 49 bin 697 TL olacak. Borçlanma dilekçesini 1 Ocak 2023 tarihinden sonra verenler ise 18 ay askerlik için en az 57 bin 646 TL, her bir çocuk için 2 yıla kadar doğum borçlanmasında ise 76 bin 861 TL ödeyecekler.

Gelir Vergisi Kanunu’na göre, işçi ve memurların hizmet borçlanması amacıyla SGK’ya yaptıkları prim ödemeleri, vergi matrahından indirebiliyor. Böylece ödedikleri primin bir kısmını vergi indirimi yoluyla geri alıyorlar. Bu haktan yararlanabilmek için birinci koşul, çalışmaya devam etmektir. EYT kapsamında emekli olanlar da çalışmaya devam etmeleri halinde vergi indiriminden yararlanabilirler. İkinci koşul ise vergi kesintisine tabi ücret geliri elde etmektir.

2022 yılında başlayan uygulamaya göre, asgari ücrete kadar olan kazançlar vergi dışı bırakılmış olduğu için, asgari ücretle çalışanlar askerlik, doğum borçlanması dolayısıyla vergi indiriminden yararlanamazlar. Çünkü vergi kesintisine tabi kazançları bulunmuyor.

Bundan sonra anlatacaklarım, kazancı asgari ücretin üzerinde olan memur ve işçiler ile ilgilidir. Hizmet borçlanması için yatırılan primlerle ilgili vergi indiriminden yararlanabilmek amacıyla öncelikle ödeme belgesinin işverene verilmesi gerekiyor. Belge işverene verildiği aydan başlayarak, takvim yılı sınırlaması olmaksızın, ödenen tutarın tamamı her ay elde edilen kazançtan indirilir.

Örneğin, asgari ücretli bir kişinin askerlik borçlanması için 37.273 TL ödediğini varsayalım. Brüt kazancı 15 bin lira olan kişinin asgari ücreti aşan kazancından vergi kesiliyor. Vergi indirimi için başvurduğunda kazancının 37 bin 273 liralık kısmından vergi kesintisi yapılmaz. Böylece, en düşük vergi oranı (yüzde 15) uygulandığında dahi 5 bin 590 liralık vergi indiriminden yararlanır. Doğum borçlanması için 49.697 TL ödeyen kişi de en az 7.454 TL vergi indirimi alır. Böylece borçlanma için ödediği paranın bir kısmını vergi indirimi yoluyla geri alır.

MEMURLUKTAN İHRAÇ EDİLEN EMEKLİ İKRAMİYESİ ALABİLİR Mİ?

Devlet memurluğunda 24 yıl 10 ay 10 gün hizmetim var iken kanun hükmünde kararname ile ihraç edildim. Emekli Sandığı’nda 25 yılı doldurmama 50 gün vardı. Yaş itibarıyla nisan ayında emeklilik sürem doluyor. Kalan 50 günlük süreyi dışarıdan SSK / BAĞ – KUR olarak ödeyerek 25 yılı tamamlasam emekli ikramiyesi alabilir miyim? Bununla ilgili yargı kararı bulunuyor mu? (Ertuğrul K.)

Emekli Sandığı Kanunu’na göre, kamudan ayrıldıktan sonra tek başına memuriyetteki hizmetleri dolayısıyla emekliliğe hak kazananlar ile 4/a ve 4/b statüsündeki hizmetlerini birleştirmek suretiyle emekli olanlardan memuriyetleri kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona erenlere emekli ikramiyesi ödeniyor.

SGK, KHK ile kamudan ihraç edilenlere ve çeşitli sebeplerle memurluktan çıkartılanlara geçen yıla kadar emekli ikramiyesi ödemiyordu. SGK Yönetim Kurulu’nun 6 Ocak 2022 tarihinde aldığı kararla uygulama değişti.

Memuriyet görevine son verilen, meslekten çıkartılan, kamu görevinden çıkartılan veya re’sen emekliye sevk edilenlerden birleştirilmiş hizmet süreleri üzerinden 5434 Sayılı Kanuna göre emekli aylığı bağlananlardan, memuriyetteki hizmet süreleri tek başına yeterli olanlara ikramiyeleri ödenecek. Yani son 7 yıl içinde en fazla çalışması Emekli Sandığı Kanunu’na tabi olarak geçen ve (8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlayıp) Emekli Sandığı Kanunu kapsamındaki çalışması kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılı tamamlamış olanlar ikramiye alabiliyor.

Birleştirilmiş hizmet süreleri üzerinden SSK veya BAĞ – KUR kapsamında emekli olanların da kamudaki hizmet sürelerine bakılıyor. Çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayan ve görevden ayrıldığı sırada kamudaki hizmet süresi kadın ise en az 20, erkek ise en az 25 yıl olanlara emekli ikramiyeleri ödenecek.

Yirmi beş yıllık süreyi tamamlamamış olduğunuz için emekli ikramiyesi alamayacağınızı düşünüyorum. İhraç edildikten sonra 6 ay içinde SGK’ya başvurarak isteğe bağlı iştirakçilik primi ödeseydiniz 50 günlük eksik süreyi Emekli Sandığı kapsamında tamamlayabilirdiniz. Bu durumda 25 yılın emekli ikramiyesini de alabilirdiniz.

BAĞ-KUR’LULAR EYT YASASINDAN NASIL YARARLANACAK?

1991 yılında sigorta girişim yapıldı. Son 20 yıldır BAĞ - KUR primi ödüyorum. Toplam 8.500 prim günüm bulunuyor. EYT’den yararlanmak için ille de 9.000 günü doldurmam mı gerekiyor? Gerekiyorsa askerlik borçlanması yapabilir miyim? (Sedat B.)

Sigorta girişiniz 8 Eylül 1999 tarihinden önce olduğu için EYT kapsamındasınız. Kanun teklifi henüz TBMM’ye sunulmadığından ayrıntılar netleşmedi. Beklentimiz, BAĞ-KUR’da 9000 prim günü ile normal emeklilik; kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşını doldurmuş olmak şartıyla 5400 prim gününü tamamlamış olanlara da kısmi emeklilik hakkının verilmesi yönünde. Yaşınız 55’ten küçük ise EYT kapsamında 9000 günü tamamlamadan emekli olamazsınız. Eksik günlerinizin bir kısmını askerlik borçlanması ile kapatabilirsiniz. 55 yaşını doldurmuşsanız veya doldurmaya kalan süre az ise hiç borçlanma yapmayıp, mevcut prim günleriniz ile de EYT kapsamında emekli olabilirsiniz.

EMEKLİ AYLIĞI BAĞLANIRKEN SON 10 YILIN KAZANCI MI DİKKATE ALINIYOR?

İnternetteki bazı haberlerde emekli maaşı hesaplamasında son 10 yılın ortalaması alınarak emekli maaşının ödendiği yazıyor. Sigortalı çalışmaya 05.03.2003 tarihinde 4/A’lı olarak başladım. Emeklilik şartlarını tamamladığımda emekli aylığımın hangi kriterlere göre hesaplanacağını öğrenmek istiyorum. (Necati G.)

Emekli aylığı bağlanırken prim günü, aylık bağlama oranı, prime esas kazanç tutarı gibi birçok parametreye bakılır. Son on yıl veya son beş yıllık ortalama kazanç tutarı, 2000 öncesi çalışmalarda dikkate alınır. Çalışırken kazancı yüksek bildirilenlerde son 10 yılın ortalamasına, düşük bildirilenlerde ise son 5 yılın ortalamasına bakılır.

Geçmiş yıllarda çalışma yaşamının neredeyse tamamında düşük ücret üzerinden prim yatırılıp, son yıllarda yüksek kazanç bildirilerek emekli aylığı yükseltilirdi. Bu uygulama 2000 yılında kaldırıldı. 2000 yılından sonraki dönemde tüm çalışma yaşamı boyunca yatırılan kazanç tutarı üzerinden hesaplama yapılır. Sizin gibi 2000 sonrası çalışmaya başlamış kişilerin emekli aylığını yükseltebilmek için prim gününü artırması ve SGK’ya yüksek kazanç bildirmesi gerekir.