Kahramanmaraş depremlerinde iki hastane binası ayakta kaldı. Bu binaların zemininde kullanılan sistem merak konusu oldu. Sismik izolatör olarak kullanılan sistem nedir ve nasıl işe yarıyor?

10 ilde yıkıma neden olan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremleri hasar almadan atlatan Malatya Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi ile Gaziantep İnayet Topçu Hastanesi'nde kullanılan sismik izolatör en fazla merak edilen konuların başında geliyor.

Her iki hastanenin de zemininde kullanılan sismik izolatör depremin yıkıcı etkilerinden koruyor mu? Binalarda nasıl bir etkiye yol açıyor. Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Jeofizik Mühendisliği Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Akgün, her iki hastanede deprem sırasında meydana gelen görüntülerin, izolatör kullanımının ne kadar önemli olduğunu ortaya koyduğunu ifade etti.

Akgün, Malatya Hastanesindeki görüntüde izolatör sayesinde zemin ile binanın farklı hareket ettiğini, Gaziantep İnayet Topçu Hastanesinde kaydedilen görüntünün ise bu sistemin bina içindeki etkisini gösterdiğini ifade etti. Akgün, kullanılan sismik izolasyonun binanın çok sallanmasını engellediğini, böylece hemşirelerin ayakta durarak kuvözleri tutabildiğini kaydetti.

SİSMİK İZOLATÖR NEDİR, NASIL ÇALIŞIR?

Kullanılan bu sistemi araba amortisörüne benzeten Prof. Dr. Akgün, bina zemine sabitlendiğinde, otomatikman bina ve zeminin ortak hareket ettiğini kaydetti. Binanın zeminden aldığı enerjiyi atıncaya kadar sallanmayı sürdürdüğünü kaydeden Akgün, bu sallanma sırasında binaların esnekliğini kaybedip yıkıldığını kaydetti. İzolatör sisteminde ise araba amortisörlerinde kullanılan bir sisteme benzediğini kaydeden Akgün, yaylı bir sistemle binanın zeminden ayrıldığını belirterek "Böylece bina, zemindeki davranışın tamamını içine almıyor. İzolatör, zemin hareketinin kontrollü olarak binaya aktarılmasını sağlıyor" ifadelerini kullandı.

SİSMİK İZOLATÖR SONRADAN UYGULANABİLİR Mİ?

Prof. Dr. Akgün, bu sistemin, doğru yapılırsa koruma sağladığına değinerek, "Bu sistem sonradan yapılan binalara da uygulanabilir fakat maliyeti yüksek olur. Çünkü kolonlar kesilecek ve kolonların arasına konacak" ifadelerini kullandı. Sismik izolatör kadar erken uyarı sisteminin de önemli olduğuna dikkati çeken Akgün, sismik izolatörler binanın deprem sırasındaki davranışını kontrol ettiğini ifade etti. Bunun yanı sıra deprem erken uyarı sistemleri olduğunu kaydeden Akgün," Bu Meksika'da uygulandı. İtalya'da ve Amerika'da da var. Sizin bölgenize yıkıcı deprem dalgası gelmeden uzaklığa göre yaklaşık 20 saniye önceden haberiniz oluyor ve uyarılar veriliyor. Siz depreme uykuda değil uyanmış olarak yakalanıyorsunuz" ifadesini kullandı. Akgün, İstanbul'da erken uyarı sisteminin uygulandığı yerler olduğunu, İzmir'de denemelerinin yapıldığını ifade ederek, dünyadaki gelişmelerin Türkiye'de de uygulanması gerektiğini kaydetti. Akgün, "Bu Japonya'da, Meksika'da var. Meksika son büyük depreminde bunu kullandı ve birçok can kaybı engellenmiş oldu" şeklinde konuştu. (Ekonomist)