İSO 500 büyük sanayi kuruluşunu açıkladı!
İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından hazırlanan "Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" araştırmasının sonuçları yayınlandı
İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından hazırlanan "Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" araştırmasına göre, 2009 yılında İSO 500 genelinde üretimden satışlar cari fiyatlarla yüzde 13,1, toplam satış hasılatı yüzde 12,3, dönem zararı ise yüzde 37,1 oranında azalırken, dönem karı yüzde 10,8, dönem kar ve zarar toplamı yüzde 31,4, net katma değer yüzde 6,8 oranında arttı.
İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük tarafından açıklanan araştırma sonuçlarını içeren rapora göre, 2009 yılında 412 olan kar eden kuruluş sayısı 2008 yılına göre 60 adet artarken, kriz öncesi 2007 yılına göre ise 38 kuruluş azaldı.
Ekonominin önemli ölçüde küçüldüğü 2009’da İSO 500’de satışların önemli ölçüde düştüğü, ancak daha önceki kriz yıllarından farklı olarak satışlardaki düşüşe rağmen karlılık ve katma değerin arttığı, mali yapının önceki yıla göre nispeten iyileştiği dikkati çekiyor.
Geçen yıl İSO 500 genelinde üretimden satışlar cari fiyatlarla yüzde 13,1, toplam satış hasılatı yüzde 12,3, dönem zararı ise yüzde 37,1 oranında azaldı. Buna karşın dönem karı yüzde 10,8, dönem kar ve zarar toplamı yüzde 31,4, net katma değer yüzde 6,8 ve temel fiyatlarla brüt katma değer yüzde 6,4 oranında artış gösterdi.
Raporda, 2008’de satış hasılatı ve üretimden satışların İSO 500 genelinde bir önceki yıla göre cari fiyatlarla yüzde 19’lar civarında arttığı, dönem karı cari fiyatlarla yüzde 13,3, dönem kar ve zarar toplamı yüzde 36,4, net katma değer yüzde 3,7 ve temel fiyatlarla brüt katma değer yüzde 2,2 oranında azaldığı, dönem zararı ise yüzde 450 gibi yüksek bir oranda arttığı anımsatılarak, dolayısıyla üretimden satışlar ve satış hasılatındaki artışın, karlılık ve katma değer artışına dönüşmediği belirtildi.
ÇALIŞAN SAYISI YÜZDE 5,1 AZALDI
Rapora göre, satış karlılığında İSO 500 genelinde 2008 yılında yüzde 3,9 olan satış karlılık oranı 2009’da yüzde 5,8’e, özel kuruluşlarda ise yüzde 3,6’dan yüzde 5,2’ye çıktı.
Rapora göre, yakın döneme bakıldığında satış karlılığının 2007 yılında kambiyo karlarındaki artışın da etkisiyle yüzde 7,2 ile son dönemin en yüksek seviyelerinden birine yükseldiği göz önüne alındığında, bir yıl sonra 2008’de bu önemli ölçüde geriledi, 2009’da ise krize rağmen tekrar yükseldi.
2009 yılında satışlar yüzde 12,3 oranında azalırken, finansman giderlerinin bir önceki yıla göre yüzde 50’ler civarında düşmesi ve kambiyo karları nedeniyle üretim faaliyeti dışı gelirlerin de yüzde 50,1 artması ile toplam kar yüzde 24,6 oranında arttı. Bu da satış karlılığının 2009’da bir önceki yıla göre oldukça yüksek çıkmasına yol açtı.
Yaratılan net katma değerin, varlık toplamına oranını gösteren ekonomik karlılıktaki gelişmelere bakıldığında, özel kuruluşlarda 2008 yılında yüzde 13,9 olan ekonomik karlılık oranı 2009’da fazla değişmeyerek yüzde 13,6’ya geriledi. Geçen yılki ekonomik karlılık oranı 2001 sonrasındaki en düşük oran olurken, 2009 yılında dönem kar ve zarar toplamı ile katma değerdeki iyileşmeye rağmen ekonomik karlılıkta iyileşme sağlanamadı.
Geçtiğimiz yıl İSO 500 genelinde çalışan sayısı bir önceki yıla göre yüzde 5,1 oranında azaldı. Özel ve kamu kuruluşları açısından bakıldığında 2009’da çalışan sayısı özel kuruluşlarda yüzde 6,7 oranında düştü, kamu kuruluşlarında yüzde 5,4 oranında arttı.
ÖDENEN FAİZ ORANI YÜZDE 1,4’E GERİLEDİ
İSO 500 kapsamındaki özel sanayi kuruluşlarında 2008 yılında yüzde 57 olan ödenen maaş ve ücretlerin net katma değer içindeki payı 2009’da yüzde 55,6’ya, yüzde 16 olan ödenen faizlerin payı yüzde 12’ye düşerken, ana üretim faaliyetinden elde edilen karın payı ise yüzde 27,1’den 32,4’e yükseldi.
Üretim faaliyeti dışı gelirlerin vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı içindeki payına bakıldığında, 2006’dan sonra artmaya başlayan bu oran 2009’da 2008’e göre 7,4 puan artarak yüzde 44,2’ye yükseldi.
Rapora göre, 2009 yılındaki artış, geçen yıl üretim faaliyeti sonucu elde edilen kar ve zarar toplamı yüzde 24,6 artarken, üretim faaliyeti dışı gelirlerin yüzde 50,1 oranında artmasından kaynaklandı. Üretim faaliyeti dışı gelirlerdeki artışta ise 2009’da net kambiyo karlarının 2008’e göre yüzde 65 oranında artması etkili oldu.
İSO 500 kapsamındaki özel sanayi kuruluşlarında 2008’de yüzde 1,6 olan ödenen faizler oranı, 2009’da yüzde 1,4’e geriledi. 2008’de yüzde 1,3 olan faaliyet dışı gelirlerin satışlara oranı, 2009’da yüzde 2,3’e yükseldi.
Araştırma sonuçlarına göre, 2009 yılında da satışlardaki azalmanın, karlılık ve katma değeri olumsuz etkilemediği dikkati çekiyor. Mali yapıda da geçen yıl daha önceki kriz yıllarında görülmeyen şekilde nispi de olsa iyileşme gerçekleşti.
TOPLAM BORÇLAR YÜZDE 54,4’DEN 50,9’A GERİLEDİ
İSO 500 özellerde 2008 yılında yüzde 54,4 olan toplam borç oranı 2009’da yüzde 50,9’a gerilerken, özkaynak payı yüzde 45,6’dan 49,1’e yükseldi. Kamu kuruluşlarında ise 2008’de yüzde 43,8 olan toplam borç oranı, 2009’da yüzde 40,3’e düşerken, özkaynak payı yüzde 56,2’den 59,7’ye çıktı. Geçen yıl İSO 500 genelinde toplam borçlar yüzde 4,7 oranında azalırken, özkaynaklar yüzde 9,8 arttı.
Raporda, 2009’da İSO 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda toplam borçların toplam varlıklar içindeki payı yüzde 51 seviyesindeyken, uluslararası karşılaştırmaların, yüzde 50’lerin üzerinde toplam borç/varlık oranının gelişmiş ülkelerde ve Türkiye’ye benzer kategorideki ülkelerde pek görülmeyen, bunun Türkiye’ye has bir durum olduğunu ortaya koyduğuna, ekonomi ve şirketlerin sorunlarının "sonsuza kadar borçlanma ile çözülemeyeceği"ne işaret edildi.
Maliyetlerdeki düşüş ithal girdi ikamesinden, finansman giderlerindeki düşüş yurt dışı borçlanmadan kaynaklanıyorsa bunların ekonomideki maliyetlerinin sorgulanması gerektiğinin altı çizilen raporda, ihracat düşerken karlar artıyorsa şirketlerin iç piyasa ve dış piyasa fiyat stratejilerini gözden geçirmeleri gerektiği kaydedildi.
Raporun geneline bakıldığında, 2009 yılında İSO 500’de üretimden satışlar, satış hasılatı, istihdam ve ihracat azalırken, dönem karı, toplam kar ve katma değer arttı, dönem zararı azaldı, mali yapı bir önceki yıla iyileşme kaydetti.
Raporda, 2009’da karlılık ve katma değerdeki artışın nedenlerinde en önemli etken olarak 2009’da finansal giderlerin bir önceki yıla göre önemli ölçüde azalması olduğunun altı çizilirken, 2009 yılında İSO 500 genelinde ödenen faizler bir önceki yıla göre yüzde 24,8 azaldı.
2009 yılında ekonomideki küçülmeye, satışların bir önceki yıla göre oldukça yüksek oranlarda düşmesine rağmen finansman giderleri azalınca, sanayi kuruluşlarında karlılık ve katma değerin arttığı belirtilirken, baz etkisi faktörüne işaret edilerek, 2009 yılında kardaki nispeten yüksek oranlı artışların 2008’deki yüksek oranlı düşüşlere kıyasla elde edildiğine dikkat çekildi.
TÜRKİYE’NİN 250 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU - 2009
Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi kuruluşundan ilk 250’sinin içinde Gemak Gemi İnşaat San. ve Tic. A.Ş. ile CVS Makina İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd Şitketi'de bulunuyor.
AA
Konuyla ilgili basında yer alan diğer haberler
Ic ve dıs talep düstü, sanayici faaliyet dısıyla ayakta durdu!
Tüpraş'ın yine lider olduğu Türkiye'nin En Büyük 500 sanayi kuruluşu araştırmasında şirketlerin iç ve dış satışlarının azalmasına karşın karları yüzde 10.8 arttı. Çalışan sayısının yüzde 5 gerilediği 2009'da, sanayi kuruluşlarını faaliyet dışı gelirler kurtardı. Bu dönemde kambiyo karlarında yüzde 65'lik artış dikkat çekti
İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından her yıl açıklanan 'Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu' araştırmasına göre sanayi 'krizi fırsata çevirdi.' İç ve dış talepte yaşanan azalmaya karşın kar eden kuruluş sayısı 60 firma artarak 412'ye yükseldi. 2008'de kar eden kuruluş sayısı 352, zarar eden kuruluş sayısı 148 olmuştu. İSO Başkanı Tanıl Küçük tarafından açıklananan araştırmaya göre 2009 yılında üretimden satışlar cari fiyatlarla yüzde 13.1, toplam satış hasılatı yüzde 12.3, ihracat yüzde 37.1 azalmasına karşın dönem karı yüzde 10.8 oranında arttı. Küçük, dönem kar ve zararının ise 2008 yılına göre yüzde 31.4 oranında arttığını söyledi. 'Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu İSO 500 2009' raporuna göre, Tüpraş, 15 milyar 495 milyon 595 bin 133 TL net üretimden satışlarla en büyük sanayi kuruluşu oldu. Tüpraş'ı, Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) 6 milyar 527 milyon 417 bin 392 TL ile ikinci, Oyak Renault ise 5 milyar 473 milyon 800 bin 40 TL ile üçüncü sırada izledi.
Sabancı ve Koç'tan 9 şirket
TÜPRAŞ'I aldıktan sonra İSO 500 içindeki ağırlığını artıran Koç Holding, bu yıl da sanayinin lideri oldu. İlk 10'da 5 şirketi yer alan Koç Holding, listenin tamamında 9 şirketle temsil ediliyor. Koç şirketleri arasında, 15.5 milyar TL liralık satış büyüklüğüyle Tüpraş ilk sırada yer alırken, onu Arçelik, Tofaş, Ford Otosan, Aygaz, Tat Konserve, RMK Marine, Arçelik LG Klima ile Otokar izliyor. Koç Holding'in ilk 10'da yer alan şirketlerinin toplam üretimden satışları 32 milyar 452 milyon TL. Listenin ilk 10'una Erdemir ve Oyak Renault ile giren Oyak Grubu ise 9 şirketle ilk 500'de yer buluyor. Sabancı Holding de 9 şirketle listede temsil ediliyor...
EÜAŞ bu yıl kar patlaması yaptı
2009'UN kar patlamasını kamu kuruluşu olan Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) yaptı. 2008 yılında 652.4 milyon lira zarar eden EÜAŞ, 1 milyar 423 milyon 726 bin lira ile 2009'un en karlı şirketi oldu. Tanıl Küçük, 'Şirket, satış maliyetinini düşürerek 1.2 milyar, finansman giderlerini de azaltarak 820 milyonluk tasarruf etti. Elektrik fiyatlarının yüzde 20 oranında arttığı da dikkate alındığında bu kar artışı normal' dedi.
İstihdam artış bekliyor
İSO Başkanı Küçük, gazetecilerin 'karlılıktaki artışa karşın işçi çıkartılmasına ilişkin' sorusuna şu yanıtı verdi: Bu bizim de tartıştığımız konu. Karlılık, 2008 gibi olumsuz bir yıla göre arttı, toparlanma işaretleri var. 2010 yılında istihdamda artış olduğunu göreceksiniz. Fakat, sanayinin istihdamda tek başına çözüm olmasını beklemek gerçekçi değil' dedi. Küçük, 2010 yılı büyüme beklentilerini ise yüzde 5 olarak açıkladı.
Rakamlara göre sanayici, görevini yapmış durumda
2001 yılı sonrasında ekonomide olumlu gelişmeler yaşanması nedeniyle şirketlerin faaliyet dışı gelirlerinin hızla gerilediğine dikkat çeken Tanıl Küçük 'Ancak bu oran 2006 yılından itibaren yeniden yükselişe geçti. 2009'da bir önceki yıla oranla yüzde 7.4 artarak yüzde 44.2'ye ulaştı. Bu artışta ise yüzde 65 ile kambiyo karlarındaki artış etkili oldu' dedi. Sanayicinin krizin etkilerinin azaldığı 2009 yılında üzerine düşeni yaptığını karını artırıp verimliliğe önem verdiğini belirten Küçük 'Bu rakamlar sanayinin özverisi sonucu ortaya çıkmıştır. Artık ekonominin diğer aktörleri de üzerine düşeni yapmalıdır. Rakamlar Türk sanayisinin gelecek vaadettiğini gösteriyor, bu fırsatı iyi kullanmalıyız' çağrısında bulundu.
23 şirket adını, 98 şirket karını açıklamadı
İç ve dış talebin azalmasına karşın 2009'u karla kapatan ISO 500 üyelerinden 23'ü isimlerini açıklamak istemedi. Dikkat çekici olan ise isimlerini ve satışlarını açıklayan 75 şirketin kar rakamlarını paylaşmamış olması. Tanıl Küçük bu durum 'Dileğimiz, bunların azalması şeklindeydi. Karlılıktaki artış, herhalde ismini açıklamak istemeyenlerin oranını artırdı. Sanayici hiçbir zaman karlılığın artmasından çekinmemelidir. Karlılığın artması demek, kişilerin cebine giren para değildir, şirketlerin kasasına giren paradır. Bu da yatırım, istihdam sorununa çözüm demektir' sözleriyle değerlendirdi.
KAMUDA İSTİHDAM ARTIYOR
Çalışan sayısı, bir önceki yıla göre İSO 500 genelinde yüzde 5.1 küçüldü. Özel kuruluşlarda çalışan sayısı yüzde 6.7 azalırken, kamuda yüzde 5.4 artış görüldü. İstihdamın en yüksek paya sahip olduğu sektör, 2009 yılında yüzde 19.6 ile geçen yılda olduğu gibi gıda, içki ve tütün sektörü oldu. Çalışan başına dönem ka ve zarar toplamında ilk sırayı elektrik sektörü alırken, ikinci sırada madencilik ve taşocakçılığı, üçüncü sırayı kimya, petrol ürünleri, lastik ve plastik sanayi aldı.
Akşam
'İSO 500'de kriz yılı satışlar, ihracat ve istihdam düşerken, kâr yüzde 10.8 arttı'
15.5 milyar lira üretimden satış geliriyle Tüpraş yine Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşu. 2008'de kâr ve zarar toplamında dibe çakılan EÜAŞ ise kârda lider oldu
Araştırmada, 500 şirketin krizde üretimden satışları yüzde 13.1, ihracatı ve istihdamı da ciddi oranda düşerken, kârlılıkta ise yüzde 10.8'lik artış dikkat çekti
İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) 42 yıldır aralıksız olarak hazırladığı ve İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük tarafından açıklanan ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’ (İSO 500) araştırmasının 2009 sonuçlarına göre, Tüpraş 2005 yılından beri sürdürdüğü liderliğini 2009’da da korudu. Araştırma, ekonominin önemli ölçüde küçüldüğü 2009’da İSO 500’de de satışların ciddi oranda düştüğünü ancak daha önceki krizlerden farklı olarak kârlılık ve katma değerin ise, iyileştiğini gösteriyor. Rapora göre 2009’da 500 büyük şirketin üretimden satışları yüzde 13.1 düşerken kârlılık ise, yüzde 10.8 arttı. İSO Başkanı Tanıl Küçük, şirketlerin kârlılık oranlarında yaşanan bu artışı faiz oranlarındaki düşüş, TL’nin değer kazanması gibi nedenlerle azalan finansman giderlerine bağladı.
İSO 500 listesinde, satış vergileri hariç net üretimden satışlarda 15 milyar 495 milyon 595 bin 133 lirayla Tüpraş listede birinci sırayı alırken, bunu 6 milyar 527 milyon 417 bin 392 ile Elektrik Üretim A.Ş (EÜAŞ) ve 5 milyar 473 milyon 800 bin 40 lirayla da Oyak-Renault izledi. Tüpraş, sıralamada 2009 yılında ilk sırada yer alırken, toplam üretimden satışlar içerisindeki payı yüzde 11.4’ten 7.4’e geriledi. Araştırmada, 2009 yılındaki özellikle dünya emtia ve ham petrol fiyatlarındaki gerilemenin etkisinin bu sonuçta etkili olduğu belirtildi.
İlk 15’in ikisi kamudan
485 özel, 15 de kamu kuruluşunun yer aldığı İSO 500’de ilk 10 kuruluş arasında tek kamu kuruluşu EÜAŞ oldu. 2008 yılında 7’nci sırada bulunan Arçelik 2009 yılında 4’üncü sıraya yükselirken, beşinci sırada ise Tofaş yer aldı. 2008 yılında 3’üncü sırada yer alan Ford, 2009 yılında 6’ncı sıraya gerilerken, 7’nci sırada Ereğli Demir ve Çelik, 8’inci sırada Aygaz, 9’uncu sırada Vestel Elektronik ve 10’uncu sırada bulunduğu belirtildi. Bu sonuçlara göre, 2009 yılında ilk 15 sanayi kuruluşu içinde iki kamu ve 13 özel kuruluş yer aldı.
EÜAŞ kârda 500 sıra atladı
Araştırmaya göre, 2008 yılında 652.4 milyon lira zarar ederek kâr ve zarar toplamında 500’üncü sırada yer alan EÜAŞ, 2009’da 1 milyar 423 milyon 726 bin 131 lirayla en fazla kâr eden sanayi kuruluşu oldu. En fazla kâr eden ilk üç kuruluştan ikincisi 776 milyon 931 bin 357 lira dönem kârıyla önceki yılın dördüncüsü Tüpraş olurken, üçüncü sırayı da 673 milyon 939 bin 460 lirayla önceki yılın ikincisi Philsa Philip Morris aldı. 2009 yılında en fazla kâr eden ilk 10 içinde yedi özel, üç de kamu kuruluşu bulunuyor.
İhracat Oyak-Renault’nun
Araştırmaya göre, kârlılıkta ilginç sonuçlar da ortaya çıktı. Özel kuruluşlar kârlılık sıralamasında, 2008 yılında 25’inci sırada yer alan Arçelik, 2009’da dördüncülüğe yükseldi. 2008 sıralamasında 34’üncü sırada bulunan Petrol Ofisi altıncılığa, 30’uncu sırada yer alan BSH Ev Aletleri de yedinciliğe yükseldi. Sıralamada sekiz ve 10’uncu sıralarda yer alan iki özel kuruluş ise isimlerinin açıklanmasını istemedi.
En fazla ihracat yapan ilk üç kuruluş ise 3 milyar 12 milyon 429 bin dolarla Oyak-Renault, 2 milyar 38 milyon 704 bin dolarla Ford Otomotiv, 2 milyar 4 milyon 257 bin dolarla Tofaş olarak sıralandı. İhracatta son yıllarda da olduğu gibi ilk 10’un tamamı yine özel sektör kuruluşlarından oluştu.
2008 yılı ihracatında ilk sırada yer alan Tüpraş ise, 2009’da dördüncü sıraya geriledi. 2009’da İSO 500’ün ihracatında son iki yıldır olduğu gibi ilk sırada yüzde 27.5’lik payla taşıt araçları sanayi yer aldı. İkinci sırada yüzde 18’lik payla metal eşya, makine-teçhizat ve mesleki aletler sanayi, üçüncü sırada ise yüzde 17.8’lik payla ana metal sanayi bulunuyor.
İhracat yüzde 31.7 düştü
İSO 500 kuruluşlarının ihracatı 2009 yılında 2008’e göre yüzde 31.7 azaldı. 2009 yılında İSO 500’de alt sektörler itibarıyla ihracat değişim oranları incelendiğinde bir tek gıda, içki ve tütün sanayinde yüzde 1.1 artış olduğu, diğer tüm alt sektörlerde değişen oranlarda azalışlar gerçekleştiği görüldüğü kaydedildi. 2009 yılı ilk İSO 500 toplam ihracatı içinde en yüksek paya sahip olan alt sektör yüzde 27.5 ile taşıt araçları sanayi olurken, bu sektörün 2009 yılındaki ihracat düşüş oranı yüzde 29.2 seviyesinde gerçekleşti.
İSO 500 kapsamında yer alan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısının 2007 yılında 143, 2008’de 148’den 2009’da 153’e yükseldiği dile getirilen rapora göre, yabancı sermayeli kuruluşların İSO 500’de üretimden satışlar içindeki payı ise yüzde 33.4 oldu.
2008’den farklı 88 şirket
Öte yandan listede geçen yıl olmayıp da bu yıl yer alan 88 şirket var. Bu şirketlerin çoğunluğu ismini açıklamıyor. İSO 500’de 2005 yılında 136, yabancı sermaye paylı kuruluş yer alırken, 2009 yılında bu sayı 153’e çıktı.
Boydak, listeye yedi şirketle girdi
İSO 500 listesinde Kayseri sanayiinin büyüklerinden Boydak Holding de yedi şirketiyle yer aldı. Holdingin şirketlerinden Boytaş A.Ş, 123’üncü sıradan 78’inci sıraya yükseldi. Boydak Holding İSO 500 listesinde İstikbal, Boytaş, HES Kablo, Merkez Çelik, Boyteks, Boyçelik ve Form Sünger markalarıyla yer aldı. Boydak Holding ayrıca dört markasıyla bir önceki yıla göre bu sene yükselme gösterdi. Ayrıca listede, 14 Kayserili firma da yer aldı. Geçen yıl 118’inci sırada olan Kayseri Şeker Fabrikası, bu yıl 58’inci sıraya yükseldi. Kayseri’den listeye girenler: Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş, Boytaş Mobilya San. ve Tic. A.Ş, HES Hacılar Elektrik San. ve Tic. A.Ş, Merkez Çelik San. ve Tic. A.Ş, Orta Anadolu Tic. ve San. İşl. T.A.Ş, İstikbal Mobilya San. ve Tic. A.Ş, Keskinkılıç Gıda San. ve Tic. A.Ş, Boyteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş, Boyçelik Metal San. ve Tic. A.Ş, Has Çelik ve Halat San. Tic. A.Ş, Kumtel Dayanıklı Tük. Mal. A.Ş, Yataş Yatak ve Yorgan San. Tic. A.Ş, Karsu Tekstil Sanayii ve Tic. A.Ş, Form Sünger ve Yatak San. Tic. A.Ş.”
İSO 500’de istihdam 311 bin kişi eridi
42 yıldır aralıksız olarak Türk sanayisinin en büyük şirketlerini açıkladıklarını belirten İSO Başkanı Tanıl Küçük, 2008’in son çeyreğinde şiddetlenen krizin gelecek kaygılarını artırdığını söyledi. Bunun da iç ve dış talebi durma noktasına getirdiğini ifade eden Küçük, ihracattaki yüzde 22’lik düşüşe dikkat çekti. 2008 Ağustos’tan 2009 Ekim ayına kadar sanayi üretiminin 14 ay boyunca aralıksız küçüldüğünün altını çizen İSO Başkanı, “Bu da sanayi istihdamını olumsuz etkiledi. 2009’da İSO 500’de çalışan sayısı bir önceki yıla göre yüzde 5.1 azaldı, 311 bin kişi işini kaybetti.
23 şirket ismini vermek istemedi
İSO 500’de şirketlerin kârlılık oranları artarken listede ismini ve bilgilerini açıklamayan kuruluş sayısındaki artış da dikkat çekti.
Önceki yıl 17 şirketin gizli kaldığı listede bu yıl 23 şirket isim ve bilgi açıklamadı. Dileklerinin listede gizliliğin kalkması olduğuna dikkat çeken İSO Başkanı Tanıl Küçük, “Geçen yıl da bunun mesajını vermiştik. Ama kriz yıllarında bunu çok yaşıyoruz. Bir de bu yıl kârlılığın artması da şirketleri isimlerini açıklama konusunda korkutmuş olabilir. Biz buna gerek olmadığını, çekinecek bir şey olmadığını söylüyoruz” diye konuştu.
‘Makro ekonomiyle çelişkili olabilir...’
Tanıl Küçük, yaptığı değerlendirmede İSO 500’ün, ilk anda 2009 yılındaki makro ekonomik durumla çelişkili olduğu izlenimi veren sonuçlarının aslında ekonomi ve sanayiyle ilgili pek çok önemli gerçeği ve aksaklığı ortaya koyduğuna dikkat çekti. Borçlanma politikalarının sanayi kuruluşlarının kârlılığı üzerindeki belirleyici öneminin ortaya çıktığını belirten Küçük, şöyle devam etti: “Maliyetlerdeki, finansman giderlerindeki düşüş yurtdışı borçlanmadan kaynaklanıyorsa, bunların ekonomimize maliyetleri sorgulanmalıdır. İhracat düşerken kârlılık artıyorsa, şirketlerimiz iç ve dış piyasa fiyat stratejilerini gözden geçirmelidir. Sanayi tüm sorunlarına karşı ayakta kalmaya çalışıyor. Elinden geleni yaptığını da gösteriyor. Ancak kontrolümüzde olmayan dışsal koşullar, 2009’da sanayi kuruluşlarının lehine işledi.”
‘Yapısal reformlar tekrar gündeme gelmeli’
Sanayicinin sorunlarının kalıcı olarak çözülmesinin, daha güçlü ve dayanıklı hale getirilmesinin ancak yapısal reformlarla mümkün olacağına dikkat çeken Küçük, “Kazanımların kalıcı hale gelmesi, potansiyelimizin harekete geçmesi için hedefimiz yapısal değişim olmalı. Başta finansman imkânlarının iyileştirilmesi olmak üzere, kriz nedeniyle gündemden düşen yapısal reformların yeniden gündeme gelmesi ve süratle hayata geçirilmesi lazım” diye konuştu.
Radikal
Sanayinin devleri, kriz yılında cirodaki düşüşe rağmen kârını artırdı
Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşlarının sıralandığı İSO 500 listesinin zirvesini Tüpraş bu yıl da kaptırmadı. Rafineri devini Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) izliyor. 2008'de 652,4 milyon lira zarar eden kamunun elektrik şirketi, 2009'da 1 milyar 423 milyon lira kâra geçerek Türkiye'nin en kârlı firması unvanını kazandı. Geçen yıl özel şirketlerin istihdamı azalırken, kamu kuruluşları personeli artırdı.
Dünyayı kasıp kavuran ekonomik kriz, Türkiye'de büyük şirketleri Başbakan'ın deyimiyle 'teğet' geçti. İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) açıkladığı 'Türkiye'nin 500 Bü yük Sanayi Kuruluşu Araştırması'na göre ekonominin devleri, kriz yılında ciroları düşmesine rağmen kârlarını yüzde 30'dan fazla artırdı. 2008 yılında en büyük 500 sanayi kuruluşunun üretimden net satışları toplam 242 milyar 244 milyon liraydı. Bu rakam 2009'da 210 milyar 567 milyon liraya indi. 2008'de 11 milyar 623 milyon lira olan toplam kâr (vergi öncesi) ise 15 milyar 555 milyon TL'ye çıktı.
İSO'nun her yıl yaptığı araştırmanın 2009 sonuçları dün Oda Başkanı Tanıl Küçük tarafından düzenlenen bir basın toplantısıyla açıklandı. Buna göre Tüpraş, 500 büyük kuruluş listesinin zirvesini bu yıl da kimseye kaptırmadı. 15 milyar 495 milyon liralık üretimden satışlarıyla birinci sırada yer alan şirketi, 6 milyar 527 milyon TL ile Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ), 5 milyar 473 milyon lira ile de Oyak Renault izledi. Tüpraş'ın toplam üretimden satışlar içindeki payı yüzde 11,4'ten 7,4'e geriledi. Araştırmada, ham petrol fiyatlarındaki gerilemenin bu sonuçta etkili olduğu belirtildi.
Listede 2008 yılında yedinci sırada bulunan Arçelik, 2009 yılında dördüncü sıraya yükselirken, beşinci sırada Tofaş yer aldı. 2008 yılında 3. sırada yer alan Ford 2009'da 6. sıraya gerilerken, yedinci sırada Erdemir, sekizinci sırada Aygaz, dokuzuncu sırada Vestel Elektronik, onuncu sırada Habaş, on birinci sırada İçdaş, on ikinci sırada İsdemir, on üçüncü sırada Toyota, on dördüncü sırada Petkim ve on beşinci sırada ise Türkiye Şeker Fabrikaları bulunuyor. Bu sonuçlara göre, 2009 yılında ilk 15 sanayi kuruluşu içinde 2 kamu ve 13 özel şirket yer aldı.
Tabloda kamu şirketi olarak yer alan EÜAŞ, 1 milyar 423 milyon lira ile en çok kâr eden kuruluş olarak öne çıktı. Şirket, bir önceki sene 652,4 milyon lira zarar etmişti. En fazla kâr eden ilk üç kuruluştan ikincisi 776 milyon 931 bin lira dönem kârı ile petrokimya devi Tüpraş olurken, üçüncü sırayı da 673 milyon 939 bin TL ile sigara üreticisi Philsa Philip Morris aldı. İlk 500'de ilk 50 sanayi kuruluşunun üretimden satışlar içerisindeki payı 2008 yılında yüzde 52,6 olurken 2009 yılında bu oran yüzde 48,5'e geriledi. Brüt katma değerde 2009 yılında ilk 50 kuruluşun payı yüzde 54,9 olarak belirlenirken, 2008 yılında yüzde 58,8 olan ilk 50 kuruluşun 500 içerisindeki kâr ve zarar toplamının payı ise yüzde 41,2 oldu.
İHRACATIN LOKOMOTİFİ OTOMOTİV SEKTÖRÜ
En fazla ihracat yapan ilk 3 kuruluş ise 3 milyar 12 milyon 429 bin dolar ile Oyak Renault, 2 milyar 38 milyon 704 bin dolar ile Ford Otomotiv, 2 milyar 4 milyon 257 bin dolar ile Tofaş olarak sıralandı. 500 kuruluşun ihracatı 2009 yılında 2008'e göre yüzde 31,7 oranında azaldı. 2009 yılında İSO 500'de alt sektörler itibarıyla ihracat değişim oranları incelendiğinde bir tek gıda, içki ve tütün sanayiinde yüzde 1,1 oranında artış olduğu, diğer tüm alt sektörlerde değişen oranlarda azalışlar meydana geldiği görülüyor. İlk 500 sanayi kuruluşunun toplam ihracatı içinde en yüksek paya sahip olan alt sektör yüzde 27,5 ile taşıt araçları olurken, bu sektörün 2009 yılındaki ihracat düşüş oranı yüzde 29,2 seviyesinde gerçekleşti. 2009 yılında İstanbul Sanayi Odası 500 listesi genelinde üretimden satışlar cari fiyatlarla yüzde 13,1, toplam satış hasılatı yüzde 12,3, dönem zararı ise yüzde 37,1 oranında azalırken, dönem kârı yüzde 10,8, dönem kâr ve zarar toplamı yüzde 31,4, net katma değer yüzde 6,8 oranında arttı.
Ekonominin önemli ölçüde küçüldüğü 2009'da İSO 500'de satışların önemli ölçüde düştüğü, ancak daha önceki kriz yıllarından farklı olarak satışlardaki düşüşe rağmen kârlılık ve katma değerin arttığı, mali yapının önceki yıla göre nispeten iyileştiği dikkati çekiyor. Geçen yıl İSO 500 genelinde üretimden satışlar cari fiyatlarla yüzde 13,1, toplam satış hasılatı yüzde 12,3, dönem zararı ise yüzde 37,1 oranında azaldı.
Şirketlerin istihdamı yüzde 5,1 azaldı
İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) 500 Büyük Sanayi Kuruluşu raporunda istihdamla ilgili bölüm dikkat çekici. Şirketlerin kriz yılında kârlarını artırmasına rağmen çalışan sayısını azalttığı görülüyor. Rapora göre geçtiğimiz yıl 500 büyük sanayi şirketinin istihdamı bir önceki yıla göre yüzde 5,1 oranında azaldı. Özel ve kamu kuruluşları açısından bakıldığında 2009'da çalışan sayısı özel kuruluşlarda yüzde 6,7 oranında düştü, kamu kuruluşlarında ise yüzde 5,4 oranında arttı. En çok istihdam sağlayan şirket 14 bin 539 kişiyle Şeker Fabrikaları AŞ oldu. Bu şirketi sırasıyla Arçelik (12 bin 553), EÜAŞ (12 bin 191), Taş Kömürü Kurumu (10 bin 979) ve Kömür İşletmeleri (9 bin 037) izliyor.
Zaman