Çöpler konteynerleri yeraltına iniyor!

Yol kenarlarına atılan çöp poşetleri veya konteynerlerden taşan çöp görüntüsü, yeraltı çöp konteyneri sistemiyle yavaş yavaş tarihe karışıyor. Çöp konteynerlerini yer altına alan bu sistemle kentler sağlıklı ve estetik görünüme kavuşuyor.

Türkiye hızla gelişirken, kentleşme oranı da aynı hızda artıyor. 1927 yılında ülke nüfusunun yüzde 75,8’i kırsal alanda yaşarken, bugün bu oran tersine dönmüş durumda. 2011 seçimlerine göre nüfusun yüzde 77’ye yakını kentlerde yaşıyor ve kent nüfusu yükselişini sürdürüyor. Diğer yandan, artan kentleşme birçok yeniliği ve değişimi zorunlu kılıyor. Daha yaşanası ve temiz çevrede yaşama isteği gibi. Temiz çevrenin en temel koşullarından biri de, çöplerin etrafa dağılmadığı, kötü kokuların yayılmadığı bir kent görüntüsü. Kentlerimiz bu anlamda son yıllarda önemli değişimlere sahne oluyor. Bu değişimde en güçlü adım, yeraltı çöp konteynerleriyle atılıyor.

Çöp konteynerleri artık kötü koku yaymıyor

Sadece varoşların değil, büyük caddelerin de sorunudur, yol kenarlarına atılan çöp poşetleri veya konteynerlerden taşan çöpler. Karnını doyurmaya çalışan sokak kedilerinin veya köpeklerinin eşlik ettiği bu nahoş görüntüye, yine nahoş kokular eşlik eder. Görünmeyen kısımlarda ise birçok hastalık mikrobu gizlidir. Bu sağlıksız tablo, yavaş yavaş tarih olmaya başladı. Yeraltı çöp konteyneri sistemiyle konteynerler yerin altına girerken, o dağınık ve sağlıksız görüntü de yok oluyor.

Yeraltı çöp konteyneri sistemini kısaca şöyle özetleyebiliriz: Kentin uygun yerlerine çukur açılıyor, içine konteyner yerleştiriliyor ve üstü kapatılıyor. Çukurun üstüne, alttaki konteynerle bağlantılı olacak şekilde, genellikle silindirik kutu şeklinde bir çöp bidonu yerleştiriliyor. İnsanlar ayağı ile basarak çöp bidonunu açıyor içine çöplerini atıyor. Çöpler, üstteki bidondan alttaki konteynere aktarılıyor. Konteyner dolunca bir kamyon gelip, genellikle vinç yardımıyla alttaki konteyneri boşaltıyor. Böylece çöpler birkaç dakika içinde, bu kadar pratik ve temiz şekilde toplanıyor. Üstelik yeraltı konteynerleri, yerüstünde yaygın kullanılanlardan dört kat daha fazla çöp alıyor. Sistem tüketiciye de belediyeye de birçok fayda sağlıyor. Kent sakini çöp kokusundan, görsel kirlilikten kurtulurken, kentler daha temiz, sağlıklı görünüme kavuşuyor.

Belediyelerin çöp toplama maliyeti azalıyor

Avrupa’da ortalama 30 yıldır kullanılan, ülkemizde de son 10 yıldır kullanılmaya başlanılan yeraltı çöp toplama sistemi uygulaması, belediyelere de birçok avantaj sunuyor. Yeraltındaki konteyner hacimlerinin yerüstündeki klasik konteynerlerden daha büyük olması, çöplerin insan eli değmeden, kamyonu kullanan tek bir şoför aracılığıyla, otomatik sistemle taşınması gibi avantajlar, belediyelerin çöp toplama maliyetlerini yaklaşık yüzde 30 oranında düşürüyor. Düzenli depolama alanları yaratan uygulama, çöp toplama sıklığını düşürerek, çöp toplama maliyetini azaltıyor. Bakım onarım maliyetini en aza indiriyor. Mazot ve benzin tüketimini azaltarak, doğaya zarar vermiyor. Uygulamanın ilk yatırım bedeli belediyelere belli bir maliyet getirse de, çöp toplayan araçların büyük kapasiteli olduğu için daha az sefer yapması, şoför haricinde personel bulunmaması, sistemin uzun ömürlü olması gibi pek çok avantajıyla orta vadede kendini amorti ediyor ve uzun vadede belediyeler kârlı çıkıyor. Bu arada belediyelerin dikkat etmesi gereken bazı hususlar bulunuyor.

Yeraltına alınacak konteyner çeşidinin en az 3 metreküp haznelerde olması ve sisteme ilişkin bazı teknik detayların gözetilmesi gibi. Mesela mekanik sistemlerin arıza ihtimalinin yüksek olabileceğine dikkat çekiliyor. Bu tür ayrıntıları uzmanlarına bırakarak, sistemin ülkemizdeki uygulamasına biraz daha yakından bakalım.

Yeraltı konteyner sistemine “akıllılık” özelliği de eklendi

Yeraltı konteyner sistemi dünyada temel olarak iki şekilde uygulanıyor: Üstten alım yapan vinçli sistem ve yandan alım yapan side-loading sistemi. Ülkemizde her iki sistem de kullanılırken, bu sistemlere “akıllılık” özellikleri de katılmaya başlandı. Akıllı çöp toplama sistemi, büyük hacimli yeraltı konteynerlerinin ve boşaltma araçlarının çalışmasını yöneten donanım ve yazılımdan oluşan entegre otomasyon sistemi olarak tanımlanıyor. Dünyada ilk kez Başakşehir Belediyesi tarafından uygulanan sistemde çöp toplama ve taşıma süreci bir yazılımla kontrol edilerek maksimum fayda sağlanıyor ve insan hatası en aza indiriliyor. Akıllı çöp toplama sistemi, elektronik ünite ile web portalından oluşuyor. Sistemde bilgi paylaşımı ise GSM şebekesi üzerinden yapılıyor. Akıllı yer altı çöp konteynerine yerleştirilen dijital okuyucular sayesinde her bir yeraltı çöp konteyneri kimlik bilgisine sahip oluyor. Konteynerlerdeki çöp miktarı sürekli olarak izleniyor ve araçlar ancak konteyner için geliyor. Bunun yanında zamanından önce dolan veya acil müdahale gerektiren durumlar kontrol merkezi tarafından takip ediliyor. Her konteynerin en son hangi tarih ve saatte, hangi araç tarafından boşaltıldığı, boşaltıldıktan sonra geçen süre gibi veriler konum bilgisi ile birlikte görüntülenebiliyor. Çöp toplama işlemi araçta bulunan 36 sensör ve 6 kamera sayesinde sürekli kontrol ediliyor ve herhangi bir sorunla karşılaşılması durumunda sistem durdurularak sorunun giderilmesi sağlanıyor.

Toplu konut projelerinden üniversitelere geniş kullanım alanı var

Saydığımız özelliklerin hepsini içermese de yeraltı çöp konteyner sistemlerini Türkiye genelinde uygulayan belediyeler var. Ankara’da Pursaklar Belediyesi, Antalya’da Konyaaltı Belediyesi, İzmir’de Bayraklı Belediyesi, Bursa’da İnegöl ve Nilüfer Belediyeleri, Samsun’da İlkadım Belediyesi, Konya’da Meram, Karatay, Selçuklu, Beyşehir Belediyeleri, Kahramanmaraş’ta Dulkadiroğlu Belediyesi, Türkiye genelinde gözümüze çarpan belediyelerden bazıları. İstanbul’da yeraltı çöp konteyner sistemini uygulayan ilçeler arasında, Beykoz, Pendik, Kadıköy, Şişli, Bakırköy, Tuzla, Üsküdar, Ataşehir, Kartal, Başakşehir, Ümraniye, Maltepe, Büyükçekmece Belediyesi bulunuyor. Sistemin belediyeler dışında da uygulayıcıları var. Örneğin Ataşehir Belediyesi, 70 dairenin üstündeki apartman ve sitelere, yeraltı çöp konteyneri sistemi kullanmayı zorunlu kıldı. Site ve toplu konut projelerinin yanı sıra büyük çaplı ofis projeleri, üretiminde evsel atık yoğun işyerleri, üniversiteler, hastaneler, oteller, AVM’ler, marketler, özel okullar ve benzeri insan odaklı tüm kurum ve kuruluşlar, yeraltı çöp konteynerinin potansiyel müşterileri arasında.

Daha yaşanılır çevre için fedakârlığa değer

Aslında gerek belediyeler olsun gerekse diğer kuruluşların, insan ve çevre söz konusuysa biraz fedakârlık yapması gerekiyor. Bu fedakârlık, dünyayı daha yaşanılır kılacağı gibi, yeni olanaklar da getirebilecek. Mesela belediyeler, en büyük bütçe kalemlerinden biri olan çöp toplama bütçesini düşürerek vatandaşlara başka hizmetlerle geri dönebilecek. İstenildiğinde uygulamaya yaratıcılık katılarak farklı kazanımlar da elde edilebilir. Örneğin yeraltı çöp konteynerlerinin yerüstünde kalan ürün bacaları, bu amaçla değerlendirilebilir. Kent mobilyası olarak kullanılabilen bu bacalara ilişkin, yerel yönetimlerin veya ilgili kurumların öncülüğünde yarışmalar açılabilir; yeni, özgün ve kenti daha da güzelleştiren tasarımlar hayata geçirilebilir. Tabii bu uygulamanın kaybedeni durumundaki sokak kedilerini ve köpeklerini de düşünmek gerekiyor. Pek çok sokak hayvanının beslenme kaynağı olan çöp konteynerleri yok oluyor haliyle… Yeni uygulama onlar için de fırsata dönüştürülebilir ve sevimli dostlarımızın daha sağlıklı ortamlara çekilmelerine vesile oluşturabilir. İnsanıyla, hayvanıyla, yeşiliyle, su kaynaklarıyla bir bütün olan dünyamızı korumak ve güzelleştirmek için atılan adımlardan biri olsun, yeraltı çöp konteyner sistemi…

TOKİ Haber