Demiryolu yatırımını bugünkünün çok üstüne çıkarmalı!
Radikal gazetesi yazarı Tarhan Erdem, bugünkü köşesinde "Önümüzdeki 12 yılda 10 km. YHT, 4 bin km. KH yapabilmek için demiryolu yatırımını bugünkünün çok üstüne çıkarmak gerekir. Buna inanmak istiyorum!" diye yazdı
İşte o yazı;
Demiryolları 155 yaşında
Radikal'in cuma günkü ekinin başlığını yazımın başına koydum. 16 sayfanın 12'si, 155 yılın kronolojisine ayrılmış. Önsözü Marmara Üniversitesi öğretim üyesi öğretim üyesi Ali Sayan yazmış. Orta sayfada da Başbakan, Bayındırlık Bakanı ve TCDD Genel Müdürü'nün yazıları var.
Çocukluğumdan gençliğe geçerken 6 yıl boyunca memleketimden okuluma, trenle gidip gelirdim. Başka taşıt yoktu. Harp sonrası yıllarda, memleketim Bartın'dan okuduğum Yozgat'a gitmek, başında ve sonunda ikişer saatlik otobüs yolculuğu, arada aktarmalı trenle iki güne yakın sürerdi. Şimdi, demiryoluyla ilgili nerede bir şey görsem önce Cumhuriyet yıllarını, sonra 19'uncu asrı düşünürüm, 'Demiryolları 155 Yaşında' başlıklı ekteki yazıları okudum; Başbakan, Bakan ve Genel Müdür yazılarında, Cumhuriyet'in çalışmalarını küçümsemişler. İlk demiryollarını imtiyazlar vererek yabacı şirketlerin yapmasına izin verenler ve Cumhuriyet yıllarının liderlerinin özkaynaklarla yarattıkları hatlar, ölçülü biçimde anılmak ve gerçekçi olarak değerlendirilmeliydi,
Dönemlerin yaptıklarını hatırlayalım: 1856'dan 1923'e kadar tamamı yabancı şirketlerce 4112 kilometre (km.) demiryolu yapılmıştır. Cumhuriyet yıllarında devletleştirilen bu hatların satın alınma taksitlerinin sonuncusu 1989 yılı başlarında ödenmiştir. O yıllarda 'bir karış şimendifer' politikası izleyen Başbakan İnönü, 1924 devletleştirme yasasını uygulamak istememiştir. Cumhuriyet'in aldığı demiryolu şebekesine eklediği 2815 km. yolun inşaatına 340 milyon liradan fazla para harcanmış, devletleştirme için ise 42 milyon lira ödenmiştir.
2010 yılında demiryolu uzunluğu 8722 km. idi. Demek ki 2'nci Dünya Harbi'nden günümüze kadar yapılan demiryolu uzunluğu, 1795 km'dir.
Cumhuriyet döneminde Atatürk ve İnönü demiryollarına bütçeden yüksek oranda ödenek ayırmışlardır. Demiryollarının 155'inci yılı kutlanırken Cumhuriyet liderleri kadirbilirlikle değerlendirilmeliydi.
Demiryolları ekinde, 2023 yılı hedefleri de yazılmış: 10 bin km. Yüksek hızlı tren (YHT) ve 4 bin km. 'konvansiyonel' hat (KH) yapmak; tüm hatlardaki dingil basıncını 22.5 tona ve demiryolu işletmeciliğinde özel sektör payını yüzde 50'ye çıkarmak bu hedefler arasında.
Hedeflere geldiğimizde, 'Ulaştırma Planı' uygulamasının önemi görülür. 1983 yılında Bakan Mustafa Aysan zamanında yapılan, '1983-1986 Ulaştırma Ana Planı' 1986 yılında yürürlükten kaldırılmıştır. 2002 sonrasında başlayan çalışmalar, 2008 yılında bitirilmiş ve Ulaştırma Bakanlığı Stratejik Planı (2009-2013) yürürlüğe konulmuştur. Bu planın uygulama programları yayımlanmadığı için yukarda naklettiğimiz hedeflerle 2013 hedeflerini karşılaştıramıyorum.
Gazetemizin 155 Yıl Eki'nde iddialı hedefler yazılıdır. Önümüzdeki 12 yıl içinde 10 bin km. YHT, 4 bin km. KH yapabilmek için demiryolu yatırım oranlarını önümüzdeki yıllarda, bugünkü oranların çok üstüne çıkarmak anlamına gelir ama ben inanmak istiyorum! Demiryolu işletmeciliği gibi, yapım yatırımına da özel sektörü katmalıyız. Radikal, Demiryolları 155 Yaşında ekini yayımlayarak önemli bir hizmet alanının geniş halk kesimince tanınmasını sağlamıştır.
Tarhan Erdem / RADİKAL