Dicle Vadisi Projesi’nin ilk etabı iptal edildi! 

Dicle Vadisi'nde yer alan Hevsel Bahçeleri, UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirası listesinde yer alıyordu. Daha sonra rezerv yapı alanı ilan edilen bölgede başlatılan Rekreasyon Projesi’nin ilk etabı iptal edildi.

Mahkeme kararı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından rezerv yapı alanı ilan edilen UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirası listesinde yer alan Hevsel Bahçeleri’nde yapımı başlatılan Dicle Vadisi Rekreasyon Projesi’nin ilk etabını iptal etti.

Güneydoğu Güncel Gazetesi'nde yer alan habere göre; Diyarbakır Şehir Plancıları Odasının Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Dicle Vadisi’nin yapılaşma kararına tepki göstererek dava açmıştı. Açılan davada mahkeme, Bakanlığın işlemlerini hukuka, mevzuata, kamu yararına aykırı bularak projenin iptaline karar verdi.

Ancak, bölgenin yapılaşma mahkemenin verdiği karar yok edilmesi 15 Temmuz darbe girişimiyle tersine döndü. 15 Temmuz'un ardından Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edilmesiyle hükümete Kanun Hükmünde Kararname (KHK) çıkarma yetkisi verildi. Bu durum, ‘Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’yle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Dicle Vadisi’nin yapılaşmaya açılmasını yeniden gündemine aldı. 

Bakanlık, söz konusu KHK’ya dayanarak bir dizi projeden oluşan Dicle Vadisi Rekreasyon Alanı Projesi’ni hazırlayarak Dicle Vadisi’nde bulunan Hevsel Bahçeleri’ni de içine alacak şekilde birkaç etaptan oluşan projenin çalışmalarına başladı. Uygulaması Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen proje, 04 Ocak 2017’de  Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki’nin katılımıyla başlatıldı. 

PROJE DİCLE VADİSİ’Nİ YAPILAŞMAYA AÇIYOR

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Diyarbakır’ın doğusundan başlayarak güneye doğru akışını sürdüren Dicle Nehri ve Dicle Nehrini içine alan Dicle Vadisi alınanı yapılaşmaya açan projenin, 1. Etap Uygulama Alanı 31,85 hektar olarak belirledi.  

Bakanlık tarafından bölgede kuzeyde Hevsel Bahçeleri, güneyde On Gözlü Köprü, batıda Ovabağ-Diyarbakır Karayolu ve doğuda Kırklar Tepesi’yle sınırlandırılan proje kapsamında, Dicle Vadisi’nin doğa parkı, yürüyüş yolları, ağaçlandırma alanları, sosyal tesisi ve cami inşa edilmesi kararı alındı. 

KARAR BEKLENMEDEN YAPILAŞMA BAŞLATILDI

Projenin başlatılmasının ardından Şehir Plancıları Odası, kararın iptali için Diyarbakır 3. İdare Mahkemesine başvurdu. Yargı kararı beklenmeden başlatılan  On Gözlü Köprü ve Kırklar Dağı yamaçlarında yapımı devam eden çalışmaların neredeyse son aşamasına gelindi. 

Şehir Plancıları Odası, projenin iptalini istedi. Şehir Plancıları Odası, iptalin gerekçesi olarak projenin bir kısmının Dicle Nehri’nin kamusal kıyı alanında kalmasını, bir kısmının imar planına göre afete maruz kalmış bölge statüsünde kaldırılarak yapılaşmaya uygun olarak değiştirilmesini, plan değişikliğinin nehir üzerinde göletler oluşturmasını ve vadinin ekosisteminin bozulmasına yol açmasını gösterdi. 

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ise mahkemeye verdiği savunmada Vadi’nin doğal karakterinin korunacağı, planda Dicle Vadisi’nin doğal park olarak değerlendirildiği, kültürel değerlerin korunmasına öncelik verildiği, mevzuatta belirlenen yapılaşma koşullarının aşılmayacağı, taşkın alanında yapılacak yapılaşma için Devlet Su İşleri 10. Bölge Müdürlüğünden görüş alınacağı, afet bölgesi ve jeolojik yönden yerleşime uygun olmayan alanda yapılaşma yapılmayacağını açıkladı.

MAHKEME DİREKT ESASTAN KARAR VERDİ

Mahkeme yürütmeyi durdurma istemi hakkında karar vermedi. Buna karşın direkt esas hakkında kararını verdi. Mahkeme kararında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının özel hallerde imar planına dahil olabileceğine vurgulayarak onun dışındaki genel olarak belediye sınırları içinde nazım imar planlarının mevzuatta belediyelerin yetki alanında olduğunu açıkladı. 

Mahkeme ise kararında 644 sayılı KHK’nın 2’nci maddesinin ğ bendinde Bakanlığın görevlerinin sıralandığını, nazım imar planında değişiklik yapma yetkisini verilmediği, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği’ne göre, alt ölçekli planlamaların üst ölçeklere göre yapılacağı, Bakanlığın 1/1.000 ölçekli uygulama planının 1/5.000 nazım imar planına aykırı olamayacağını, kesinleşmiş imar planlarının koşulların değişimi ve zorunluluk halinde düzenleme sırasında ayrılması zorunlu olan ilkeler ve yeni verilere uyulmak şartıyla değiştirilebileceğini ifade etti. 

PLAN HİYERARŞİSİNE AYKIRILIK TEŞKİL EDİYOR 

Mahkeme, bölge hakkından aldığı kararında projenin bir kısmının UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan sur ve Hevsel Bahçeleri’ni kapsadığına vurgu yaptı. Mahkeme, dava konusu alanın 1/5000 Nasım İmar Planı’nda “afete maruz bölge” olarak tanımlandığını açıklayarak Bakanlığın 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı’nda bölgenin “önlem alınabilecek derecede stabil sorun” olarak sınıflandırıldığı ve bu şekilde yerleşime açılmasıyla söz konusu nazım imar planıyla arasında uygunluk bulunmadığı, alt ve üst ölçekli planlar arası kademeli birliktelik ilkesine ile plan hiyerarşisine ayrılık teşkil ettiğini tespit ettiklerini söyledi. 

HUKUKA, MEVZUATTA, KAMU YARARINA AYKIRI

Bunlara ek olarak mahkeme kararında, dava konusu olarak ağaçlandırılacak yer olarak 1/5000 ölçekli planın 1’inci Etap Uygulama Alanı Planı’nda uygulama alanının içeriğinde ne gibi kullanımların yer alacağının belirtilmediğini vurguladı. Diğer kararlara ek olarak mahkeme 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planında ise rekreasyon alanı, ağaçlandırılacak alan, on metrelik yol ve otopark olarak planlandığı, bu yönde bir planlamanın motorlu araç giriş çıkışının sınırlandırılması, servis ve güvenlik hizmetleri dışında alana araç girişinin kısıtlanması, alan içerisinde otopark düzenlemesinin yapılmaması yönünde düzenlemeler ihtiva eden Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı Alan Yönetimi Planı hükümleriyle çeliştiğine dikkat çekti.

Mahkeme tüm bu gerekçeleri göstererek imar plan değişikliğine, “hukuka, mevzuata, kamu yararı ve planların kademeli birlikteliği ilkesine uygun olmadığı” sonucuna vararak dava konusu işlemlerin iptaline hükmetti. 

Diyarbakır'a 57 milyon liralık proje yapıldı!