Emlakta yabancıdan talep çok, satış yok!

Emlak sektöründe son dönemde Türkiye genelinde yapılan pek çok markalı proje dünya standartlarındaki rakipleriyle yarışabilecek nitelikleriyle dikkat çekiyor. Ancak İspanya, Fransa gibi ülkelerde benzer projeler yabancılara peynir ekmek gibi pazarlanırken Türkiye yabancılara mülk satışını engelleyen yasadan dolayı eldeki ciddi fırsatı kaçırıyor. İstanbul başta olmak üzere büyük şehirlerde yapılan çok sayıda lüks proje de bu nedenle elde kalıyor. ABD ve Avrupa ülkelerine satışların önünde bir engel bulunmazken aralarında Rusya, Kazakistan, İran, Arap ülkeleri ve Azerbaycan olmak üzere 89 ülkenin vatandaşı Türkiye'de parayı verse bile ev sahibi olamıyor. İnşaat şirketleri küresel sermayenin Avrupa'dan Rus ve Ortadoğu ülkelerine doğru el değiştirmesiyle birlikte en fazla talebin bu ülkelerden gelmesine rağmen satış yapılamamasından şikayetçi. İstanbul'un küresel bir ticaret ve kültür merkezi olması nedeniyle özellikle petrol zengini Arap ve Orta Asya ülkeleri ile Rusya'dan birçok işadamı ikinci adres olarak Türkiye'ye yerleşmek istiyor.

1.8 milyar dolara düştü
Yabancılara mülk satışını sınırlayan düzenlemeler nedeniyle Türkiye'ye milyarlarca dolar kazandıracak projeleri yabancı müşterilere satamamaktan şikayetçi olan inşaat firmaları "Avrupa ve ABD ile mütekabiliyet var. Ancak bu ülkelerden talep yok. Talebin en fazla olduğu Rus, Ortadoğu gibi ülkelere ise biz satış yapamıyoruz" diye konuşuyor. Emlak uzmanları şimdiye kadar yapılan satışların 2008 öncesinde yapıldığını, sonrasında ise durduğunu söylüyor. Yabancılara gayrimenkul satış rakamları dikkate alındığında da benzer bir tablo ortaya çıkıyor. 2006-2008 arasında yabancılara yılda ortalama 3 milyar dolarlık gayrimenkul satışı yapılırken, geçen yıl hem kriz hem de yasal engellemeler yüzünden söz konusu rakam 1.8 milyar dolara düştü.

Rus ve Kazaklar alamıyor
Yabancılara satışın önündeki engellerin başında mütekabiliyet (karşılıklılık ilkesi) geliyor. Bu ilke, Türklerin yurtdışında mülk edinemediği ülkelerin vatandaşlarına Türkiye'den de konut satışının engellenmesini içeriyor. İngiltere, Fransa gibi Avrupa ülkeleri ile ABD gibi ülkelerde bu sorun yaşanmazken küresel kriz sonrasında sermayenin en değiştirdiği Rusya, Kazakistan, İran, Ürdün, Türkiye Cumhuriyetler gibi ülkelerin vatandaşları Türkiye'den mülk alımında engellerle karşılaşıyor.

Şirket kuruyor, Türk oluyorlar
YABANCI uyruklu vatandaşların taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinimleri 25 dönümle sınırlandırıldığından, bu miktarı geçen edinim talepleri tapu sicil müdürlüklerince reddediliyor. Daha büyük araziler için ise Bakanlar Kurulu kararı gerekiyor. Ancak Türkiye'de bir şirket kurarak bu şirket üzerinden alım yapmak ya da Türk vatandaşlığına geçmek gibi iki yöntem de Türkiye'de konut almak için izlenen yöntemler arasında geliyor.

En çok Azeriler Türk vatandaşlığına geçiyor
PROJELERİNDEN ev almak için Türk vatandaşlığına geçen çok sayıda yatırımcısı bulunan Sinpaş İcra Kurulu Başkanı Ömer Faruk Çelik, en çok Azeri ve Kazak'ların konut taleplerinde sorun yaşadıklarını söylüyor. Çelik, "Bu ülke vatandaşları ancak Türk ortaklı şirket kurarak konut sahibi olabiliyor. Bu seferde şirket kurma maliyeti gibi ek yüklerle karşı karşıya kalıyorlar. Bosphorus City projesinde bu yolla yaklaşık 100 kişiye ev sattık. Azeriler'de ise Türk vatandaşlığına geçmeyi tercih ediyor" diyor. Ant Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Okay ise "Türki Cumhuriyetlerde inanılmaz bir potansiyel var ama değerlendiremiyoruz. Rusya'dan yoğun talep alıyoruz. Ama karşılıklılık olmadığı için satamıyoruz. Şirket kurup onun üzerinden alınabiliyor. Ancak bunu yabancıya anlatmak çok zor" diye konuşuyor.

Güvenliği tehdit eden bölgelerde satış yok
TÜRKİYE'DEN mülk edinmek isteyen tüm yabancılar için askeri birimlerden izin çıkması gerekiyor. Güvenliği tehdit edecek bölgelerde yapılacak satışlar ve mütekabiliyetin uygulanmadığı ülkelere satış yasağı bunun nedenini oluşturuyor. Bunun yanı sıra bir diğer engel ise askeri yasak ve güvenlik bölgelerin ilgili kurumlarca bilinmemesi. Örneğin büyük bir konut projesi askeri bir tesis yakınındaysa her ne kadar proje satışa elverişli olsa da mütekabiliyetin uygulandığı ülkelere dahi bazen izin çıkmayabiliyor.

'Satışlar engellenmeseydi 5 milyar dolar gelir elde ederdik'

Lüks konut projelerinin sayısı yabancıya mülk satışına sınırlama getiren yasa öncesine göre arttı. 2008'e kadar yılda ortalama 3 milyar $ gelir elde edilirken inşaatçılar "Satışlar engellenmese yılda 5 milyar $'a ulaşırdık" diyor

2008 yılında yabancıya mülk satışına kısıtlama getiren yasa öncesinde İstanbul başta olmak üzere Türkiye genelindeki lüks konut projelerinin sayısı sınırlıydı. Bugün ise sayısız lüks konut projesi ardı ardına büyük şehirlerde yapılıyor. Yabancılara pazarlanmak amacıyla yapılan bu projeler içindeki lüks daireler, rezidanslar, penthouse ve suitlerin çoğu satışların önünde engel oluşturan yasa yüzünden elde kaldı. 2008 yılına kadar yabancılara yılda ortalama 3 milyar dolar mülk satışı yapılırken bu rakam geçen sene 1.8 milyar dolara düştü. Emlak uzmanları ve inşaat firmalarının sahipleri ise "Eğer satışların önünde engel olmasaydı bu gün yabancıya yılda 5 milyar dolar konut satardık" diyor.

'Hedef kitleye ulaşamıyoruz'
Lüks projelerin asıl hedef kitlesinin yabancılar olduğunu söyleyen inşaat şirketlerinin sahipleri "Türk zenginler de projelerimize ilgi gösteriyor. Ancak yabancı hedef kitleye ulaşmada sıkıntı yaşıyoruz. Onları Türkiye'ye çekmek sadece ticari değil aslında sosyal bir proje" diyor.

Ev alan komşusunu da getiriyor
Yabancı yatırımcıların konut yatırımı konusunda birbirini tetiklediğine de değinen firma sahipleri "Bir kişiye ev sattığınızda komşusunu da getiriyor. Böylece en lüks daireler hızlı bir şekilde satılıyor. Ancak hedef kitleye ulaşmakta zorlanınca süreç tıkanıyor" diyor. Üst gelir grubunu hedefleyen çok sayıda proje büyükşehirlerde hayata geçirildi. Bu projelerdeki daireler satılrken en lüks konutlar hala sahiplerini bekliyor Bunun yanı sıra şehir merkezlerinde yeni projeler de hayata geçiriliyor. Bir kısmı da gün sayıyor.
Sabah Emlak