Bosna'da arazi fiyatları Türkiye'nin onda biri!

Çilek Mobilya'nın sahibi Muzaffer Çilek, "Türkiye'de ortalama metrekare fiyatı Avrupa'nın dörtte biri. Bosna'da ise Türkiye'nin bile onda biri. Toprak neredeyse bedava. Çünkü nüfusa göre ülkenin yüzölçümü çok büyük" diyor...

Arazi fiyatlarının çok ucuz olduğu Bosna Hersek'e yabancılar ilgi göstermeye başladı. Özellikle Araplar ve Malezyalılar ülkede büyük miktarlarda arazi toplarken, Türkler Bosna'ya yatırımda gerilerde kalıyor.

Geçtiğimiz yıl kurulan BİGMEV'in (Bosna Hersek ile İlişkileri Geliştirme Merkezi) Başkanı Muzaffer Çilek ile bu ülkedeki yatırım fırsatlarını konuşmak üzere bir araya geldik. Muzaffer Çilek, Boşnak kökenli bir aileden geliyor. Türkiye'de Çilek Mobilya'nın da sahibi.

Çilek, 1.5 yıl önce kendisine Bosna Hersek fahri konsolosluğunun önerildiğini, sonraki dönemde de Türkiye'de önemli görevlerde bulunan Boşnak kökenli isimlerle irtibata geçtiklerini ve bir merkez kurma fikrinin bu şekilde gündeme geldiğini belirtiyor.

Bosna'da 4 milyonluk bir nüfus olduğunu ancak olaya sadece nüfus açısından bakılmaması gerektiğini söyleyen Çilek'e göre Bosna-Hersek Balkanlar'a açılmak ve o bölgede ticaret yapmak için çok iyi bir merkez.

Çilek şunları anlatıyor:

"Bizim misyomunuz Türk iş dünyasını Bosna'ya yatırıma götürmek ve karşılıklı ticareti güçlendirmek. Ancak bizim işadamlarımıza 4 milyonluk bir pazar küçük geliyor. Onlar Rusya, Ukrayna, romanya, Çin gibi büyük ülkelere alışmış. Ufak ülke olunca duruyor. Halbuki öyle bakmamak lazım, tüm Balkanlar olarak görmeli. Avrupa'nın tam ortasında bir ülke...

Biz şimdi dünyanın her yerine giden Türk iş dünyasını biraz bu tarafa çekmeyi hedefliyoruz. Buna Bosna'nın da ihtiyacı var."

EN ÇOK SIRPLAR YATIRIM YAPIYOR

Bosna Hersek'e en çok yatırım yapan ülke Sırbistan. İkinci sırada da Hırvatlar var. Türkiye ise sıralamada 10'uncu durumda. Çilek bu duruma dikkat çekiyor:

"Burada bir fırsat var ve biz Türk işadamları olarak bu fırsatlara ortak olalım diyoruz. Balkanlar'da iş yapacak birçok şirket burada merkez kuruyor. Düşünün, Bosna ile savaş yapan iki ülke şu anda en büyük yatırımcı konumunda. Bir fırsat var ki geliyorlar."

ROTA ORTA ÖLÇEKLİ ŞİRKETLER

Bosna'da diğer ülkelerdeki gibi çok büyük montanlı işler yok, yerine küçük küçük bir sürü iş var. Fakat Türkiye'deki büyük şirketler iş hacmi küçük olduğu için fazla ilgilenmiyor. BİGMEV de bu nedenle rotayı orta ölçekli şirketlere çevirmiş.

Çilek, şöyle anlatıyor:

"Bosnalıların eğitim seviyesi ve bilgileri iyi ama ticareti bilmiyorlar. Ticareti bizimle yapmak istemelerine rağmen biz fazla ilgi göstermediğimiz için daha önce savaştıkları milletler yatırım yapıp kazanıyor. Biz Bosna için büyük holdinglere gitmeyeceğiz, orta ölçekli firmalara gideceğiz. Büyükler 300-500 milyon euroluk işler peşinde olduğu için bize randevu bile vermiyorlar."

HANGİ SEKTÖRLER AVANTAJLI

Çilek'in verdiği bilgiye göre Bosna'da birçok sektörde yatırım fırsatı var. Bunlar arasında enerjideki hes projeleri, orman sektörü, turizm, altyapı ve otoyollar, otel yatırımları, eğitim, tarım ve hayvancılık ön plana çıkıyor.

Bosna'nın İsviçre gibi kantonlara ayrıldığını ve her kantonun yabancı yatırımcılara çeşitli fırsatlar sağladığını anlatan Çilek, şöyle devam ediyor:

"Genelde 5 yıllık vergi muafiyeti var. Kaldi ki vergi oranları da düşük. Bazı bölgelerde bedelsiz arazi de veriliyor. Ayrıca Bosna'nın Kanada, Çin, Japonya ve Rusya ile sıfır gümrük anlaşması var. Balkanlarda önceki fırsatları kaçıranlar için Bosna çok önemli."

MALEZYALILARLA ARAPLAR ÇOK ARAZİ ALIYOR

Çilek, Bosna'da arazi fiyatlarının da çok ucuz olduğuna dikkat çekiyor. Hatta kendisi de Saraybosna'da 200 dönümlük bir arazi alıp üç ortakla organik tarım işine girmiş.

"Son dönemde Malezyalılar ve Araplar çok arazi alıyor. Bu arazilerin bir kısmını tarım bir kısmını da otel yapmak için kullanacaklar. Ama büyük bir kısmı boş. Yatırım için ucuz fiyata Avrupa'nın göbeğinden arazi alıyorlar.

ARAZİ FİYATLARI TÜRKİYE'NİN ONDA BİRİ

Türkiye'de ortalama metrekare fiyatı Avrupa'nın dörtte biri. Bosna'da ise Türkiye'nin bile onda biri. Toprak neredeyse bedava. Çünkü nüfusa göre ülkenin yüzölçümü çok büyük. Savaştan dolayı da birçok insan göç edince araziler hep kalmış. Ama bu ülke AB'ye girince ne olacak Biraz uzun vadeli düşünmek lazım. 3 bin liraya şirket kuran herkes rahatlıkla gayrimenkul alabiliyor."

Eren Güler / HÜRRİYET