Konut kredi faizlerindeki indirim ipotekli konut satışlarını canlandırdı. Ekim’de Türkiye genelinde 142 bin 810 konut satıldı. Geçen ay ipotekli konut satışında rekor artış yaşandı. Satışlarla moral bulan sektör temsilcileri 2020’den umutlu...

Konut kredi faiz indirimleri ipotekli konut satışlarına yaradı. Türkiye genelinde konut satışlarının baz etkisiyle yıllık bazda yüzde 2.5 oranında azalarak 142 bin 810 düzeyinde gerçekleştiği Ekim’de, ipotekli konut satışları yüzde 525 artışla 50 bin 411 oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 35.3 oldu. Türkiye genelinde ilk defa satılan konut sayısı geçen yılın aynı ayma göre yüzde 32.9 azalarak 50 bin 181 olurken, toplam konut satışları içinde ilk satışın payı yüzde 35.1 olarak hesaplandı. Türkiye genelinde ikinci el konut satışları yıllık yüzde 29.2 artış göstererek 92 bin 629 düzeyinde gerçekleşti.

Para Dergisi’nden Hülya Genç Sertkaya’nın haberine göre, yılın ilk 10 ayında Türkiye genelinde satılan konut sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12.24’lük azalışla 1 milyon 8 bin 283 oldu. İlk satışların yüzde 28.4 azalışla 387 bin 293’e düştüğü Ocak-Ekim döneminde, ikinci el konut satışları yüzde 2.13 artışla 620 bin 990’a yükseldi. Bu dönemde ipotekli satışlar yüzde 9.85 azalışla 238 bin 319, diğer satışlar yüzde 12.96 azalışla 769 bin 964 düzeyinde gerçekleşti. Yabancılara yapılan konut satışı Ekim’de geçen yılın aynı ayma göre yüzde 31.9 azalarak 4 bin 272 oldu.

Sektöre moral veriyor

İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Yönetim Kurulu Başkanı Nazmi Durbakayım, yılın ikinci yarısından itibaren Merkez Bankası başta olmak üzere kamu bankalarının önderliğinde başlayan faiz müdahalesinin sektör üzerindeki baskıyı kırdığını vurgulayarak, yüzde 1'n altına inen konut kredi faizleri ve gayrimenkul üreticilerinin artan maliyetlere rağmen konut fiyatlarında yaptığı cazip kampanyaların piyasaya hareket kazandırdığını söyledi. Durbakayım, “Yılın son iki ayına girerken toplam satışlar 1 milyon adedi geçerken, 2019’un geçen seneki 1.3 milyona yakın bitirileceğinin sinyalini verdi” dedi.

Konutder Yönetim Kurulu Başkanı Altan Elmas yaptığı değerlendirmede verileri “Kara bulutları dağıtıyor, sektörün moralini yerine getiriyor” sözleriyle karşıladı. Sektörün konut kredisi faizlerine hassas olduğunu dile getiren Elmas, “Bazı özel bankaların yüzde 1’in altında konut kredisi vermeye başladığını memnuniyetle gözlemliyoruz. Özel bankaların hepsinin konut kredisi faiz oranlarını kamu bankalarının sunduğu seviyeye getirmesi durumunda, piyasa daha da canlanacak ve lokomotif sektördeki hareketlilik birçok sektörü olumlu etkileyecek” dedi.

İnşaat maliyeti geriledi

TÜIK verilerine göre inşaat Maliyet Endeksi 2019 Eylül’de aylık yüzde 0.59 düşerken, yıllık bazda yüzde 4.02 artış gösterdi. Böylece endeks Eylül’de 190.23 değerini aldı. Aylık bazda son dört aydır düşüş gösteren endeksin yıllık bazda artış hızında ise yavaşlama var. Eylül’de bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 0.41, işçilik endeksi yüzde 0.97 geriledi. Geçen yılın aynı ayına göre ise malzeme endeksi yüzde 3.43 azalırken, işçilik endeksi yüzde 24.63 arttı. 2019 Eylül’de bir önceki aya göre yüzde 0.84 oranında artan Konut Fiyat Endeksi, geçen yılın aynı ayma göre nominal olarak yüzde 6.32 oranında arttı. KFE, reel olarak yüzde 2.69 azaldı.

Tüketici güveni arttı

Geçen hafta açıklanan verilerden biri de TÜIK ve TCMB işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan Mevsim Etkilerinden Arındırılmış Tüketici Güven Endeksi idi. Endeks, Kasım’da bir önceki aya göre yüzde 5.2 oranında artışla 59.9 oldu. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi Kasım’da bir önceki aya göre yüzde 6.1 artışla 79.3 olurken, bu dönemde genel ekonomik durum beklentisi yüzde 6.9 oranında artışla 78.5, tasarruf etme ihtimali endeksi yüzde 0.5 artarak 23 oldu.

Geçen hafta kısa vadeli dış borç istatistikleri de açıklandı. TCMB verilerine göre Eylül sonu itibarıyla kısa vadeli dış borç stoku, 2018 sonuna göre yüzde 6 artışla 121.3 milyar dolara yükseldi. 2019 Eylül sonu itibarıyla, orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine bir yıl veya daha az kalmış dış borç verisi kullanılarak hesaplanan kalan vadeye göre kısa vadeli dış borç stoku 172.5 milyar dolar oldu.

TCMB verilerine göre, Türkiye’nin yurtdışı varlıkları Eylül’de 2018 yılsonuna göre yüzde 8 artışla 247.5 milyar dolar, yükümlülükleri ise yüzde 0.2’lik azalışla 599.2 milyar dolar oldu. Türkiye’nin yurt dışı varlıkları ile yurtdışına olan yükümlülüklerinin farkı olarak tanımlanan net UYP 351.6 milyar dolar açık verdi. 2018 yılsonunda UYP açığı 371 milyar dolar idi.

Prof. Dr. Abuzer PINAR/ OSTİM Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi

"2020’de konutta daha fazla canlanma görebiliriz”

Konut satışlarında küçük bir azalış olmakla beraber ipotekli satışlarda beş kattan fazla artış oldu. Konut kredisi faizlerindeki düşüşün etkisini açıkça görmek mümkün. Ancak sadece faiz oranlarındaki düşüş ile beklenen artış gerçekleşmez. Geleceğe yönelik beklentilerin de iyileşmesi gerekir. Faizlerin düşmesi ve maliyetlerin normalleşmesi ile beraber ertelenen alımlar ortaya çıkmaya başladı. Aylık yüzde 1'in altındaki faiz oranlarında konut talebinin artması beklenir. Ancak geçen yıldan kalan maliyet etkisi devam ediyor. Yeni konutların yapılması için maliyetlerin düşmesi gerekir. Artan kurlarla yabancılar için konut alımı cazip hale gelmişti. Kurdaki düşüşle bu talepte bir miktar azalma oldu. Bunu geçiş dönemi olarak görmeliyiz. Konut talebi ve yeni yapıların devam etmesi için enflasyon ve kurda stabilite teyit edilmeli. Mevcut eğilim devam ederse 2020’de konut sektöründe canlanma görebiliriz.

Doç. Dr. Atılım MURAT/TOBB ETÜ İİBF İşletme Bölümü Öğretim Üyesi

"Faiz indiriminden fazlası gerekiyor"

İkinci elde ipotekli konut satışı ilk on ayda geçen seneye göre arttı. Ancak ilk satışlar geriledi. Kredi faizindeki düşüşe bağlı olarak beklenti yüksekti. İkinci eldeki konutlar önümüzdeki aylarda yavaş yavaş piyasadan çekildikçe ilk satışların artması muhtemel. Ocak-Eylül dönemindeki yapı kullanma izin belgesi rakamları, son üç yılın seviyelerine yakın gözüküyor. Bu hızla gidilirse 2019'da 750 bin civarında konut kullanıma sunulur. Burada kritik nokta bu yeni konutların ne kadarının satılacağı, ne kadarının konut stokuna ekleneceğidir. Faizdeki düşüş konut satışlarını genel olarak artırır. Ancak burada konutun fiyatı ve kişinin alım gücü gibi faktörler de önemlidir. İnşaat sektörü, 'Devlet nasıl olsa destek olur’ beklentisiyle, fiyatları yeterince indirmedi. New York ve Londra gibi metropollerde bile emlak fiyatlarında son iki yılda düşüşler yaşandı. Türkiye ekonomisinin zorlandığı bir dönemde, konut fiyatlarındaki düşüş oranı, New York ve Londra’nın altında kaldı. Sadece faizlerin düşmesi, inşaat sektörünün önceki yıllarda yaşadığı parlak günleri geri getirmeyebilir. Yatırımcıyı konut yatırımına tekrar yöneltecek adımlar atılmalı.

Nazmi DURBAKAYIM / İNDER Yönetim Kurulu Başkanı

"2020'de 1.2 milyon konut satılabilir"

Sektörü ateşleyen düşük faizlerin etkisiyle geçmesini beklediğimiz yeni bir yılda, konut satışlarının yüksek satış rakamlarının yaşandığı 4-5 yıl önceki dönemlerdeki gibi olmasını öngörüyoruz. Kamu bankaları önderliğinde başlayan düşük faiz dalgasından birinci el konut talep edenler de rahatça yararlanabilmen. 2020'de konut fiyatlarının 2019'dan daha yukarıda olmasını arzu etmeyiz.

Yaklaşık 1.5 yıl boyunca konut üretim maliyetlerinde yaşanan artışları, devam eden projelerindeki konut fiyatlarına yansıtmayan üreticiler, yeni projelerini kaçınılmaz olarak yüksek metrekare fiyatlarıyla satışa çıkaracak. Fiyat artışlarının kontrollü olmasını sağlayacak tek olumlu gelişme ise artık piyasada gerçek konut üreticilerinin faaliyet gösterecek olması. 2020'de toplam konut satışlarının 1.2 milyon seviyesinde gerçekleşmesini, yabancı yatırımcıların yaklaşık 40 bin civarında yeni konut almasını öngörüyoruz.

Tahir TELLİOĞLU / TOBB İnş. Müteahhitleri Meclis Başk., İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu [İMKON) Genel Başkanı

“Kredi faizlerinde indirim sürmeli”

Kamu bankalarının öncülüğünde kredi faiz oranlarının yılın ikinci yarısında inmesiyle birlikte bir süredir ertelenen konut talebi canlandı. Konut kredi faiz oranlarının lehte ve aleyhte korunması halinde 2019’u 1.2 milyon civarında konut satışıyla kapatacağımızı düşünüyorum. 2020 yılına ilişkin umudumu koruyorum. Konut kredi faiz indirimlerine devam edilmesi, faiz indirimine giden bankası sayısının artırılması halinde bu rakamlar düzeyine yakın bir satış yakalanabileceğini düşünüyorum. 2020'de mevcut faiz oranlarında herhangi bir değişiklik yapılmaması halinde ise bu yılın yüzde 20 altında konut satışı yakalanabileceğini düşünüyorum.

Prof. Dr. Feyzullah YETGİN / Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Başkanı

“Sektörümüzün önü açık"

Yeni konut ihtiyacının sürdüğü Türkiye'de, konut arzı ile talebi yavaş yavaş dengelenmeye başladı. Konuta talep, gerek nüfus artışı gerekse kentsel dönüşüm ve göçler nedeniyle artarak devam edecek. Yüksek faizler nedeniyle ertelenen talep, faiz indirimiyle birlikte sektöre olumlu yansıdı ve satışlarda hızlı bir artış yaşandı. 2019’un son çeyreğinde konut satışları daha da artacak. Piyasa talep yönü konjonktürel olarak düşük olsa dahi, 2020'de sektör tekrar canlılık kazanacaktır.

Daha önce olumsuz faktörlere karşı dirençli olduğunu kanıtlayan Türkiye ekonomisinin, ortauzun vadede atağa kalkacağına ve eskisinden çok daha güçlü bir konumda olacağına inanıyorum. Gayrimenkul sektörünün önü açık ve önümüzdeki yıllara odaklanmalıyız.

Konut inşaatında son durum!

Faiz indirimleri emlak piyasasını canlandırdı!