İmar aflarının tarihçesi! Vatandaşlar imar barışı hakkında ne düşünüyor?

İmar affı konusu, Türkiye genelinde sık sık gündem oluyor. Peki imar aflarının tarihçesi nasıl? Yıllara göre çıkarılan hangi kanun neleri kapsıyordu? Vatandaşlar imar afları için neler söyledi? İşte detaylar...

1950’li yıllarda başlayan çarpık kentleşme ve gecekondulaşma sebebiylle özellikle büyükşehirlerin bazı bölgelerinde belirgin bir nüfus artışıda yaşandı. Yaşanan nüfus artışı, çarpık kentleşme ve gecekondulaşma gibi durumların ardından çeşitli mevzuatlarda düzenlemeler yapıldı ve imar afları bu şekilde başladı.

Türkiye’de imar affı ilk defa 1948 yılında uygulandı. 1980'den sonra çıkan imar aflarında, genellikle gecekondulaşmanın yanı sıra kaçak yapıların affedilmesi politikası merkeze alındı. Son olarak 2018'de çıkarılan imar affından yararlanmak için 8 milyon 900 bin kişi başvuruda bulundu. Dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanı olan murat Kurum, bu imar affının 31 Aralık 2017 tarihine kadar yapılmış yapıları kapsadığına dikkat çekmiş ve 14 milyon vatandaşın imar barışından faydalanmasını beklediklerini söylemişti.

Vatandaşların imar afları ile ilgili görüşleri olumlu değil. Özellikle Kahramanmaraş merkezli meydana gelen 6 Şubat 2023 depremlerinin ardından, imar affı yeniden gündem oldu. Depemlerde yıkılan binaların kaçının imar affından faydalanmış olduğu sık sık merak konusu oldu. Yıkılan birçok binanın imar affından faydalanmış olabileceği ifade edildi. Ancak, 6 Şubat depremlerinde yıkılan binalardan kaçının imar affı çerçevede yasal statü kazandığına ilişkin herhangi bir rakam açıklanmadı.

Aktarılan detaylara göre, imar barışı kapsamında en fazla yapı kayıt belgesinin İzmir (330 bin), İstanbul (318 bin), Muğla (178 bin), Antalya (164 bin) ve Ankara’da (129 bin) düzenlendiği belirlenirken, imar barışından en az yararlanan iller ise Ardahan (2 bin), Siirt (2 bin), Bayburt (3 bin), Hakkâri (4 bin) ve Tunceli (4 bin) olarak kaydedildi.

56,5 bin takipçili Akademisyen İnşaat Mühendisi (PhD) Mayk İnşaat isimli kullanıcı, https://x.com/maykinsaat resmi X sosyal medya hesabından imar afları ile ilgili bir paylaşım yaptı.

Söz konusu paylaşımda şu ifadeler yer aldı:

"İmar Affı İle İlgili Ne Düşünüyorsunuz?

İsterseniz önce İmar Afların Tarihçesine bir flood olarak bakalım.

Hadi başlayalım...

1948 İmar Affı (5218 Sayılı Kanun)
- Türkiye'deki ilk imar affı niteliğinde bir düzenlemedir. Plansız yapılaşmanın getirdiği sorunları çözmek ve mevcut yapıların kayıt altına alınmasını sağlamak amacıyla çıkarılmıştır.

1953 İmar Affı (6188 Sayılı Kanun)
- Plansız yapılaşmanın artması üzerine, özellikle büyükşehirlerdeki kaçak yapıların yasal hale getirilmesi hedeflenmiştir.

1966 İmar Affı (775 Sayılı Gecekondu Kanunu)
- Gecekondu sorununa çözüm bulmayı amaçlayan bu kanun, düşük gelirli vatandaşların ihtiyaçlarını karşılamayı hedeflemiştir. Gecekonduların belirli şartlarla tapuya bağlanması sağlanmıştır.

1984 İmar Affı (2981 Sayılı Kanun)
- Türkiye'nin en kapsamlı imar aflarından biridir. 1980'lerin başındaki ekonomik sorunlar ve hızlı kentleşmeyle çıkan plansız yapılaşmayı yasal hale getirmeyi amaçlamıştır. Bu af, imar affı kavramının halk arasında yaygınlaşmasını sağlamıştır.

1999 Marmara Depremi Sonrası Af Düzenlemeleri
- Deprem sonrası imar düzenlemeleri gündeme gelmiş, bu dönemde afet riski taşıyan yapılar için özel yasalar çıkarılmıştır. Ancak bu dönemdeki aflar daha çok afet odaklıdır.

2003 İmar Affı (4706 Sayılı Kanun)
- Kamu arazisi üzerindeki kaçak yapıların tapuya bağlanmasını sağlamıştır. Özellikle kıyı alanlarında ve turistik bölgelerdeki kaçak yapılaşma hedef alınmıştır.

2011 Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi (6306 Sayılı Kanun)
- Kentsel dönüşüm projelerinin hız kazanması için çıkarılmıştır. İmar affı değilse de fiili kaçak yapıların bir kısmını yasallaştırmayı kolaylaştırmıştır.

2018 İmar Barışı (7143 Sayılı Kanun)
- Türkiye’deki en geniş kapsamlı düzenlemelerden biridir. İmar Barışı adıyla anılan bu uygulama, kaçak yapı sahiplerinin belirli bir bedel karşılığında yapı kayıt belgesi almasını sağlamıştır."

İmar aflarının tarihçesi! Vatandaşlar imar barışı hakkında ne düşünüyor?