Haydarpaşa Garı'nın restorasyonunda son durum ne?

Tarihî Haydarpaşa Garı'nda restorasyon çalışmaları sürüyor. Ancak yarım asırlık banliyö tren üniteleri ve ekspres trenlerin vagonları çürümeye terk edildi.

İstanbul’da her gün yüz binlerce kişinin kullandığı banliyö hatları seferleri Haziran 2013’te sonlandırıldı. Haydarpaşa ve Sirkeci’nin şehir içi taşımacılığında kullanılan trenleri şimdi Haydarpaşa ve Köseköy’de eski rayların üstünde akıbetini bekliyor. O döneme kadar işleyen 75 banliyö lokomotifi ünitesinin yanı sıra ayrıca 6 bin 500 vagon ıskartaya çıkacak.

Neredeyse 4 seneye yakındır Gebze-Haydarpaşa, Sirkeci-Halkalı arasındaki banliyöler işlemiyor. Bu hattın güzergâhına ikame edilen ve 76 kilometre olarak planlanan Marmaray’ın boğaz geçişi dışındaki ayakları tamamlanmadı. Sadece 14 kilometrelik Kazlıçeşme-Ayrılıkçeşme hattında yolcu taşımacılığı var. 62 kilometrelik bölümde hatlar tamamen söküldüğü için banliyö tren ve dizilerinin kullanılacağı herhangi bir demiryolu bulunmuyor.

Haydarpaşa’da vagonları rengarenk boyayan grafiticiler dışında bakım, onarım ve koruma adına yapılan ciddi bir çalışma yok.

Tren AŞ şirketi kuruluyor

Devlet Demiryolları’nın (TCDD) Avrupa Birliği mevzuatına uyum kapsamında yeniden yapılandırılması için Mayıs 2013’te Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Kanunu çıkarıldı. TCDD’nin demiryolu raylı sistem altyapısının kullanılması ve işletmeci olarak iki ayrı yapıda faaliyet yürütmesi planlanıyor.

TCDD’nin yeni yapılanmasında Tren AŞ ismiyle kurulacak yeni şirket, raylı sistemler üzerinde işletmecilik yapmaya devam edecek. Mevcut araç ve envanterin büyük kısmı da bu kuruma devredilecek. Yeni kanunun uygulamaya geçirileceği 21 Haziran 2016 tarihinden itibaren bu banliyö tren setlerinin özel şirketlere ya da belediyelere de satışları gündeme gelebilecek.

‘Endüstriyel miras’

Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası (BTS) İstanbul 1 No’lu Şube Başkanı Ersin Albuz, atıl bekleyen trenlerle ilgili bir çözüm üretilmesi gerektiğini düşünüyor. 1950 ve 1970 modellerin özellikle tarihi nitelikte olduğunu hatırlatan Albuz, “Elden çıkarılma imkanı yoksa, demir olarak hurdaya gönderilmesi yerine belediyelere, müzelere demiryolu kültürünün bir parçası olsun diye bu trenler devredilebilir.” görüşünü dile getiriyor.

Albuz ayrıca, İstanbul 4 No’lu Koruma Kurulu’nun 2010’da aldığı banliyö ünitelerinden 3’ü ile ilgili ‘endüstriyel miras’ kararı alındığını hatırlatıyor. İstanbul 4 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu 06 Ekim 2010 tarih 4152 sayılı kararı ile TCDD tarafından hurdaya çıkartılarak parçalanmak istenilen E8000 tipi elektrikli üniteleri endüstri mirasının bir parçası olarak kabul ederek iyi korunmuş birkaçının Sirkeci gar kompleksi kapsamında korunmasına karar vermişti.

Şehre yeniden kazandırılabilir

Benzer şekilde Haydarpaşa ve  Ankara  garları ile hızlı trenlerin ana istasyonlarında bu trenlerin değerlendirilmesi imkânı bulunuyor. Nostalji trenler, Amerika ve Avrupa’da şehir müzelerini süslüyor.

BTS Genel Başkanı Uğur Yaman da, yıllarca milyonlarca kişiyi Gebze-Halkalı hattında taşıyan bu emektar banliyö trenlerinin değerlendirilebileceği görüşünde. “Marmaray hattı bu banliyölerin işlediği hatlara inşa edilecek. Orada da maalesef aylardır bir çalışma yok.” diyen Yaman, “Bu trenler çürümeye terk edilmemeli. Kültür ve şehir mirasına kazandırılmalı.” önerisinde bulunuyor.

Yarım asırlık trenler

‘Vagon Atölyesi’, Adapazarı Vagon Fabrikası’na döndükten sonra 1965’ten itibaren banliyö tipi vagonların üretimine başladı. ‘Nostaljik banliyö treni’ E8000 elektrikli üniteleri ile 1970’li yıllarda yapımına başlanan E14000 serileri arasında yer alan trenler halen Haydarpaşa ve Köseköy’de bekletiliyor.

Fatih UĞUR/Yeni Hayat