Dev gayrimenkul şirketleri asıl şimdi Türkiye turunda
Türk gayrimenkul sektörünün gönüllü elçisi gibi çalışan ULI Türkiye Başkanı Sur, büyük yabancı yatırımcıların da artık Türkiye'ye kaydığını söyledi Sur, 'Disney parkların kurucularından ABD'li Vision Maker, eğlence parkı yapmak için İstanbul'a geldi. Büyü
Yeşil & Younes'e devredilen İhlas Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı'nda 10 yıla yakın süre genel müdürlük yapan ve 2006 yılına kadar GYODER (Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği) başkanlığını da yürüten Haluk Sur, şu anda ULI (Urban Land Institute) Türkiye Başkanı. 3 senedir Türkiye'de faaliyet gösteren kuruluşun 70'i aşkın ülkede 40 binden çok üyesi var. "Daha yaşanabilir çevreler geliştirmek" parolasıyla yola çıkan ULI çatısı altında Türkiye'nin ve Türk gayrimenkul sektörünün yurt dışındaki elçisi olmayı sürdüren Sur, özellikle son 1 ayı çok yoğun geçirdi. Önce Las Vegas'ta, arından da Barselona'da düzenlenen fuar ve etkinliklere sektörün temsilcilerini de yanına alarak katılan Sur, arından İstanbul'da yurt dışından onlarca önemli konuşmacının misafir edildiği Forum İstanbul etkinliği için ter döktü. Peki bu koşturmacanın sonunda ne kazanıldı?
Yer bakıp, ortak arıyorlar
Vision Maker, Equity International, Capitaland (Tamasek), Paledin, Fadese ve Sun Hun gibi dünyaca ünlü büyük gayrimenkul yatırımcıları Türkiye'yi mercek altına aldı, yatırım için ortak arıyor, yer bakıyor. Sur'un yorumu ise şöyle: "En büyük yatırımcılar henüz gelmedi deniyordu. Şimdi sıradalar ve bu devam edecek."
* Geride bıraktığımız birkaç hafta, sektör açısından gündem yoğundu. Siz de bunun en önemli parçasıydınız. Sonuçlara ilişkin gözleminiz nedir?
Eskiden her yıl genelde Türkiye'de bir toplantı yapıp yabancıları davet ediyorduk. Ancak şimdi onların bulunduğu ortama gidip fuarlara, toplantılara katılıyoruz. Türkiye'ye gelememiş, sektörü tanıma fırsatı bulamamış insanlara ulaşıp onlara piyasayı anlatma imkanı buluyoruz. Yani olayı tek yönlü olmaktan çıkarıp dışarı doğru yayılmasını sağlamalıyız. Çalışmalarımız bunun uzantısı. Las Vegas'ta düzenlenen, özellikle ABD'li yatırımcıların yoğun bulunduğu, 7 bin kişilik bir toplantıydı. Küresel kentler toplantısı denen, ULI'nin dünya zirvesi ve dünyadaki en büyük gayrimenkul toplantısı düzenlendi. Sektörün her türlü meselesinin tartışıldığı bir ortamdı. Bizim de bir İstanbul standımız oldu. Hem de yatırım fırsatlarını, yeni planlamaları anlatan bir panel düzenlendi. Aynı anda 15 farklı panel olmasına rağmen, bizimkine katılım çoktu. 70'ten çok ABD'li yatırımcı izledi ve bunlardan ikisi Türkiye'ye gelip bağlantılarını kurdular, araştırmalarına başladılar bile. Yani, iyi tepkiler alıyoruz.
* Bu yatırımcılar ile ilgili bilgi verir misiniz?
Bunlardan biri Vision Maker. Bu, Disney Parkları kuran teknik kadronun oluşturduğu bir kuruluş. Dünya üzerinde yaptıkları en çarpıcı proje Dubailand. Hatta projelerini İstanbul'a getirip gösterdiler. Muhteşem. O toplantıda vardılar. Hemen sonrasında gelip Türkiye'de eğlence parkı oluşturma fikirlerini sundular. Yanına tatil kötü koyma konsepti ile çalışmalara başladılar bile. Muhtemelen partner arayacaklar. Güney bölgeleri, Çeşme veya Bodrum yarımadası ile Ege'de bir yer düşünüyorlar. Hatta İstanbul bile olabilir. Araştırma ve yer edinme safhasındalar. Güzel olan sizi gelip dinlemeleri ve 10 gün sonra gelip detaylı bilgi aramaları. Hanover Construction, Capitaland (Temasek), Paledin gibi çok şirket Türkiye ile ilgilenmeye başladı. Daha çok böyle büyük gruplar gelecek. Yeter ki istikrar sürsün.
Birlikte çalışmalıyız
* Bu konuda sektörün diğer temsilcilerinin desteği nasıl?
Hem profesyonel kadrolardan hem de yönetim kadrolarından ciddi destek var. Zaten insanın tek başına bir şey yapması mümkün değil ama böyle bir grup hareketi çıkınca her şey kendiliğinden gelişiyor ve arzu edilen noktalara gidiyor. Gelinen noktada belki de en çok bunu yapmamız lazım. Biraraya gelip, sektörün gelişimi için birlikte çalışmak gerek. İstiyoruz ki hep genç arkadaşlar, yeni insanlar, nesiller sahip çıksınlar ve bu sektörün yapılanması sürecine direkt katkıda bulunsunlar.
* ULI ve PwC'nin hazırladığı raporlarda İstanbul 2 yıldır en büyük potansiyel taşıyan şehir seçiliyor. Bu yıl durum ne olur?
Avrupa'da gelişen 27 kent arasında yapılan değerlendirmede İstanbul, riskler göz önüne alınmadığında yatıırm fırsatları açısından en büyük potansiyel taşıyan şehir seçildi. Bunun değişeceğini sanımıyorum. Sadece risk faktörü biraz yüksekti. Risk dikkate alınınca 15'inci sıraya yerleşiyoruz. Bu sene biraz daha yukarı çıktık. Bu da, İstanbul, yatırım fırsatları açısından riskin azaldığı ama getirinin hala yüksek olduğu bir kent demek. Değişmesini beklediğim şey risk faktörünün azalması. Riskli değerlendirmede ilk 10'a girmeliyiz.
* Risk faktörü nasıl düşer peki?
Daha çok kurumsallaşma, yerli ve yabancı yatırımcının daha çok elele çalışma ortamı bulup anlaşabilmesi, kentsel dönüşüm sürecinin hzılanması, zaten risk faktörünün düşmesini sağlayan etkenler. Şehir algılandıkça, 1 sene önce risk olan şeylerin olmadığı gözlemlenince risk fatkörü de makul bir yerlere oturacak. İstanbul ilk 10'a girince bence tamam diyebiliriz. Riskli tabloda zaten 1'nci, 2'nci olmak zor. Makroekonomik dengeler oturmalı.
'İspanyol Fadese yatırım için çok ilgili Uzakdoğulu şirketler sırada bekliyor'
* Barselona'da düzenlenen Meeting Point fuarında da İstanbul standı açıldı. Oradaki ilgi nasıl şekillendi
İspanyol yatırımcılar Türkiye ve İstanbul ile gerçekten yakından ilgililer artık. Çünkü 2 senedir o fuara katılıyoruz ve aldığımız geri dönüşler her yıl iyiye gidiyor. İspanya'dan özellikle Fadese'nin mutlaka Türkiye'de yatırım aradığını söyleyebilirim. ING de son dönemde Türkiye'de gözü olan bir yatırımcı. Onun dışında Uzakdoğulu dev şirketler de potaya girmiş durumda. Singapur kökenli Capitaland'in (Temasek) sahipleri ciddi biçimde Türkiye ile ilgileniyor. 100 milyar dolar üzeri portföy yöneten şirketlerden söz ediyoruz. Hong Konglu Kai Properties de bunlardan biri. Gerçekten çok büyükler. Devasa yatırımlardan konuşuyoruz. Aslında sektöre altyapıdan girmek istiyorlar ama biz gayrimenkul yatırımına zorluyoruz. Hines de ciddi şekilde Türkiye'yi düşünen bir grup. Fonlar arasından ise İngiltere'den Apollo'yu ve Black Stone'u sayabilirim. Meksika'da alt gelir grubuna proje geliştiren şirketin ortaklarından biri olan Equit International da yakında şirketini Türkiye'ye de taşıyacak.
Barselona'ya Türk çıkarması
Kasımın ilk haftası İspanya'nın Barselona kentinde düzenlenen Avrupa'nın en büyük 3'üncü gayrimenkul fuarı Meeting Point'e katılan Türk ekibinde Soyak, Varyap, Emlak GYO, Teknik Yapı gibi şirketlerin temsilcilerinin yanı sıra TOKİ Başkanı Erdoğan Bayraktar da yer almıştı. Fuarda, Sur'un yönettiği "İstanbul, yükselen yıldız" isimli bir oturum gerçekleştirildi.
MENEKŞE ATASELİM/SABAH