Deprem felaketleri Türkiye ekonomisini nasıl etkileyecek? Depremin ekonomik maliyeti ne kadar olacak?

Kahramanmaraş’ta yaşanan ve toplam 10 ilde büyük yıkımlara ve can kayıplara yol açan depremler ister istemez Türkiye ekonomisini de olumsuz etkileyecek. Yıkılan yerleşim yerlerinin yeniden imarı, üretim ve işgücü kaybı ekonomik açıdan da milyarlarca dolarlık zarara yol açacak.6 binin üzerinde ise ağır hasara uğrayarak yıkıldı

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat Pazartesi günü yaşayan ve toplam 10 ili etkileyen deprem felaketinde can kaybı bugün itibarıyla 36 bini geçerken, yaralı sayısı 100 bini geçti. 6 binin üzerinde ise ağır hasara uğrayarak yıkıldı. Ülke genelinde hepimizi üzüntüye ve yasa boğan bu felaketin ardından çok sayıda aile evsiz kalırken, şimdi yaşanan ağır kayıpların ardından ekonomiye maliyetinin ne olacağı araştırılıyor.

Peş peşe yaşanan deprem felaketleri öncelikle Türkiye ekonomisinde milyarlarca liralık yeniden inşa maliyeti yaratacak. Bunun büyümede gerilemeye yol açması bekleniyor.

Yaklaşık 13,5 milyon vatandaşımızın yaşadığı bölgede, Adana, Hatay, Gaziantep gibi iller tarım ve sanayi havzaları ile ön plana çıkıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2021 verilerine göre, depremden etkilenen 10 ilin GSYH içindeki payı yüzde 9,3 seviyesinde bulunuyor. Bölgenin toplam tarım sektörün içerisindeki yüzde 14,3 iken sanayideki payı ise yüzde 11,2 civarında. Bölgede yaşanan ağır hasarlar ve kayıpların üretimde yol açacağı kayıp henüz tam olarak tahmin edilemese de elektrik tüketimi verilerinde bir hafta önceye göre ülke genelinde yaşanan yüzde 11’lik kayıp depremin ekonomik büyümede belirgin etkileri olacağını gösteriyor.

84 MİLYAR DOLARLIK HASAR OLABİLİR

Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) konuya ilişkin raporunda, Kahramanmaraş depreminin 70,75 milyar doları konut, 10,4 milyar doları milli gelir ve 2,91 milyar doları işgünü kaybı olmak üzere toplamda 84,06 milyar dolar hasara yol açacağı tahmininde bulundu.

Raporda, ayrıca afete maruz kalan 10 şehrimizin ihracatının, ihracatı göğüsleyen liman altyapısının bozulmasının da etkisiyle, 15 milyar dolar düzeyinin altına düşebileceği öngörüsüne de yer verildi.

JP MORGAN’IN TAHMİNİ 25 MİLYAR DOLAR

ABD’li yatırım bankası JPMorgan da Kahramanmaraş merkezli depremlerin bina ve altyapıya verdiği doğrudan hasarın yarattığı maliyetin GSYH’nin yüzde 2,5’i, yani 25 milyar dolar seviyesinde olacağını öngördü. Goldman Sachs ekonomistleri ise depremlerin altyapı ve genel ekonomi üzerindeki hasarının belirlenmesi için henüz zamanın erken olduğunu belirtti. Goldman Sachs ekonomistleri Clemens Grafe ve Başak Edizgil tarafından hazırlanan notta şu öngürüler yer aldı: “1999 yılında yaşahah Marmara depremi GSYH’daki payı, bu depremin 3 katından daha büyük bir bölgeyi etkiledi. Bir akademik çalışmaya göre, o depremin maliyeti GSYH’nin yüzde 1,2’sine tekabül ediyor. Bu sonuçlar ve bölgenin büyümedeki payı dikkate alınırsa Kahramanmaraş depreminin GSYH’ye maliyeti yüzde 1’in oldukça altında kalabilir.”

SARDİS: 35 MİLYAR DOLARI BULABİLİR

Sardis Research Danışmanlık kurucusu stratejist Evren Kırıkoğlu’nun hazırladığı rapora göre ise depremin toplam maliyeti 25-35 milyar doları bulacak. Raporda 2023 büyümesinden yüzde 1’lik eksilme ile 8 milyar dolarlık bir kayıp olacağı belirtilirken, ayrıca kamunun masrafları ve TOKİ’nin inşaat maliyetine bağlı 17-27 milyar dolarlık hasar yerine koyma maliyeti öngörüldü.