İhracatı en çok artan şirket Koray İnşaat oldu
Fortune Dergisi'nin yaptığı Türkiye'nin en büyük 500 şirketini belirlemeye yönelik Fortune 500 araştırmasının 2008 sonuçları yayınlandı
Küresel krizin etkili olduğu 2008 yılında genelde kâr oranları düşerken, kârlarını en çok artıranlar listesinde tekstilden enerjiye, demir çelikten bilişime çok sayıda farklı sektörden şirket yer aldı. Fortune 500 listesinde 438. sırada yer alan Kipaş Denim İşletmeleri A.Ş, net kârını yüzde 16 bin 999 oranında artırdı.
İhracatı en çok artan şirket ise listede 498. sırada bulunan Koray İnşaat oldu. Koray İnşaat, ihracatını yüzde 721 bin 417 oranında yükseltti.
Enerji, demir çelik, gıda ve perakende sektörlerinde net satışların yukarıya doğru seyrettiğini ifade edilen çalışmada, karlara bakıldığında manzaranın farklı olduğu, hemen her sektörün global krizin olumsuz etkisinden nasibini aldığı belirtildi.
Fortune 500 listesinde yer alan 129 Borsa şirketi içerisinde piyasa değeri 15 Haziran 2008 itibariyle 15 milyar liranın üzerinde olan 2 şirket bulunuyor. Bu şirketler Turkcell ve Türk Telekom oldu. 2007-2008 dönemi için hisse başına kar sıralamasında Bagfaş başı çekerken yatırımcı karlılığı sıralamasında listenin zirvesinde Gübre Fabrikaları yer alıyor.
Yenişafak
En büyük 500 şirketin kârı yüzde 35.5 azaldı
Fortune Dergisi'nin yaptığı Türkiye'nin en büyük 500 şirketini belirlemeye yönelik Fortune 500 araştırmasının 2008 sonuçları yayınlandı.
Fortune Türkiye Dergisi tarafından hazırlanan Türkiye'nin en büyük 500 şirketi araştırması, sanayi ve ticaret kuruluşlarının küresel krizin yarattığı olumsuz etkiler sonucu 2008'de kârlılıklarının büyük ölçüde erozyona uğradığını ortaya çıkardı.
142 şirketin bilançosunu zararla kapattığı 2008 yılında 500 şirketin toplam net kârı yüzde 35.5 düştü. Toplam net satış gelirinin geçen yıla göre yüzde 16.3 artarak 392.3 milyar TL olduğu Fortune 500'de Tüpraş bu yıl da liderliğini korudu. 2007 sonuçlarıyla Fortune 500 kuruluşlarının toplam kârlılığı 20 milyar 67 milyon TL'den 12 milyar 927 milyon TL'ye geriledi.
Tüpraş yine ilk sırada
Bankaların ve holdinglerin dahil edilmediği Fortune 500 araştırmasında 30 milyar 456 milyon TL'lik net satış rakamıyla Tüpraş yine birinci sırada yer aldı. Geçen yılın listesinde yer almayan Botaş Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş ise 21 milyar 82 milyon TL'lik cirosuyla ikinci oldu. Fortune 500 araştırmasında 2007'de ikinci sırada bulunan Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ) ise 2008 sıralamasında üçüncülüğe indi. Petrol Ofisi de 2008'in listesinde 17 milyar 202 milyon TL net satış rakamıyla bir basamak gerileyerek dördüncü oldu.
BİM çok hızlı yükseldi
144 milyar lira satış gelirine sahip olan Fortune 500'ün ilk 10 şirketi içinde Botaş dahil 6 enerji sektörü şirketi yer alırken, elektronik haberleşme ve iletişim sektöründen iki şirket, Türk Telekom ve Turkcell ilk 10'a girdi. 2007'de net satış rakamıyla dördüncü sırada yer alan Türk Telekom 2008'de altıncı sıraya inerken, 2007'de altıncı sırada bulunan Turkcell de sekizinci sıraya düştü. İnşaat sektöründen Enka, otomotivden de geçen yılın yedincisi Ford Otomotiv bu kez 10'uncu sırada kendine yer buldu.
Türkiye'de sektörlerinde en büyük kuruluşlar olarak görülen şirketler ise ikinci onluk liste içine girebildiler. Ereğli Demir Çelik 11'inci sıra ile geçen yılki yerini korurken, Arçelik 10'uncu sıradan 12'inci sıraya düştü. BP, listenin 13'üncü sırasında, Türk Hava Yolları da bir basamak yükselerek 14'üncü sıraya çıkarken, geçen yılın 14'üncüsü Migros 15'inci sırada yer aldı. 2007 listesinde 19'uncu olan Tofaş 4.7 milyar TL satış cirosuyla 2008 sıralamasında 16'ncılığa yükseldi. 2007'de ilk 20 içinde yer almayan Bim Birleşik Mağazacılar A.Ş'nin ise altı basamak yükselerek 2008'de 18'inci sırada yer alması dikkati çekti. İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım A.Ş. de aynı şekilde 27'ncilikten 20'nciliğe kadar yükseldi. İlaç sektörünün önde gelen kuruluşlarından Selçuk Ecza Deposu A.Ş. de yine ilk 20 içinde yer alan tek ilaç firması oldu.
Fortune 500 Türkiye'nin zirvesinde Tüpraş var
Şirket Net Satışlar (TL)
Tüpraş 30.456.399.000
Botaş 21.082.298.517
Tedaş 20.652.829.021
Petrol Ofisi 17.202.167.375
Shell&Turcas 10.872.487.767
Türk Telekom 10.194.947.300
Enka İnşaat 9.131.886.000
Turkcell 8.844.643.000
EÜAŞ 8.801.868.887
Ford Otomotiv 7.006.867.647
Erdemir 6.808.694.806
Arçelik 6.775.538.000
BP Petrolleri 6.377.706.557
Türk Hava Yolları 6.123.174.209
Migros 5.073.746.000
Tofaş 4.798.026.000
Vestel Elektronik 4.693.941.000
BİM 4.242.412.000
Selçuk Ecza Deposu 4.046.511.480
İçdaş 3.828.300.738
Anadolu Efes Biracılık 3.668.917.000
Aygaz 3.579.293.435
Goldaş 3.240.137.143
GİSAD Dış Tic. 2.960.401.971
İGDAŞ 2.612.238.966
Unilever 2.609.585.235
JTI Tütün Ürünleri 2.339.462.564
Petkim Petrokimya 2.320.432.985
Kroman Çelik 2.259.243.359
Coca-Cola İçecek 2.258.096.000
Carrefoursa 2.168.743.311
Doğuş Oto 2.144.139.000
Türkiye Kömür İşl. 2.122.422.961
KVK 2.053.151.701
BSH Ev Aletleri 2.007.015.807
Türkiye Şeker Fabrikaları 1.956.572.320
Diler Dış Ticaret 1.858.281.368
Genpa 1.799.128.670
Sarkuysan 1.782.756.367
Kaptan Demir Çelik 1.468.497.953
Philsa 1.445.828.660
Ülker Bisküvi 1.492.160.407
Gübre Fabrikaları 1.411.645.324
TPAO 1.398.606.468
İzmir Demir Çelik 1.397.671.872
Siemens 1.385.889.635
Otokoç Otomotiv 1.375.676.352
Tekfen İnşaat 1.319.634.054
Honda Türkiye 1.275.502.473
Nursan Çelik 1.241.750.836
Ekonomik kriz daha çok KOBİ'leri vurdu
Fortune Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Ali Ağaoğlu, 2008 yılında Fortune 500 Türkiye listesine dahil olan şirketlerin 2007 yılına göre mali yapılarının bozulduğunu, kârlılıklarının azaldığını ve borçlanma oranlarının arttığını söyledi. Ağaoğlu, "2008'in son çeyreğinde maliyetin genel olarak arttığını, kârlılıkların bozulduğunu görüyoruz. Büyük şirketler görece olarak son gelişmelerden daha az etkilenirken orta ve küçük boy şirketlerin daha fazla etkilendiğini görüyoruz. Bu liste bize gösterdi ki piyasalarda borsadaki gelişmeler ekonomide görünen aynası diyebileceğimiz iyileşmeler gerçek hayata birebir yansımıyor, endişemiz önümüzdeki dönemlerde olumsuz rakamların devam etmesi. 2009 sonuçlarının daha kötü olmamasını dileriz" dedi.
500'ün toplam satışı Exxon Mobil'in yarısı
Fortune 500 Türkiye listesine giren şirketlere bakıldığında ilk 62 şirketin 1 milyar liranın üzerinde (geçen yıl 53 şirketti) satış gelirine ulaşabildikleri görülüyor. Türkiye'nin 500 büyük şirketinin net satışlarının toplamı bile Exxon Mobil (442.8 milyar dolar) veya Wal-Mart'ın (405.6 milyar dolar) yarısının bir miktar üzerinde büyüklüğe ancak ulaşabildi. Türkiye 500'ün toplam satışları ancak ABD 500'de üçüncü sırada yer alan Chevron'u (263.1 milyar dolar) yakalayabiliyor. Merkez Bankası'nın 2008 sonu dolar alış kurunu baz alınarak yapılan hesaplamaya göre, Türkiye 500'ün net satış geliri 258 milyar 68 milyon dolar. Bu da Exxon Mobil'in yüzde 58.3'üne denk geliyor.
Mali yapılar bozuldu satış kârlılıkları düştü
Fortune 500'ü değerlendiren Finar D&B Başkanı Dr. Selim Seval, şirketlerin net satış kârlılığının önceki yıla göre önemli ölçüde düşüş gösterdiğini belirterek "2007'de listeye giren şirketlerin ortalaması yüzde 6.60 iken, bu yılki araştırmada yüzde 3.30'a düştü.Yüzde 45.54'e ulaşan bu düşüş, şirketlerin net satış kârlılıkları ile ölçülen faaliyet performanslarının önemli ölçüde azaldığını gösteriyor" dedi.
Bu arada 2007'de listeye giren şirketlerin net kâr/özkaynaklar oranı ile hesaplanan özkaynak kârlılığı ortalaması yüzde 13.84 iken, 2008'de listeye girenlerin özkaynak kârlılığı ortalaması yüzde 8.62'ye düştü.
500 listesindeler ama özkaynakları negatif
Şİrketlerİn yatırımlarının finansmanında ne ölçüde borç kullandığını gösteren borç/özkaynaklar oranı da 2008 değerlendirmesine göre ciddi şekilde düştü. 2007 yılında Fortune 500 listesine giren şirketlerin borç/özkaynaklar oranlarının ortalaması 1.15 iken, bu listeye 2008 yılında giren şirketlerin ortalamasına göre 1.46'ya yükseldi. Sağlıklı bir mali yapı için bu oranın 1'den büyük olmaması gerekiyor. Fortune 500 listesinde dikkat çeken bir durum ise 500 içinde 5 şirketin negatif özkaynağının bulunması.
Vatan
Yerli Fortune 500 yüzde 35 eridi
Fortune'un araştırmasına göre en büyük 500 Türk şirketi krize rağmen ihracat ve satışını artırdı. Ancak kárlar yüzde 35 düştü
En çok ihracat yapan 5 şirket
Şirket İhracat (milyon TL)
Tüpraş 5.785.3
Ford Otomotiv 4.820.7
THY 4.471.8
ENKA İnşaat 3.824.7
Arçelik 3.694.9
500 büyük Exxon'un yarısı etmiyor
Fortune 500 Türkiye listesine giren şirketlere bakıldığında ilk 62 şirketin 1 milyar liranın üzerinde (geçen yıl 53 şirketti) satış gelirine ulaşabildikleri görülüyor. Türkiye'nin 500 büyük şirketinin net satışlarının toplamı Exxon Mobil'in 44.8 milyar dolarlık satışının yarısına bile yetişmiyor. Türkiye 500'ün toplam satışları ancak ABD 500'de üçüncü sırada yer alan Chevron'u (263.1 milyar dolar) yakalayabiliyor.
Yapılan bir araştırma, küresel ekonomik kriz nedeniyle Türk şirketlerinin kárdan fedakarlık ettiğini ortaya koydu. İş dergisi Fortune'nun çalışmasına göre, Türkiye'nin en büyük 500 şirketinin ihracat ve satışları artarken, kárlılığı yüzde 35 oranında düştü. Türkiye'nin en büyük şirketi ise geçen yıl net satışlarını yüzde 35.2 oranında artıran Tüpraş oldu. Tüpraş 30 milyar 456 milyon 399 bin lira net satış geliriyle açık ara liderliğini korudu. Çalışmaya göre, Fortune 500 şirketlerinin net satış gelirleri 2008'de yüzde 16.3 oranında arttı. 2007'de listeye giren şirketlerin net satış gelirleri 337.2 milyar lira iken, geçen yıl listeye giren şirketlerin net satışları 392.3 milyar liraya ulaştı. 2007'de net satışlar bir önceki yıla göre yüzde 22 oranında artmıştı.
KÁRDA PETROL ŞİRKETLERİ BİRİNCİ
Fortune 500 net satış gelirlerinde sektörlerin aldığı pay incelendiğinde, yüzde 17.59'la en yüksek payı 7 şirketin bulunduğu petrol ve türevleri sektörü aldı. Bu sektörü ise 14 şirketin bulunduğu enerji sektörü yüzde 9.52 payla takip etti. Fortune 500 listesinde yer alan şirketlerin ihracatı da 2008'in son aylardaki düşüşe rağmen yüzde 18.7 artarak 94 milyar 681 milyon liraya yükseldi. Listede yer alan şirketlerin net satışlarının yüzde 76.87'sini iç satışlar oluştururken, ihracatın payı yüzde 23.13'lerde kaldı. İlk 50 şirket açısından satışların dağılımına bakıldığında ihracatın payı yüzde 20 olurken, ilk 10 şirketin satışları içerisinde ihracatın payı yüzde 11 oldu.
Star
Fortune 500'de birinci yine Tüpraş
Fortune Türkiye'nin en büyük 500 şirket listesinde birinci değişmedi ama krizin şirketlerde yarattığı tahribat görüldü. 500 şirketin toplam kârı geçen yılki listeye göre yüzde 35.5 düştü
Fortune Türkiye dergisi tarafından hazırlanan Türkiye'nin en büyük 500 şirket araştırması küresel krizin şirketler üzerinde yarattığı erozyonu gözler önüne serdi. 142 şirketin bilançosunu zararla kapattığı 2008 yılında 500 şirketin toplam net kârı yüzde 35.5 düştü. 2007 yılına göre Fortune 500 kuruluşlarının toplam kârlılığı 20 milyar 67 milyon TL'den 12 milyar 927 milyon TL'ye geriledi.
Toplam net satış gelirini geçen yıla göre yüzde 16.3 artıran Tüpraş ise Fortune 500 listesinin bu yıl da lideri oldu. Tüpraş'ı Botaş izledi. Listede 2007 yılında ikinci sırada yer alan Tedaş ise bu yıl üçüncü sıraya geriledi. Petrol Ofisi de 2008'in listesinde 17 milyar 202 milyon TL net satış rakamıyla bir basamak gerileyerek dördüncü oldu.
İhracat yüzde 23'te kaldı
Fortune Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Ali Ağaoğlu, 2008 yılında Fortune 500 Türkiye listesine dahil olan şirketlerin 2007 yılına göre, mali yapılarının bozulduğunu, kârlılıklarının azaldığını ve borçlanma oranlarının arttığını söyledi.
Ağaoğlu "Büyük şirketler görece olarak son gelişmelerden daha az etkilenirken orta ve küçük boy şirketlerin daha fazla etkilendiğini görüyoruz. Bu liste bize gösterdi ki piyasalardaki, borsadaki gelişmeler, ekonomide görünen aynası diyebileceğimiz iyileşmeler gerçek hayata bire bir yansımıyor" dedi.
Fortune 500'de yer alan şirketlerin net satışlarının yüzde 76.87'sini iç satışlar oluştururken, ihracatın payı yüzde 23.13'te kaldı. Fortune 500 içinde en çok ihracat yapan şirketler ise TPAO, Ford Otomotiv ve THY oldu.
Listede en yüksek net kâr açıklayan ilk üç şirket 2.3 milyar TL ile Turkcell, 1.7 milyar TL ile Türk Telekom ve 1.5 milyar TL ile de TPAO olarak öne çıktı. Fortune 500'de yer alan şirketlerin illere göre dağılımına bakıldığında İstanbul ise 243 şirketle ilk sırada yer aldı.
Toplam Chevron kadar
Fortune Finans Editörü Kenan Şanlı, Türkiye'nin 500 büyük şirketinin net satışlarının toplamının bile Exxon Mobil (442.8 milyar dolar) veya Wal-Mart'ın (405.6 milyar dolar) yarısının bir miktar üzerinde bir büyüklüğe ancak ulaşabildiğine dikkat çekti. Şanlı, "Türkiye 500'ün toplam satışları ancak ABD 500'de üçüncü sırada yer alan Chevron'u (263.1 milyar dolar) yakalayabiliyor" diye konuştu.
En çok ihracat yapan 5 şirket
Şirket İhracat (milyon TL)
Tüpraş 5.785.3
Ford Otomotiv 4.820.7
THY 4.471.8
ENKA İnşaat 3.824.7
Arçelik 3.694.9
Milliyet
Kriz satışları etkilemedi, ilk 500 şirket kârdan zarar etti
Kriz yılı olan 2008'in hasar tespiti yapıldıktan sonra en büyük 500 şirket listelerinden ilkini ABD'li iş dünyası dergisi Fortune açıkladı. Bu yıl ikincisi hazırlanan Fortune'un listesinde ilk yıla göre satışlar artmasına rağmen kârların azalması dikkat çekti. Buna göre, net satış gelirleri yüzde 16,3 artarak 392,3 milyar liraya ulaşırken, net kârlar yüzde 35,5 düşüşle 12,9 milyar TL olarak gerçekleşti.
30 milyar 456 milyon TL gelirle yine Tüpraş'ın ilk sırada yer aldığı listedeki şirketlerin gelirlerinin toplamı, ABD birincisi ExxonMobil'in 442,8 milyar dolarlık gelirinin ancak yarısına denk geliyor.
Listeyi, Fortune Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Ali Ağaoğlu, Finans Editörü Kenan Şanlı ve Finar D&B Yönetim Kurulu Başkanı Selim Seval açıkladı. Ağaoğlu, Fortune 500'de kriterlerin başında satış hacimlerini esas aldıklarını, gönüllü katılımın esas olduğu çalışmada finansal kurumlar ve holding şirketlerinin kapsam dışı olduğunu anlattı. Ağaoğlu, 2008'de listeye dâhil olan şirketlerin 2007'ye göre mali yapılarının bozulduğu, kârlılıklarının azaldığı ve borçlanma oranlarının arttığının görüldüğünü ifade ederek, "2009 rakamları biraz daha kötü olacak." dedi. Kenan Şanlı da net kârı en yüksek 3 şirketin Turkcell, Türk Telekom ve TPAO olduğunu açıkladı. Selim Seval ise 2008'de borçluluk oranlarının arttığına işaret ederek, 41 sektörde borcun özkaynaklara oranının yükseldiğini, 11 sektörde ise bu oranın azaldığını kaydetti. Seval, şirketlerin aktif kârlılıklarının düştüğünü belirtti.
Listenin toplam gelirinin yüzde 7,8'ini elde eden Tüpraş, 5,8 milyar liralık ihracatıyla da birinci sırada. Geçen yıl isminin açıklanmasını istemediği için listede yer almayan Botaş, bu yıl 21,9 milyar lira gelirle Tüpraş'ı takip etti. Eski listenin ikincisi Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ ise 20,7 milyar lira ile üçüncü sıraya geriledi. İlk 500 listesinde yer alan 7 petrol üretim ve dağıtım firmasının gelirlerdeki payı yüzde 17,59 oldu. Bu sektörü 14 şirketle yüzde 9,52 pay alan enerji izledi. 33 firmayla listeye en fazla şirket sokan sektör metal döküm ve işleme ise satış gelirlerinden yüzde 7,36 pay aldı. Bu yıl 62 şirketin 1 milyar lira gelirin üzerine çıktığı dikkat çekerken; 358 şirket kâr, 142'si de zarar açıkladı. Şirketlerin mali oranlarına bakıldığında bozulmalar olduğu dikkat çekiyor. Firmaların sermayedarların koyduğuna karşılık ne kadar borç aldığını gösteren borç-özkaynak oranı 2007'de 1,15 iken, geçen yıl 1,46'ya yükseldi. Bu da şirketlerin borçluluk oranlarının 2008'de yüzde 26,9 arttığını gösteriyor. Geçen yılın son çeyreğinde şirketler işçi çıkarma yoluna gittiği için yıllık istihdam olumsuz etkilendi. Bu yılın ilk üç ayında yeni eleman alımlarıyla biraz düzelme olsa da Fortune 500 şirketlerinde çalışan sayısı yüzde 1 düştü. 2007'de listedeki şirketlerde toplam 776 bin 869 kişi çalışırken, geçen yıl bu sayı 6 bin 945 kişi azalarak 769 bin 924'e geriledi.
Büyüklerin yarısı İstanbul'da
Fortune 500 listesindeki şirketlerin 243'ü İstanbul'da. İstanbullu şirketler, listenin yüzde 53,9'u olan 211,3 milyar liralık satış yapmış. 77,5 milyar liralık satışla yüzde 19,8'lik pay alan Ankara 48 firmayla İstanbul'un ardından geliyor. 40 şirketle üçüncü sıradaki İzmir yüzde 4,5 paya sahip. Bursa, firma sayısında 28 şirketle dördüncü sırada ve toplam satış gelirinden yüzde 1,9'luk pay alıyor. Kocaeli, 24 şirketle beşinci sırada bulunmasına rağmen yüzde 10,8 pay ile üçüncü sırada. Listeye ayrıca Kayseri 15, Gaziantep 13, Denizli ise 9 şirketle girmeyi başardı.
Serkan Şahin/Zaman
Satışlarını yüzde 35 artıran Tüpraş Fortune 500'de ikinci kez lider oldu
Fortune Türkiye'nin bu yıl ikincisini açıkladığı ve ipi yine Tüpraş'ın göğüslediği Fortune 500 listesinde, şirketlerin toplam net satış gelirleri yüzde 16.3 arttı. Toplam net kâr ise, yüzde 35.5 düştü
Fortune Türkiye Dergisi, bu yıl ikincisi gerçekleştirilen Fortune Türkiye 500'ün 2008 yılı listesini açıkladı. Listeye göre, 500 şirketin toplam net kârı 2008 yılında bir önceki yıla oranla yüzde 35.5 azaldı.
Toplam net satış gelirleri ise, geçen yıla göre yüzde 16.3 arttı. Satış gelirini yüzde 35 artırarak, 30.5 milyar liraya çıkartan Tüpraş'ın bu yıl da zirveye oturduğu listenin, ikinci sırasında da 21.9 milyar liralık satış geliriyle Botaş yer aldı. Botaş'ı 20.7 milyar lirayla Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. izledi. Fortune 500'ün Türkiye'deki sonuçları, Fortune Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Ali Ağaoğlu, Finans Editörü Kenan Şanlı ve Finar D&B Yönetim Kurulu Başkanı Selim Seval'in katılımıyla düzenlenen basın toplantıda kamuoyuna açıklandı.
Toplam satışlar 392 milyar TL
Fortune 500 listesinin hazırlık çalışmalarına şubat ayında başladıklarını belirten Fortune Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Ali Ağaoğlu, "Bütün sektörleri biraraya getirerek, şirketin satış hacimlerini esas aldık. Ancak holding ve bankaları listeye dahil etmedik" dedi. Ağaoğlu, bazı büyük şirketlerin de `yüksek zarardan, ya da kârdan' listeye katılmayı kabul etmediklerini söyledi. Ağaoğlu, 2008'in son çeyreğinde derinleşen krizin etkisiyle 2009 listesini daha kötü beklediklerini de belirtti.
Fortune 500 çalışmasına göre, 2007 yılında listeye giren şirketlerin net satış gelirleri 337.2 milyar lirayken, geçen yıl listeye giren şirketlerin net satışları 392.3 milyar liraya ulaştı. 2007'de net satışlar bir önceki yıla göre yüzde 22 oranında artmıştı. Fortune 500 listesinde yer alan şirketlerin ihracatı da 2008'in son aylardaki düşüşe rağmen yüzde 18.7 artarak 94 milyar 681 milyon liraya yükseldi.
İhracatın payı yüzde 23
Listede yer alan şirketlerin net satışlarının yüzde 76.87'sini iç satışlar oluştururken, ihracatın payı 2008 yılında yüzde 23.13'lerde kaldı. Fortune 500 listesine giren ilk 50 şirket açısından satışların dağılımına bakıldığında ihracatın payı yüzde 20 olarak gerçekleşirken, ilk 10 şirketin satışları içerisinde ihracatın payı da yüzde 11 şeklinde gerçekleşti.
Fortune 500 net satış gelirlerinde sektörlerin aldığı pay incelendiğinde ise, yüzde 17.59'la en yüksek payı petrol ve türevleri üretim ve dağıtımı sektörü (yedi şirket) aldı. Listede, bu sektörü yüzde 9.52'lik payla enerji sektörü (14 şirket) takip etti.
500'ün yarısı İstanbul'dan
Fortune 500'de yer alan şirketlerin illere göre dağılımına bakıldığında, İstanbul'un, 243 şirketle geçen yıl olduğu gibi yine önde olduğu görülüyor. 211.3 milyar lira net satış geliri bulunan İstanbul şirketleri, toplam satışlardan yüzde 53.9 oranında pay alıyor.
48 şirketle ikinci sırada yer alan Ankara şirketlerinin (77.5 milyar lira net satış geliri) toplam satışlardan aldığı pay ise yüzde 19.8. 40 şirketle 3'üncü sırada yer alan İzmir'in toplam satışlardan aldığı pay yüzde 4.5. 28 şirketle Bursa, listede en fazla şirketi bulunan 4'üncü il durumundayken, toplam satışlardan aldığı pay ise yüzde 1.9. 24 şirketle Bursa'nın arkasında yer alan Kocaeli'nin Fortune 500 şirketlerinin net satışlarından aldığı pay ise yüzde 10.8.
Toplamı Chevron kadar
Fortune 500 Türkiye listesine giren ilk 62 şirket bir milyar liranın üzerinde (2007'de 53 şirket) satış gelirine ulaşabildi. Türkiye'nin 500 büyük şirketinin net satışlarının toplamı Exxon Mobil (442.8 milyar dolar) veya Wall-Mart Stores'un (405.6 milyar dolar) yarısının bir miktar üzerinde bir büyüklüğe ancak ulaşabiliyor.
Fortune Türkiye 500'ün toplam satışları ancak Fortune ABD 500'de 3'üncü sırada yer alan Chevron'u (263.1 milyar dolar) yakalayabiliyor. Bu arada Merkez Bankası'nın 2008 yıl sonu dolar alış kuru baz alarak yapılan hesaplamaya göre, Fortune 500 Türkiye'nin net satış geliri 258 milyar 68 milyon dolar. Bu da Exxon Mobil'in yüzde 58.3'üne denk geliyor. (Radikal)
142 şirket zarar etti
Fortune 500 Türkiye listesinde yer alan şirketlerden 358'i kâr açıklarken 142'si ise zarar açıkladı. Kâr açıklayan şirketlerin kârları da bir önceki yıla göre ciddi boyutlarda geriledi. Fortune 500 şirketlerinin toplam net kârı 2008'de yüzde 35.5 oranında geriledi. 2007'de listeye giren şirketlerin toplam karı 20 milyar 67 milyon lirayken, geçen yıl bu rakam 12 milyar 927 milyon liraya düştü. 2008'de Fortune 500 listesine giren şirketlerin net satış kârlılığı bir önceki yıla göre yüzde 45,5 civarında düştü. Fortune 500'deki ilk 10 şirketin net satış kârlılığı ise bir önceki yıla göre yüzde 53.1 oranında azaldı.
Borçluluk oranları arttı
Kârını en çok artıranlar listesinde tekstilden enerjiye, demir çelikten bilişime çok sayıda farklı sektörden şirket yer aldı. Listede 438'inci sırada yer alan Kipaş Denim İşletmeleri A.Ş, net karını yüzde 16 bin 999 oranında artırdı. İhracatı en çok artan şirket ise listede 498'inci sırada bulunan Koray İnşaat oldu. Koray İnşaat, ihracatını yüzde 721 bin 417 oranında yükseltti. Fortune 500 listesine giren şirketlerin sermayedarlarının koyduğu özkaynakla dışarıdan sağladığı borç yapısına bakıldığında, 2007'de 1.15 olan oran geçen yıl 1.46'ya yükseldi. Bu da şirketlerin borçluluk oranlarının 2008'de yüzde 26.9 oranında arttığını ortaya koydu. Çalışmada, geçen yılın son çeyreğinde şirketlerin yoğun bir şekilde işçi çıkarmaya başladığı, ancak yılın ilk 3 ayında şirketlerin personel sayılarındaki artışın da etkisiyle Fortune 500 şirketlerinde çalışan sayısının yüzde 1 civarında düştüğü belirtildi. 2007'de listedeki şirketlerde 776 bin 869 kişi çalışırken, bu sayı 769 bin 924'e düştü.
Radikal