Enflasyon sepetinde konutun payı artacak!
TÜİK’in Hanehalkı Tüketim Harcamaları Anketi baz alınarak değiştirilecek olan enflasyon sepeti, enflasyonu düşürebilir. Gıdanın payı düşecek, konutun payı artacak. Bu durum gelir grupları harcamalarının farklılığından dolayı maaşı ve geliri enflasyona endeksli olanlara yaramayacak.
TÜİK’in Hanehalkı Tüketim Harcamaları Anketi baz alınarak değiştirilecek olan enflasyon sepeti, enflasyonu düşürebilir. Gıdanın payı düşecek, konutun payı artacak. Bu durum gelir grupları harcamalarının farklılığından dolayı maaşı ve geliri enflasyona endeksli olanlara yaramayacak.
Enflasyon sepetindeki değişiklik “Hanehalkı Tüketim Harcamaları’na veya sepetine göre yapılacak. İki sepet arasında ciddi farklar oluşmuş. Anlaşılan yeni yılda kalın bir ayar çekilecek ve bu farklar ortadan kaldırılacak. Doğrusu da bu.
- Eğer tüketici enflasyonu hesaplanıyorsa ne tüketiliyorsa onun fiyat düzeyi ölçülmeli. Bunun için baz alınacak olan TÜİK’in Hanehalkı Tüketim Harcamaları’na göre konut ve kira yüzde 15.93 ile enflasyon sepetinde 10 puan daha düşük ölçülüyor. En büyük ayarın 10 puanlık artışla burada yapılması gerekiyor.
- Gıdanın payı ise 3.48 puan düşürülmeli ve yüzde 20’ye indirilmeli.
- Üçüncü kalın ayar çekilecek grup ulaştırmanın payı yüzde 2.69 artırılmalı.
Tüketim kalıbına tam uyumlu bir enflasyon kalıbı ortaya konulduğunda ne olur? Enflasyon düşer veya yükselir mi?
- Dün gıda grubunun 4 puanlık indirimi halinde ve geçmişteki fiyat artışları ile TÜFE’de ve faizde yüzde 0.63 indirim olacağını hesaplamıştık.
- Ancak asıl büyük ayarın konut ve kirada yapılması, son yıllarda yükselen konut fiyatlarıyla da uyumlu. Konut fiyatları son 5 yılda Türkiye ortalaması olarak yüzde 95, İstanbul olarak yüzde 144 arttı. Aynı dönemin enflasyonu yüzde yüzde 51 oldu. Altından da, dolardan da daha yüksek artışlar kaydetti. Eğer bundan sonra konut fiyatları yavaşlayacaksa veya düşecekse enflasyonu düşürücü, yükselecekse yükseltici etki yapacak.
- Benim tahminim birden çok nedenden dolayı artık fiyatların eski hızında artamayacağı, yavaşlayacağı hatta kısmen düzeltme yapacağı yönünde. Yani sepete yeni ayar, enflasyonu düşürebilir.
- Fiyatı bir türlü düşürülemeyen grubun payı azaltılıyor, fiyatı düşebilecek olanın payı artırılıyor. Buradan üç çıkarımda bulunabiliriz.
- Birinci çıkarım, enflasyonun artık daha gerçekçi ölçüleceği ve düşeceğidir. Yapılacak olan doğru da, bu durumda geçmiş ölçümler eksik yapılmış demek. Bazımız tüketim kalıbına uymaksa bunda geciktik ve bu nedenle enflasyon kısmen düşük ölçüldü.
- Konut ve gıdanın payının değişiminden dolayı enflasyon daha düşük çıkacaksa çıkaracağımız ikinci sonuç da, bundan ekonominin tümü yarar görür. Gıda fiyatlarındaki yüksek oynaklık enflasyonu daha az etkiler. Enflasyonun oynaklığı azalır, bu açıdan ekonomik istikrara hizmet eder.
- Üçüncü çıkarım, harcamalara uyumlandırılacak enflasyon sepetine bağlı meydana gelecek düşüşten yararlanacak kesimler biraz karmaşık. Bitişikte en yüksek gelirli yüzde 20 ile en düşük gelirli yüzde 20’nin tüketim sepetleri yer alıyor. Gıda, konut ve ulaştırma harcamalarında uçurum var. Eğer önümüzdeki dönem enflasyon düşecekse gelir grupları arasındaki harcamaların tezatlığından dolayı, enflasyona endeksli maaş alan ücretli, memur ve emekliler ile enflasyona endeksli gelir elde edenler zarar görebilirler.
SONUÇ: “Noksanı varsa onu da sen tamamla.” Türk Atasözü
Habertürk/ Abdurrahman Yıldırım