En acı iş kazalarının yüzde 33’ü inşaatlarda yaşanıyor!

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) rakamlarına göre; dünyada her yıl yaklaşık 2 milyon 200 bin insan, iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle yaşamını yitiriyor. Yaklaşık 270 milyon iş kazası gerçekleşiyor, 160 milyon insan meslek hastalığına yaka

İş kazaları ve meslek hastalıkları çalışma hayatının en önemli sorunlarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) rakamlarına göre, dünyada her yıl yaklaşık 2 milyon 200 bin insan, iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle yaşamını yitiriyor. Yaklaşık 270 milyon iş kazası gerçekleşiyor, 160 milyon insan meslek hastalığına yakalanıyor.

İş kazalarında rekoru inşaat sektörü kırıyor. Ülkemizde karşılaşılan ölümlü iş kazalarının yüzde 33’ü inşaat sektöründe gerçekleşiyor. İnşaatı, madencilik, metal, tekstil ve taşımacılık gibi sektörler izliyor.

Bu kazaların önüne geçebilmenin tek yolu ise İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) önlemleri ve eğitim. Çünkü iş kazalarının yüzde 98’i insan hatasından kaynaklanıyor.

İstatistikler inşaat, madencilik, metal, tekstil ve taşımacılık başta olmak üzere bazı sektörlerde ölümlü iş kazası oranının diğer sektörlerden yüksek olduğunu ve bu sektörlerde özel önlemler alınması gerekliliğini ortaya koyuyor.
2010 verilerine göre, ülkemizde karşılaşılan ölümlü iş kazalarının yüzde 33’ü inşaat sektöründe gerçekleşiyor

Çok tehlikeliler kategorisi
İnşaat sektörü, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tehlike Sınıfları Listesi Tebliğine göre ‘çok tehlikeli’ kategorisinde yer alıyor.

İş sağlığı ve güvenliği alanında hizmet veren İvme Yönetim Danışmanlık’ın Kurucusu ve Genel Müdürü Fırat Şükrü Eker, ILO verilerine göre iş kazalarının yüzde 98’inin insan hatasından meydana geldiğine dikkat çekerek, en büyük eksikliğin yönetim yetersizliği ve eğitimsizlik olduğunu söylüyor.

İş kazalarının önlenmesinde alının tedbirlerin yanı sıra çalışanların da bu konuda eğitilmeleri büyük önem taşıyor.
Eker, İSG’de temel amacın, çalışanların sağlığına zarar verebilecek unsurların önceden belirlenerek gereken önlemlerin alınması, güvenli bir çalışma ortamı sağlanması, çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunması gerektiğini belirtiyor.
62 bin 903 iş kazası

Tüm alınan önlemlere rağmen Türkiye’de iş kazalarının sayısı yeterince azaltılamıyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre, 2010 yılında ülkemizde 62 bin 903 iş kazası ve 533 meslek hastalığı vakası meydana geldi. Bu vakalarda 1.454 kişi hayatını kaybederken, 2 bin 85 kişi sürekli iş göremez duruma düştü.
Eker, bu maliyet detaylandırıldığında hem devlet hem işveren hem de işçi açısından maddi kayıpların oldukça yüksek olduğuna dikkat çekiyor.

İş kazalarının kişilerin hayatlarına olumsuz etkilerinin yanı sıra ekonomik olarak da kayıplara neden olduğuna işaret eden Eker, “İş göremezlik ödemeleri, sağlıkla ilgili giderler, tazminat ödemeleri, iş kayıpları, gecikme bedelleri, işyeri kapatma veya iş durdurma cezalarından dolayı oluşan maliyetler, idari para cezaları, verimsizlik maliyetleri, sigorta primlerindeki artışlar, iş kazasında zarara uğrayan sabit varlıklar gibi kayıplar oluşuyor” diyor.

En fazla İstanbul’da
İş kazaları daha çok sanayinin geliştiği, nüfusun yoğun olduğu kentlerde gerçekleşiyor. Bu bakımdan Türkiye genelinde İstanbul, İzmir ve Bursa başı çeken kentler oluyor.
SGK verilerine göre, Türkiye’de en fazla iş kazası yaşanan illerin başında; 7 bin 991 kaza ile İstanbul, 7 bin 942 iş kazası ile İzmir ve 7 bin 580 iş kazası ile Bursa geliyor.
İş kazalarının arttığı saatler de çalışanların dikkatlerinin dağıldığı uzun çalışma saatlerinin yanı sıra işe başlama ve işi bırakma saatlerine denk geldiğine de işaret ediliyor.
Kazaların yüzde 26,5’i bir ve ikinci iş saatlerinde, yüzde 13,7’si ise sekizinci iş saatinde yaşanıyor. İlk üç saatte yaşanan kaza yüzdesi 40,3. Bu durum iş kazalarının işe başlama ve iş bitiş saatlerinde daha yoğun olarak yaşandığını gözler önüne seriyor.
İş kazalarının büyük kısmı küçük işletmelerde meydana geliyor. Kazaların yüzde 56,3’ü 1-49 kişi arası sigortalı işçi çalıştıran işletmelerde yaşanıyor. Yaş dilimlerine göre en yüksek kaza oranı 25-29 arasında gerçekleşiyor. Bu yaş gurubunda gerçekleşen kazaların oranı yüzde 24.4. İş kazalarının tecrübeye göre analizinde ise son işyerinde bir gün ile bir yıl arası çalışanların iş kazası yaşama oranlarının yüzde 41,5 olduğu görülüyor.

İş kazalarının büyük bir kısmının alınan önlemlerin yetersiz kalması ya da çalışanların iş kazaları konusunda eğitilmemelerinden kaynaklandığına dikkat çeken Eker, “İş kazalarının en büyük sebebi, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yetersizliği ve bu konuda eğitim almamış personele iş başı yaptırılması oluyor. İşletmeler iş kazalarını engelleyecek önlemler alarak ve çalışanlarına iş kazalarının engellenmesine yönelik eğitimler vererek iş kazalarını minimuma indirebilirler. Bu da hem insanların hayat standartlarını korumalarına hem de ülkenin ekonomik anlamda kayıplar yaşamasına engel olmayı sağlayacaktır” diyor.

Eğitim ve önlem şart
Türkiye’de iş kazalarının büyük bir kısmı küçük işletmelerde meydana geliyor. İş kazalarının azaltılmasında alınan önlemlerin yanı sıra çalışanların iş kazalarının önlenmesine yönelik alacakları önlemlerin de büyük önem taşıdığına dikkat çekiliyor.
Büyük işletmelerin çalışanlarının iş güvenliğine yönelik verdikleri eğitimlerin iş kazalarını azaltmalarında büyük rol aldığı da belirtiliyor.

Levent Gökmen/Ekonomist