Dolar düştü kim zarara uğradı? Dolar yükseldi kime yaradı?
Yatırımcı açısından bakıldığında dolar veya dolar bazlı tahvil yatırımı yapmayan herkes kayıplar yaşadı. Altın yüzde 8 değer kaybederken borsalarda yüzde 25'i bulan düşüşler yaşandı. Bütün bu iniş çıkışların herkese bir faturası da oldu. Küresel ticarette doların payının yüzde 40 olması genel olarak ithal malların pahalılaşmasına yol açtı
Habertürk gazatesinden Selim Karahan'ın haberine göre, dünyanın rezerv parası olan doların güçlenmesi dünya genelinde artan enflasyona ek yük bindirdi. Küresel ticarette doların payının yüzde 40 olması genel olarak ithal malların pahalılaşmasına yol açtı. Dolar karşısında para birimi değer kaybeden ülkeler ise normalin aksine küresel durgunluk emareleri sebebiyle ihracatlarını beklenen düzeyde artıramadı. Tahvil piyasası ve yurtdışı kredilerde doların payının yüksek olması hem şirket hem ülkelere ek yük bindirdi.
Yatırımcı açısından bakıldığında dolar veya dolar bazlı tahvil yatırımı yapmayan herkes kayıplar yaşadı. Altın yüzde 8 değer kaybederken borsalarda yüzde 25'i bulan düşüşler yaşandı. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde 40-50 yılın en yüksek enflasyon oranlarına ulaşılırken ABD Merkez Bankası başta olmak üzere merkez bankaları enflasyonla mücadele için faiz silahına sarıldı. Fed bu yıl toplamda 300 baz puanlık faiz artırımına giderek politika faizini yüzde 3-3.25 aralığına çekti.
DOLAR ENDEKSİ YÜZDE 17 YÜKSELDİ
Doların ana para birimleri karşısındaki performansını gösteren dolar endeksi 27 Eylül'de 20 yılın ardından 114 seviyesinin üzerini gördü. Eylülün son gününde 113'ün altına çekilse de yıl genelinde endekste yaklaşık yüzde 17'lik yükseliş yaşandı. 27 Eylül'de Euro/dolar da 0.9589 ile tarihin en düşük seviyesini gördü. Benzer şekilde sterlin/dolar da 26 Eylül'de 1.0697 seviyesine kadar gerileyerek tarihi dibe ulaştı.
KÜRESEL REZERVLERDE PAYI YÜZDE 59
IMF verilerine göre 2022 ilk çeyrek itibarıyla dünya genelinde merkez bankalarının yabancı para cinsi rezervlerinin yüzde 58.88'ini ABD Doları oluşturuyor. Doları 2 trilyon 342 milyar dolar ve yüzde 20.06'lık payla Euro ve 625.68 milyar dolar ve yüzde 5.36'lık payla Japon Yeni takip ediyor.
ÖDEMELERDEKİ PAYI TİCARETTEKİ PAYININ 4 KATI
Doların bu derece önemli bir rezerv parası olması küresel ticarette de ödemelerde tercih edilmesine yol açıyor. Şirketler ellerinde dolar olursa dünyanın her yerinde iş yapma ve ödeme imkanına sahip oluyor. Avrupa Merkez Bankası'nın yayımladığı verilere göre ABD'nin küresel ticaretteki payı yüzde 10 iken, ödemelerin yüzde 40'ı dolarla yapılıyor. Yani dolarla ödemelerin Türkiye'nin ithalatındaki payı yüzde 71.4 oldu.
Türk şirketleri ABD dışındaki pek çok ülke ile değişimi kolay ve geçerliliği olduğu için dolarla ticaret yapıyor. Geleneksel olarak bir ülkenin para birimi dolar karşısında değer kaybettiğinde ürünlerinin de uluslararası piyasalarda ucuzladığı için mal ve hizmetlerine talep artması beklenir.
ARTAN FİYATLARA EK YÜK BİNDİRİYOR
Eğer petrol fiyatları yerinde saymış olsaydı bile dolar/TL 13.32'den 18.54'e çıktığı için Türkiye petrol ithalatı için varil başına 1.371 lira ödeyecekti. Petrol fiyatları da yükseldiği için şu anda varil başına 1.631 dolar ödeniyor. Benzer bir hesap gıda fiyatları için de yapılabilir. Gıda ve enerji fiyatlarındaki artışlar pek çok kalemde artışı tetiklediği için ülkeler enflasyon sarmalına girmişken doların güçlenmesi ekonomik olarak dünyaya ek bir yük bindiriyor.
BORCUN YARISI DOLARLA
Güçlenen dolar enflasyon yanında pek çok ülkenin borç yükünü de artırıyor. Türkiye'de Merkez Bankası verilerine göre temmuz sonu itibarıyla kısa vadeli borç stoku 134.6 milyar dolar oldu. Kısa vadeli dış borç stokunun döviz kompozisyonu yüzde 46.5’i ABD doları, yüzde 25.5’i Euro, yüzde 8.8’i TL ve yüzde 19.2’si ise diğer döviz cinslerinden oluştu. Türkiye'nin borç kompozisyonu Brezilya, Meksika, Hindistan gibi diğer gelişmekte olan ülkelerle önemli benzerlikler gösteriyor.
ABD'DE İTHAL ÜRÜN FİYATLARI DÜŞTÜ
ABD'nin ithal ettiği pek çok ürünün dolar bazında değerinin düşmesiyle Amerikalılar daha ucuza ithal mal alma imkanına kavuştu. Euro'daki değer kaybının etkisiyle bazı Avrupa menşeili ürünlerde dolar bazında yüzde 5'e varan düşüşler yaşandı. Değerlenen dolar böylece ülkede yükselen enflasyonu bir nebze olsun frenlemeye yaradı. Fed'in faiz artırımlarıyla talepte daralma yaşansa da dolar güçlendikçe aynı ürünlerin ithal versiyonları yerel üretim ürünlere göre daha cazip hale gelmeye başlayabilir.
ALTIN YATIRIMCISINI ÜZDÜ
Çünkü altın geleneksel olarak şu an içinde bulunduğumuz gibi savaş ve/veya enerji krizinin yaşandığı dönemlerde tercih edilen bir yatırım aracı olmuştur. Güvenli liman olarak götülmesinin de nedeni budur. Ancak doların güçlü performansı şu ana kadar altın fiyatlarında düşüşe yol açtı. Yani ons fiyatında yıllık kayıp şu ana kadar yüzde 8.1'i buldu.
KÜRESEL BORSALARDA DÜŞÜŞ
Dolar bazında sabit getirilerin yükselmesi borsalarda da sert düşüşlere yol açtı.
Doların kanatlanmasına son 3 ay! Analistler tek tek rakam verdi! Hemen bakmayan sonra pişman olur!
Bitcoin ne kadar? Ethereum, Ripple ve Dogecoin kaç dolar/TL oldu?