EYT’liler düşük maaş mı alacak? EYT’lilerin maaşı ne kadar olacak? Kafalar neden karışık? İşte detaylar...
Hürriyet gazetesi yazarı Noyan Doğan, 25 Ocak 2023 tarihli yazısında gündemden düşmeyen EYT konusunu kaleme aldı. İşte detaylar...
Son günlerde EYT’lilerin düşük maaş alıp almayacağına ilişkin çok soru geldiğini söyleyen Doğan, EYT’den emekli olacak kişilerin kafalarında bu konuda oluşan soru işaretlerini kaleme aldı.
İşte Doğan’ın yazısının tamamı:
“Son zamanlarda en fazla bu soru geliyor. Haklılar. İster EYT isterse süresi gelen insanlar olsun, önümüzdeki günlerde emekli olacaklar daha düşük emekli maaşı alacak. Peki neye göre, kime göre?
Günlerdir vatandaşlardan, “EYT’lilerin emekli aylığı düşük olacakmış, yüzde 30 oranında zamdan bizler de faydalanamayacak mıyız, neden bu konuya değinmiyorsun?” gibi çok fazla soru alıyorum. Haklılar; zira bir süredir EYT’lilerin daha düşük emekli maaşı alacağı konusunda haberler çıkıyor. Bu yüzden kafalar karışık. Aslında konu yalnızca EYT’lileri değil önümüzdeki günlerde emekli olacak kişileri de yakından ilgilendiriyor. Doğrudur, ister EYT’li, ister zamanı gelenler olsun, önümüzdeki günlerde emekli olacaklar daha düşük emekli maaşı alacaklar. Neye göre düşük? 2022’de emekli olanlara göre.
Konuya açıklık getireyim fakat önce emekli aylığı nasıl hesaplanıyor, kısaca değineyim. 4/A’lı, yani işçi statüsünde çalışanlar vatandaşların emekli maaşı 2000 yılı öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 yılı sonrası olmak üzere üç farklı tarihe göre hesaplanıyor. Sosyal güvenlik için ödenen prim gün sayısı, aylık ortalama kazanç, enflasyon, gelişme hızı benzeri durumlar emekli aylığının belirlenmesinde önemli rol oynuyor. Maaş hesabı yapılırken de katsayı, maaş bağlama oranı, gösterge rakamı gibi formüller kullanılıyor. Sade haliyle; ortalama aylık kazancın, prim gün sayısına göre hesaplanan aylık bağlama oranıyla çarpılmasıyla emekli maaşı tutarı belirleniyor. Ortalama aylık kazanç da dönemsel tüketici enflasyonuna göre belirleniyor ve büyüme hızı üzerine ekleniyor. Yenilenmiş aylık kazanç ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunca emekli aylığı belirleniyor, bu aylık da geçmiş enflasyon oranında artırılıyor. Enflasyon artışında da ocak-haziran ayları ve temmuz-aralık aylarındaki 6 aylık enflasyon etkili oluyor. Döneme göre de emekli maaşı değişiyor.
KAFALAR NEDEN KARIŞIK?
Bu kapsamda da 2022’de emekli olanın aldığı emekli maaşı ile 2023’te emekli olanın alacağı emekli maaşı farklı oluyor. Bu, emekli aylığı hesaplamanın teknik tarafı; bilin istedim. Belirteyim, EYT’lilerin emekli aylığı hesaplamasında hiçbir farklılık olmayacak. Yıl başında emekli aylıklarına yapılan yüzde 30’luk zamdan bütün emekli olacaklar gibi EYT’liler de yararlanacak. Yapılan bütün hesaplamalar sonucu eğer emekli maaşı 5.500 TL’nin altında çıkarsa, emekli maaşı 5.500 TL olarak alınacak. Peki, kafa karışıklığı nereden kaynaklanıyor? veya bir başka ifadeyle, EYT’liler, SGK’nın, maaş hesaplama robotunda neden aylıklarını düşük görüyor, yüzde 30’luk zamdan faydalanamıyorlarmış gibi gözüküyor?
2022’de emekli olanlara; 2022 yılındaki güncelleme katsayısı, emekli oldukları dönemdeki enflasyon, milli gelirdeki yükseliş ve sene içindeki maaşlara yapılan zam tutarına göre emekli maaşı bağlandı. Geçen sene ocak ve temmuzda emekli zam oranı yüzde 79’a yakındı. 2022 yılındaki TÜFE’deki değişim oranı ve gelişme hızı yüzde 30 şeklinde uygulandı. Bu şekilde bağlanan emekli maaşına 2023 yılının ocak ayındaki yüzde 30 zam eklendi.
MAAŞ FARKI OLACAK
2023’te emekli olacaklar –ki, buna EYT’liler de dahil- için hesaplama yöntemi farklılaşıyor. Bir defa enflasyon yüzde 64.27 olarak uygulanacak; aylıklarda negatif bir fark oluşacak. Geçen yılki yüzde 80’e yakın zam oranı, bu sene yüzde 64.27 üzerinden hesaplanacak. 2022’ye ait milli gelir ise nisanda açıklanacak. Nisana kadar hesaplanan maaşlarda güncelleme katsayısı yüzde 64.27 olarak dikkate alınacak. Kısaca, bu sene emekli olacakların alacakları emekli aylığı, geçen yıl emekli olanların alacağı emekli aylıklarına göre yüzde 14 oranında daha az olacak. Bu senenin başındaki yüzde 30’luk zam uygulanacak fakat, emekli maaşı yüzde 13-14 düşük olacağı için, bunun üzerinde yüzde 30 artış olacak. İşte kafaları karıştıran olay da bu.
YÜZDE 30 ZAM ALACAKLAR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT’ye ilişkin yasal düzenlemenin bu hafta Meclis’e geleceğini söyledi. Bu durum, EYT’lilerin maaşlarını martta alacakları manasına geliyor. Bu aylıklar da yukarıdaki hesaba göre alınacak. Bu arada nisanda açıklanacak milli gelire göre de maaşlarda tahmini 1.5 puanlık bir yükselik daha olacaktır.
Nitekim bu konuda SGK, bir duyuru yaptı. Sigortalının gün ve kazançlarında bir değişiklik olmasa bile her senenin TÜFE, gelişme hızı, maaş artışı verileri farklı olduğundan talep yılına göre maaş miktarının değişebildiğine değinilen açıklamada, 2023 öncesinden bağlanan maaşlar dahil olmak üzere 2023 talepte bulunanların maaşlarının da yüzde 30 oranında artırıldığı belirtildi. Açıklamada, EYT kapsamındaki sigortalı işçiler için farklı bir maaş hesabı yapılmayacağına hem TÜFE hem de refah payı dikkate alınarak maaşlar ödeneceğine dikkat çekildi.
Yargıtaydan’dan EYT’lilere ters köşe! Haberi duyan EYT’lilerin hevesi kursağında kalacak!