İmara aykırı yapılar ve yaptırımları

"İmara aykırı yapı" kavramından ne anlaşılması gerekiyor? İmara aykırı binalarda ikamet edenlere elektrik-su-doğalgaz aboneliği verilebilir mi?

İlgilileri için "idari para cezası" ndan, yapının devlet tarafından "yapının yıkılmasına" kadar bir çok yaptırımı öngören imar yaptırımları konusunda bilinmesi ve dikkat edilmesi gerekenler neler?

İmara aykırı yapı; özetle; ruhsatsız, ruhsat alınmışsa;inşaat ruhsatına ve eklerine aykırı yapı ile gecekondu ve taşkın yapıları tanımlayan bir hukuki kavramdır. Ayrıca, kesin inşaat yasağı bulunan yerlerde inşa edilen yapılar ile fen-sağlık kurallarına, kat nizamına, bina derinliğine, komşu mesafelerine uygun olmayan yapılarda bu çerçevede değerlendirilmektedir.

İmara aykırı bir yapının söz konusu olması halinde, İmar kanunu ve ilgili diğer yasal düzenlemeler çerçevesinde; yapı müteahhiti ve/veya arsa sahibi ile binada oturan şahıslar bir kısım yaptırımlar ile karşı karşıya kalmaktadır.

İmara aykırı yapılar nedeniyle ortaya çıkabilecek yaptırımlar 3194 sayılı İmar kanunu çerçevesinde genel olarak 7 başlık etrafında özetlenebilir.

-İdari para cezası uygulanması.

-Yapı ruhsatının verilmemesi

-İnşaatın durdurulması-mühürlenmesi

-İskan ruhsatın verilmemesi

-Bir kısım kamu hizmetlerine erişimin engellenmesi

-Yapı ruhsatının iptali

-Yapının yıkılması.

7 başlık etrafında özetlenen imar yaptırımları, olaya ve duruma özgü olarak çeşitlenmektedir. Her birisi ayrı bir yazı konusu olma niteliği taşıyan bu yaptırımlar arasında konut alıcıları ve sakinleri için önem arz etmesi nedeniyle, "kamu hizmetlerine erişimin engellenmesi" ve " binanın yıkılması" yaptırımlarına bu yazıda bir parça değinmeye çalışacağım.

1)Kamu hizmetlerine erişimin engellenmesi yaptırımı.

İmar Kanunu yaptırımları arasında bulunan "kamu hizmetlerine erişimin engellenmesi" veya "kamu hizmetlerinden yararlandırmama" şeklindeki yaptırım; İmar kanunun 31 nci maddesinde düzenlenmiştir.

İmar kanunu 31 nci maddesine göre; yapı kullanma izni(çoğunlukla iskan ruhsatı) verilmeyen yapılara; kullanma izni alınıncaya kadar, elektrik-su-kanalizasyon gibi kamu hizmetlerinden yararlanma hakkı tanınmamaktadır. Bu yaptırım; ayrıca, ruhsat ve eklerine aykırı yapılarda ve ilave yapı ,tadilat bulunması hali içinde uygulanabilmektedir.

İmar kanunu 31 nci maddesinde sadece "elektrik, su, kanalizasyon" hizmetleri sayılmış olmakla beraber; gerek uygulamada gerekse de kanunun amaçsal yorumu dikkate alındığında, bu yaptırımın, doğalgaz, telefon aboneliği gibi hizmetlerini de kapsadığı genel kabul görmektedir.

İmar kanunundaki düzenleme emredici şekilde bu olmakla beraber, ülkemiz toplumsal gerçekleri dikkate alınarak, İmar kanunu 31 nci madde; her yıl sonunda çıkarılan Bütçe kanunlarına konulan istisna hükümleri içeren ek veya geçici kanun maddeleri ile esnetilmektedir.

2) İmara aykırı binanın yıkılması yaptırımı.

İmar yaptırımları arasında sık karşılaşılan yaptırım türü yapı ve binanın "yıkım"ı dır. Şehircilik-imar ilkeleri çerçevesinde "yıkım yaptırımı" yaygın olarak; "kamu güvenliği-sağlığı ve düzeni için tehlikeli yapılar" yönünden uygulanabilmektedir.

Öte yandan; ruhsat ve eklerine aykırı veya ruhsatsız yapılar ile muvakkat niteliğindeki yapılar; İmar kanunu 32 nci maddesindeki prosedür izlenmek koşulu ile yıkılacaktır. Ayrıca, İmar kanunu 23 ncü maddesinde "genel sağlık" gerekçesi nedeni ile sorun teşkil eden bina ve yapılar için özel bir yıkım yaptırımı öngörmüştür.

Son olarak, 775 sayılı Gecekondu kanunu uyarınca, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak sürekli ve geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş olsun hiçbir özel karar alınmasına gerek olmaksızın belediye ve diğer yetkilendirilmiş görevlilerce yıktırılır.

E-mail: mehmetparlak@emlakkulisi.com