Deprem, konut piyasasını nasıl etkiledi?
Yıkılan, hasar gören konutlar ve sağlam yapılara olan taleple deprem bölgesinde konut stokları hızla eridi, bununla birlikte fiyatlar da yükseldi. 11 şejirde ortalama fiyat artışı yüzde 33’e, kira artışı yüzde 56’ya kadar çıktı.Ayakta kalan konutlarda hem satış hem de kira fiyatları hızla yükseldi
Meydana gelen büyük depremlerle binlerce binanın yıkılması ve sağlam kalan konutlara olan talep, konut stoklarının erimesine sebep oldu. Ayakta kalan konutlarda hem satış hem de kira fiyatları hızla yükseldi.
Teknoloji odaklı gayrimenkul değerleme platformu Endeksa, depremin etkilediği şehirler ve çevresinde stok durumuyla konut ve kira fiyatlarını masaya yatırdı. 1 Ocak-5 Şubat 2023 ile deprem sonrası 6 Şubat-22 Şubat 2023 tarihlerini kıyaslayan çalışmanın sonuçları oldukça çarpıcı...
KİRA VE FİYATLAR
Endeksa tarafından açıklanan verilere göre depremden önce ocak ayında deprem kentlerinde satılık konut fiyatları yüzde 9, kiralar yüzde 5 artış gösterdi. Hürriyet'ten Gülistan Alagöz'ün haberine göre, Şubat'ta eğer deprem olmasaydı fiyat artışı yüzde 8, kira artışı da yüzde 4 öngörülmüştü. Fakat deprem felaketi sonrasında Ocak ayı başından deprem gününe kadar olan dönemle, sonrasında 22 Şubat 2023 tarihine kadar olan dönemin karşılaştırıldığı çalışma sonucunda, depremin etkilediği şehirlerde satılık konut fiyatlarının ortalama yüzde 14, konut kiralarının ise ortalama yüzde 17 artış gösterdiği belirtildi.
- Şehir şehir satış fiyatlarına bakıldığında en yüksek artışın Malatya’da olduğu görülüyor. Ayrıca Malatya'da şubat ayı için beklenti yüzde 9’luk fiyat artışı olsa da, asrın felaketi olarak belirtilen depremle bu oran yüzde 33’ü buldu. Malatya’yı yüzde 20 ile Elazığ, yüzde 18 ile Kahramanmaraş, yüzde 16 ile Hatay ve Adana izledi.
- Kiralarda ise artış daha yüksek. Hatay’da şubat ayı beklentisi yüzde 6 olsa da deprem sonrası artış yüzde 56 olarak hesaplandı. Hatay’ı yüzde 41 ile Malatya, yüzde 33 ile Adıyaman, yüzde 30 ile Maraş takip etti.
ELDE KONUT KALMADI
Ayrıca 11 şehirde hem kiralık hem de satılık konut stokları da hızla eridi. Depremin etkilediği şehirlerde satılmayı bekleyen konut stoku ortalama yüzde 53, kiralanmayı bekleyen stok adedi de ortalama yüzde 59 oranında düştü.
Yine verilen detaylara göre, satılık konut stokunun en fazla azaldığı şehir yüzde 93 ile Malatya oldu. Malatya’yı yüzde 92 ile Adıyaman, yüzde 89 ile Maraş, yüzde 85 ile Hatay, yüzde 66 ile Osmaniye izledi.
Kiralık konutlarda en fazla stok düşüşü yüzde 96 ile Adıyaman ve Kahramanmaraş’ta görüldü. Verilen detaylara göre, Malatya’da yüzde 95, Hatay’da yüzde 93, Osmaniye’de yüzde 80 oranında gerileme ölçüldü.
ÇEVRE İLLERDE GÖÇ ETKİSİ
Endeksa, araştırma kapsamında depremden etkilenen şehirlerin çevresini de araştırdı. Buna göre Tunceli’de konut fiyatı yüzde 16, Kayseri’de yüzde 13, Mardin, Aksaray, Nevşehir ve Niğde’de yüzde 11 artış gösterdi. Ayrıca kiralar da Kayseri’de yüzde 29, Erzincan’da yüzde 24, Aksaray ve Bingöl’de yüzde 21, Karaman’da yüzde 18, Sivas’ta yüzde 17, Nevşehir’de yüzde 15 oranında yükseldi.
Çevre şehirlerde kiralık konut stokunda ciddi düşüş olması dikkat çekerken, kiralanmayı bekleyen konut sayısı Nevşehir’de yüzde 61, Konya’da yüzde 58, Tunceli’de yüzde 57, Niğde’de yüzde 50, Aksaray’da yüzde 47, Kayseri’de yüzde 45 oranında azalma gösterdi.
ORTALAMA KİRA 10 BİN LİRAYI AŞTI
Deprem mağduru vatandaşların tercih ettiği şehirlerin birçoğunda ortalama kira bedeli 10 bin TL'yi geçti. Söz konusu araştırma sonuçlarına göre başkent Ankara’da ortalama kira 11 bin 660 lira, Mersin’de 10 bin 334 lira, Antalya’da 16 bin 156 lira şeklinde oldu. Kayseri ve Konya’da ortalama kira bedeli yaklaşık olarak 6 bin 500 TL. Deprem bölgesinde de en yüksek kira ortalaması 8 bin 575 TL ile Adana’da. Ayrıca Gaziantep ve Hatay’da ortalama kira 7 bin TL'ye Adıyaman ve Malatya’da 5 bin TL'ye yaklaştı. Endeksa araştırmasına göre deprem yaşanan diğer şehirlerde ortalama kiralar şu şekilde: Diyarbakır 6 bin 411 TL, Şanlıurfa 5 bin 544 TL, Maraş 3 bin 517 TL, Kilis 3 bin 287 TL, Osmaniye 2 bin 883 TL, Elazığ 2 bin 346 TL.
DEPREMZEDEYE KONUT VERMİYORLAR
Ülkemizin birçok noktasında vatandaş evini, odasını hiçbir bedel istemeden depremzedelere açarken, diğer tarafta “Depremzedeye ev vermem” diyenler de bulunuyor. Emlak sektörü temsilcileri tarafından verilen bilgilere göre kimi mülk sahipleri, düzenli kira alamam endişesiyle depremzedelere evini vermiyor, kimi de senelik kira talep ediyor. Son dönemlerde talebin yoğun olduğu çevre şehirlerdeki eski kiracılara “Depremzede akrabam var, evi boşalt” gibi talepler de geliyor. Mülk sahipleri bu bahaneyle kiracıyı tahliye edip, konutu yüksek rakamla başkasına kiralama peşinde.
KONUT FİYAT DEĞİŞİMİ
İSTANBUL’DA PANİK GÖÇÜ BAŞLADI
Kahramanmaraş depremlerinden sonra beklenen İstanbul depremi gündeme gelince imkânı olan vatandaş daha güvenli bir konut için arayışa girdi. Özellikle 2000 yılı öncesi yapılan binada yaşayanlar, yeni ve az katlı yapılara yöneldi. Uzmanların sağlam zemin vurgusu da taşınma hareketliliğinde oldukça belirleyici oldu.
KONUT FIRSATÇILIĞI BİTMİYOR
Büyükşehirlerdeki tablo da masaya yatırıldı. Depremzedelerin en çok tercih ettiği şehirler arasında yer alan Ankara’da şubatta yüzde 8 kira artışı beklenirken, depremle artış yüzde 26 şeklinde gerçekleşti ve kiralık konut stoku yüzde 24 oranında azaldı. Deprem sonrası kiralar Muğla’da yüzde 20, İzmir’de yüzde 16, İstanbul’da yüzde 13 artış gösterdi.
Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası (ATEM) Başkanı Hakan Akçam, yüzde 100’e ulaşan kira artışları olduğunu dile getirdi. 3 bin TL'lik kiranın 6 bin liraya, 6 bin TL'lik kiranın 12 bin liraya çıktığını kaydeden Akçam, ceza almamak için ilan sitelerinden kaldırıp, el altından kiraladıklarını söyledi.
Mersin ilinde de stoklar arttı. Çünkü yazlık konutlar devreye girdi. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Emlak Komitesi Başkanı Ümit Mete yaptığı açıklamada, deprem öncesi 5-6 bin TL olan evlerin 10 bin TL olduğunu söyleyerek, 10 bin TL altında ev bulunmasının çok zor olduğunu kaydetti. Ümit Mete açıklamasında "400-500 bin TL'ye satılamayan yayla evleri yıllık 200-250 bin liradan kiraya veriliyor." diye konuştu.
Ağır hasarlı binalar ne olacak? Evin depreme dayanıklılığını anlamak için nelere bakılmalıdır?
Konut sitesi yönetimleri olası deprem ve afetlere hazırlık için düğmeye bastı!