Düşük beton depremde yıkımın en büyük sebebi!

Van depreminden sonra gözler yeniden inşaatlara çevrilirken, Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), yapıların dayanıklılık profilini çıkardı. 16 büyük şehirde binalardan numune alarak basınç testine tabi tutan üniversite uzmanları, bu yapılardaki ortalama beton dayanıklılığının, yasalarla belirlenen değerin yarısında olduğunu tespit etti. ODTÜ'nün raporuna göre mevcut yapılarda ortalama beton dayanımı 9 Megapascal (Mpa). İnşaatla ilgili yasa ve yönetmeliklere göre ise bu rakamın en az 20 Mpa olması gerekiyor. Konutlar, askerî yapılar ve diğer kamu binalarının beton kalitesinin de ölçüldüğü araştırmada, özellikle İstanbul'daki devlet dairelerinin durumunun 'vahim' olduğu görüldü. Bu binalardaki beton kalitesi, 'kötü' anlamına gelen 5,5 Mpa değerinde çıktı. Ekipte yer alan Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Yakut, karşılaştıkları tabloyu şöyle yorumladı: "Çıkan değerler, değil depremde, normalde bile bina yükünü taşımada yetersiz kalır."
 
ODTÜ'nün uzmanları, 16 büyük şehirde binalardan beton numunesi alarak dayanım testi yaptı. Araştırma sonucunda, inşaatlarda kullanılan betonun kalitesinin, olması gerekenin yarı değerinden bile daha düşük olduğu belirlendi. Araştırmada konutlar ile askerî yapılar ve diğer kamu binalarının beton kalitesi ölçüldü. Standart olarak betonun dayanıklılık değeri 20 megapascal (Mpa - santimetre başına 200 kilo yük taşıyabilir) olması gerekirken, kamu binalarında ortalama 5,5, askerî binalarda 15 ve konutlarda ise 9 Mpa değerinde çıktı. Bu değer, bina yükünü çeken ve üzerinde büyük basınç oluşan betonun küçük sarsıntılarda bile yıkılmasına yol açabiliyor. ODTÜ Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi İnşaat Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Ahmet Yakut, depremlerde oluşan hasarların büyük oranda 'dayanıklılık değeri düşük beton'dan kaynaklandığını söylüyor. Yakut, yürürlükteki mevzuatagöre beton dayanıklılık değerinin en az 20 Mpa olması gerektiğini aktarıyor. Prof. Dr. Yakut, geçmiş yıllarda meydana gelen depremlerle ilgili tespit edilen eksikliklerin Van depreminde de görüldüğünü ifade ediyor.

Binaların yeterli dayanıklılığa sahip olmadığına dikkat çeken Yakut, şunları dile getiriyor: "Binalarımız ağırlıklı olarak 7 kat civarında. Giriş katları daha yüksek ve açık. Bu sebeple deprem anında deformasyonlar zemin katta yoğunlaştığı için binanın üst katına çok fazla deformasyon talebi gitmiyor. Bu durum, giriş katların depremde kaybolmasına neden oluyor. Adapazarı'ndaki depremde birçok örneği vardı. Binaların ilk katları tamamen yıkılmış ve üst katları duruyor. Bingöl depreminde bu tür yapıları gördük. Maalesef bu tür yapıların tasarımında, mimari uygulamalar dikkate alınmadığı için böyle sonuçlar ortaya çıkıyor."
 
EN SAĞLAMI ASKERî BİNALAR ÇIKTI

Türkiye genelinde 6 bin binada yapılan araştırma kapsamında İstanbul'dan 693 binadan numune alındı. Bu numuneler laboratuvar ortamında test edildi. Basınç testinde beton dayanıklılık değerinin 20 Mpa olması gerekirken, özellikle İstanbul'daki kamu binalarının test sonuçları uzmanları şaşkına çevirdi. Bu binalardaki betonun kötü anlamına gelen 5,5 Mpa değerinde olduğu tespit edildi. Konutlardan alınan numunelerde bu değer 9 Mpa olarak ölçülürken askerî binalardaki betonun dayanıklılık değeri 15 Mpa olarak ölçüldü. Yakut, bu değerlerin bir nevi binaların mekanik anlamda özelliğini ortaya çıkardığını vurgulayarak, "Ancak düşük çıkan değerler depremde değil, normalde bina yükünü taşımada bile yetersizdir." uyarısında bulunuyor.
Zaman