Camii mimarisinde çağdaşlık!

Tarihsel kültürümüze yakışmayan 'yeni cami'lere 'çağdaş fikirler' yarışması yapıldı

Yıllardır hemen tüm kentlerimizde ve köylerimizde önü alınamaz bir "kayırma"yla inşa edilen "çirkin"lik abidesi camiler için sayısız eleştiri yazıldı, tepki dile getirildi...

Bu serzenişlerin hemen tümü imardan ve camilerden sorumlu kesimlerin bir kulağından girip öbür kulağından çıkarken Diyanet İşleri'nin "tip cami projeleri" de tarihsel kültürümüze yakışır düzeyde "çağdaş" sonuçların alınmasını sağlayamadı.

Kimi yeni camilerde, özellikle yaptıranların duyarlılığı sayesinde "mimar"a tasarlatılan ve mimarının da "sanat'çılığını yansıttığı örnekler ise "genel"i etkilemediği gibi zaten çok az...

Peki, ne yapmalı; bugünün camilerini de geçmişteki gibi özenli ve mimarca gerçekleştirecek bir anlayışı ülkeye nasıl kazandırmalı?

Soruyu ortak bir duyarlılık içinde "dert" edinen Kayseri Büyükşehir Belediyesi ve Tarihi Kentler Birliği Başkanı Mehmet Özhaseki ile Mimarlar Odası Kayseri Şubesi Başkanı Hakan Mahiroğlu, yeni camilerimizin bundan böyle "tarihimize yakışır bir çağdaş uygarlık" düzeyini yakalayabilmeleri için öncelikle mimarların düşüncelerini geliştirmeye önder oldular.

Her 8-9 Nisan'da, yani 1588'de 98 yaşındayken yaşama veda ettiği günde anılan Mimar Sinan için bu yıl düzenlenen etkinliklere "ulusal" bir "fikir" yarışması da ekleyerek, "hemşeri"leri Koca Usta'nın kemiklerini sızlatan yeni cami tiplerinden kurtulmamızı başlatabilecek önemli bir başlangıç yarattılar.

Prof. Dr. Zekai Görgülü'nün başkanlığında Nevzat Sayın, Cem Altınöz, Ahmet Tahir Gül ve Yener Torunoğ-lu'ndan oluşan bir seçici kurulla ilan edilen "Büyük Usta Mimar Sinan'ın Anısına Cami Mimarisi Üzerine Fikir Yarışması"nın amacı ve konusu özetle şöyleydi: "... cami konusunu kendi özgün koşulları içinde tartışmaya açmak ve bu konudaki pırıltılı düşüncelerin yapısal ipuçlarına ulaşmak. Bu amaçla 500 kişilik kapalı ibadet mekânına sahip bir caminin hangi yapısal ve işlevsel eklerle ele alınacağı yarışmacılara bırakılmıştır." 

Bu amaç  doğrultusunda ülke düzeyinde tam 250 mimarlık bürosundan belki de bine yakın mimarımız "geçmişimize yakışır çağdaş camilerimiz"in nasıl olması gerektiği yönünde fikirlerini belirlerken Belediye Başkanı da şunu söylüyordu: "Olağanüstü geleneksel örneklerin olduğu bir coğrafyada günümüz camilerinin büyük çoğunluğunda gözlenen durum, en hafif deyimiyle iç karartıcıdır. Bunu aşmamız tarihsel sorumluluğumuzdur."

Benzer şekilde, Oda Başkanı Mahiroğlu ise yarışmanın önemini şöyle açıkladı: "Hepimizi üzen mimarlık yoksunu cami salgınına karşı, başta yaptıranlar ve izin verenler olmak üzere herkesi düşünmeye yöneltecek bir yarışmanın mimarlar arasında düzenlenmesi, mesleğin toplumsal yükümlülüğü açısından da özel değer taşıyor..."

Seçici Kurul Başkanı Prof. Dr. Görgülü ise yarışmaya yüksek düzeyde katılımın nedeni olarak, bugünden yarına miras kalacak cami mimarisindeki mesleki ve toplumsal özlemin büyüklüğünü gösterirken; sonuçlann genel değerlendirmesi için şunları vurguladı: "Belli bir arsaya ya da yere bağlı kalınmaksızın, genel olarak 'bugüne ait' cami mimarisinin temel ilkelerini belirlemeye dönük bir fikir yarışması elbette ki örnek proje elde etmek için değildir... Bu nedenle en başarılı gördüğümüz 6 çalışma ve genelde sergilemeye değer bulunanların tümü, ilgili kurumların ve cami yaptırmak isteyen herkesin, öncelikle bir mimarla anlaşmalarından sonra izlenecek tasarım anlayışında yol gösterici rehber niteliğindedir."

Sonuçlar sergileniyor

Yarışmada "en başarılı" bulunan mimari fikirler arasında 6 "eşdeğer" ödülü kazanan gruplar ve mimarları şunlar:

Mimar Cem İlhan (İTÜ-Ekip Temsilcisi), Mimar Tülin Hadi (İTÜ), Türkan Kahveci (YTÜj, yardımcı ekip: iç Mimar Aydoğan Ozsoy (Bahçeşehir Üniv.)
Mimar Didem Durakbaşa Tümen (Viyana TÜY-Ekip Temsilcisi)
Mimar Bahadır Altın kaynak (Erciyes Üniv.-Ekip Temsilcisi), Mimar Tevfik Aydın (Erciyes Univ.), yardımcı ekip: Mimar Zeliha Kaya (Erciyes Üniv.) 
Mimar Kutlu Bal (Gazi Üniv.- Ekip Temsilcisi), Mimar Hakan Evkaya (Gazi Üniv.)
Mimar İbrahim Eyüp (YTÜ-Ekip Temsilcisi), yardımcı ekip: Mimar Olcay Ovalı Eyüp (YTÜ)
Mimar Özgür Karakaş (ODTÜ-Ekip Temsilcisi)

Yarışmaya katılarak ilk elemeyi geçen yaklaşık 100 proje bir kitapta toplanırken aynı projelerden oluşan sergi de Mimarlar Odası şubelerinin bulunduğu kentleri dolaşmaya başlıyor... Seçici kurulun değerlendirme notlan ve seçim gerekçeleri ile yarışmaya sunulan projeler ise Mimarlar Odası Kayseri Şubesi'nin ve Kayseri Büyükşehir Belediyesi'nin internet sitesinden incelenebiliyor.

(Cami Yarışması, Prof. Dr. Zekai Görgülü ve Oda Başkanı Hakan Mahiroğlu'nun katılımıyla 22 Mayıs 2010 Cumartesi gecesi 23.00'te Kanal B'de-ki imar Dosyası'nda)
Cumhuriyet /Oktay Ekinci