Bulgaristan'da Koca Derviş Mehmet Paşa Cami kilise oldu!

          Koca Mimar Sinanın Bulgaristanın başkenti Sofyanın merkezinde 1528
yılında yaptığı, sonradan kiliseye dönüştürülen "Koca Derviş Mehmed Paşa Camii"
olağanüstü bir mimari eser özelliğini koruyor.
         Osmanlı döneminde "İmaret Camii" olarak bilinen görkemli eser, yıkılmış
 olan minaresinin siyah granit taş kaplamasından dolayı sonradan Sofyalılar
 tarafından "Kara Cami" diye adlandırıldı.
         Kilise encümeni Hristo Yordanov, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ünlü
 Bulgar yazar İvon Vazovun da camiyi "sırrı çözülmemiş mimari mucize" olarak
 nitelendirdiğini anımsattı.
         Genç Mimar Sinanın dehasının kanıtı olarak gösterilen bugünkü "Sveti
 Sedmoçislenitzi" kilisesinin geçmişini anlatan Yordanov, "Halkımızın bu
 olağanüstü mimari esere karşı hayranlık ve sevgisi asla değişmemiştir" diye
 konuştu.
         Yordanova göre Muhteşem Süleyman, Viyanaya sefere giderken Sofyadan
 geçtiği sırada, "Burada Şarkın havasını verecek büyük ve güzel bir cami görmedim"
 dedi. Binanın içinde yer alan bir mermer levhasının yazıtına göre ise Kara Cami,
 Budapeşte fethi için kilit sayılan 1526 yılında Mohaç muharebesi zaferinin
 anısına kurduruldu. Bugün bu levha Sofya Arkeoloji Müzesinde saklanıyor.
         Encümen Hristo Yordanov, "zafer anıtı" olarak kurulan caminin
 projelendirme ve yapım görevinin Koca Mimar Sinana (1489-1587) verildiğini
 anımsatarak, "Tarihçilere ilginç gelebilir, ancak caminin tarihini anlatan,
 binanın giriş bölümünde bulunan mermer üzerindeki yazıda Mimar Sinan, Şiroka Lıka
 köyü doğumlu, Bulgar kökenli Osmanlı yeniçerisi olarak tanımlanıyor" dedi.
         Caminin yapımından 100 yıl sonra Sofyaya gelen gezgin Evliya Çelebi, o
 dönemde bölge halkı tarafından "İmaret Camii" olarak bilinen "Koca Derviş Mehmet
 Paşa Camii" ile ilgili şunları yazdı:
         "Kurşun kaplamalı, yüksek kubbeli, ihtişamlı olan bu caminin iç mekanı
 son derece geniş ve etkileyicidir. (Bugün hakkında hiçbir tarihi belgenin
 bulunmadığı) Minaresi yüksek ve simetriktir. Bu aydınlık cami Koca Sinanın
 ustalık eserlerinden biridir. Koca Sinan burada gerçek dehasını göstermiştir."

         CAMİDEN KİLİSEYE
         Osmanlı-Rus savaşından sonra İmparatorluktan bağımsızlığını ilan
 eden Bulgaristanın başkenti Sofya gittikçe kalabalık bir yerleşim yeri hale
 gelirken, 1896 yılında Belediye Başkanlığı, "Kara Cami"nin yıkılması ve yerine
 yeni bir kilisenin inşası yönünde karar aldı.
         Bugünkü adıyla "Sveti Sedmoçislenitzi" kilisesinin hemen arkasında mezarı
 bulunan dönemin başbakanı Petko Karavelov ise Kara Caminin yıkılmasına şiddetle
 karşı çıktı. Başbakan olarak tüm yetkisini kullanan Karavelov, "olağanüstü bir
 anıt" olarak nitelendirdiği Kara Cami ile ilgili çıkarttığı kararnamede şunları
 yazdı:
         "Caminin yıkılmasına karşıyım. İstanbulda camiye dönüştürülen Aya
 Sofyaya bakın. Biz de bu değerli ibadet yerini koruyup onu güzel bir kiliseye
 dönüştürelim."
         Karavelov, "Azıcık bir para yatırırsak caminin güzel binası
 Bulgaristanın hiçbir yerinde görülmemiş bir kiliseye dönüştürülecek ve ibadet
 yeri olarak kutsallığını koruyabilecek" dedi.
         Başbakan Karavelov, zamanla yok olmuş bir manastırın üzerine kurulduğuna
 inanılan caminin yerini alan kilisenin adını da, Slav alfabesinin kurucuları
 Kiril ve Metodi kardeşler ve bu alfabenin yayma misyonunu taşıyan beş
 öğrencisinin anısına "hazreti yedili" anlama gelen "Sveti Sedmoçislenitzi" olarak
 koydu.
         Rus ve Bulgar mimar ve ressamları tarafından kiliseye dönüştürülen bina,
 25 metrelik kubbeli otantik mimarisini korudu. Kilise olarak 27 Temmuz 1903
 tarihinde hizmete açılan bina, Sofyanın merkezinde, en canlı yerinde mimarisi ve
 güzelliğiyle kentin en değerli tarihi anıtları arasında yer alıyor. Tarihi eser,
 1954 yılında hükümet kararıyla "koruma altındaki tarihi anıt" ilan edildi.
         AA