İnşaatta aks nedir?

İnşatta bir hat üzerinde bulunan kolonların birer yüzeylerinin hatasız olarak aynı hizaya getirilebilmesi için, kolonların bir doğru üzerindeki kenarlarından itibaren 10’ar cm, içerisinden geçtiği kabul edilen bir doğru olan aks nedir?

İnşaatta aks nedir?

İnşaatta aks; İki yapı elemanının, ortasından ortasına alınan ölçü, uzaklık olarak tanımlanıyor. Bir diğer ifade ile kolonların aynı hizaya gelen yüzeylerinden itibaren kolonların içine doğru 10’ar cm içeriden yatay olarak geçtiği varsayılan doğruya (hat) aks deniyor.

Akslar, bir hat üzerinde bulunan kolonların birer yüzeylerinin hatasız olarak aynı hizaya getirilebilmesi için, kolonların bir doğru üzerindeki kenarlarından itibaren 10’ar cm, içerisinden geçtiği kabul edilen bir doğrudur. 

İnşaatta görünen bir eleman olmayan aksın yeri mimari çizimde belirleniyor.  Akslar ile ilgili diğer esaslar şu şekilde açıklanıyor;

"Akslar; bir hat üzerinde bulunan kolonların aynı doğru üzerindeki kenarları ile çakışacak şekilde de çizilebilir. Ancak bu yöntemle çizim yapıldığında, aksların birçoğu kolonlar arasında duvar çizgileri üzerinden geçecektir. Mimari projelerde; aksların duvar çizgileri üzerine gelen kısımları görünmeyecektir. 

Bu husus çok dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Aksların bu yöntem ile çizilebilmesi için; Bayındırlık Bakanlığı, İnşaat Mühendisleri Odası, Mimarlar Odası, Üniversitelerin ilgili bölümleri, gerekli görülen diğer kuruluşların yetkililerinin katılımı ile bir konsorsiyum oluşturulmalıdır.

Kolonların akslarından faydalanarak aynı hat üzerinde bulunan kolonların birer yüzeyleri aynı hizaya getirilir. Buna göre bir kolonun aksın her iki tarafına kaçar cm. devam edeceği belirlenir. Bir aks üzerinde bulunan kolonların aksın her iki tarafına kaçar cm. devam edecekleri belirlenir. Diğer tüm akslarda da aynı işlemler yapılır. 

Sonuçta kolonların x-x ve y-y doğrultularında ki akslarına göre aks merkezinden dört tarafa kaçar cm devam edecekleri belirlenir. Buna göre bir kolon ile altında ki temelin aks merkezi aynı olur. Kolonlara bağlı temellerin de x-x ve y-y doğrultularında ki akslarına göre aks merkezinden dört tarafa kaçar cm devam edecekleri tespit edilir. Ayrıca kolonların akslarına uygun olarak kirişlerin aksları da belirlenir. Yani kolonların, temellerin ve kirişlerin aksları birbirleri ile bağlantılı olur. Ancak projelerin paftaları çizilirken ilk önce kolonların aksları belirlenir. Bu akslara bağlı olarak temellerin ve kirişlerin aksları aynı izdüşüme gelecek şekilde alınır. Kolonların aksları aynı zamanda temellerin de aksları olur. 

Başka bir deyişle kolonların aks ölçüleri ile temellerin aks ölçüleri birbirlerine eşit olur. 

Sadece en dış temellerin kolonun dışına taşan kısımlarında, aksın dışına taşan ölçüler değişir. Projeler çizilirken önce mimari paftalar, yani kat planları, kesitler, görünüşler, vaziyet planı gibi bölümler çizilir. Kolonların yerleri ve konumları bir projenin kat planları üzerinde belirlenir. Kolonların yerleri ile konumları tespit edilirken kat planları üzerinde her katta birbirleri üzerine gelen akslara uygun olarak düzenlenmeleri gerekir. Aksi durumda kolonların ölçülendirilmesi hatalı olur. Kolonların ölçülendirilmesi hatalı olunca, temellerin ve kirişlerin de ölçülendirilmesi hatalı olur. Ayrıca bu hususlar duvarların ve bacaların mimari durumlarını da olumsuz yönde etkiler.

Diğer taraftan aks ölçüleri hatalı ya da yanlış olan temeller, kolonlar ve kirişler ile betonarme karkas bir yapının inşaatı mimari projesine uygun biçimde gerçekleştirilemez. Aksların ölçülendirilmesi ise betonarme karkas yapı projesi çizilirken ilk önce kolonlarda yapılır. Kolonların akslarının ölçülerine göre diğer elemanların akslarının ölçüleri alınır. Bu nedenle kolonların aksları ile ölçüleri, projenin doğru çizilebilmesi ve eksiksiz uygulanabilmesi için son derece önemlidir. "

Hisseli arsada inşaat nasıl yapılır?

Işıl Seren KESKİN/Emlakkulisi.com