İstanbul kentsel dönüşümle 2010'a hazırlanıyor

2010'da 10 milyon turisti ağırlamaya hazırlanan İstanbul'da kentsel dönüşüm ve restorasyon projeleriyle kentin fiziki yapısı değişiyor. Yeni sergi salonları, kongre merkezlerinin inşa edildiği İstanbul'da yurttaşlara yönelik eğitim programlarıyla kentlilik bilincinin de yaygınlaştırılması hedefleniyor. Uzmanlar göre, İstanbul 2010 AKB için en önemli sorunlar "ulaşım" ve "kentsel dönüşüm" alanlarında yaşanıyor. 2010 AKB'nin Türkiye turizmi ve Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri açısından da önemli bir dinamik olduğuna dikkat çeken uzmanlar, "İstanbul 2010 için doğru projeler seçilmelidir" uyarısında bulundular. 2010 için AKB unvanını Avusturya'nın Pecs ve Almanya'nın Essen kentleriyle paylaşacak olan İstanbul, AB üyesi olmayan ülkeler kategorisinde ilk başkent olacak.

İstanbul Vali Yardımcısı ve İstanbul 2010 AKB Ajansı Başkan Yardımcısı Cumhur Güven Taşbaşı, İstanbul'un 2010'a hazırlanması için yürütülen projelerin kentin fiziki yapısı ve kentteki insanların değişimi olmak üzere iki çıkış noktası olduğunu belirterek, özellikle İstanbul'un çevre semtlerinde yaşayan, kentlilik bilinci oluşmamış insanları kent ve kültürle tanıştıracak projelere hız verildiğini söyledi. Taşbaşı, "Kentin fiziki değişimine yönelik çalışmalar var. Bunlar Dünya Kültür Mirası dediğimiz tarihi mekânların restorasyonu, rölövesini kapsıyor. Kentsel dönüşüm projelerine hız verilmiş durumda. Çalışmaların amacı İstanbul'daki tarihi zenginliği bizden sonraki nesillere aktarabilmek. Ancak, İstanbul 2010 için yapılan en doğru ve kalıcı projeler insanlara yönelik olanlar. Beyoğlu'nda, Şişli'de, Kadıköy'de yaşayan vatandaşlarımız kültürel faaliyetlere katılabilmelerine karşın kent merkezi dışındaki insanlar için kültürel aktivite diye bir şey yok. Bir kentin kültür başkenti olması, bütünlüklü bir kültürel bilinç gerektirir. Biz bu bilinci yaratmak istiyoruz" diye konuştu. Taşbaşı, şu bilgileri verdi: "Çocuklara yönelik `Kültür Karıncaları` projesini Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı'yla birlikte yürütüyoruz. Projenin amacı, kentin çeperinde yaşayan çocukları kentin merkezindeki müzelerle, saraylarla tanıştırmak. Çocuklar bir kültür mirasının nasıl korunacağını bire bir görerek öğrenecekler. İkincisi ise lise öğrencilerini kapsayan `2010 Avrupa Kültür Başkenti Liselileri' adlı program. 2010 için her lise ayrı ayrı etkinlikler yapıyor. Daha sonra bu gruplar gezici ekipler halinde farklı liselere gidiyorlar. Böylece hem kültür-sanat faaliyetleri hem de liseler arasında iletişim ve işbirliği oluşması sağlanacak." Valiliğin İstanbul'un güvenliğinden de sorumlu olduğunu anımsatan Taşbaşı, başta pasaporttaki güvenlik görevlileri olmak üzere İstanbul'daki polislerin 2010 için bir dizi eğitime tabi tutulacağını söyledi.

İlk unvan Atina'ya verildi

Avrupa Kültür Başkenti fikri ilk kez 1985 yılında dönemin Yunanistan Kültür Bakanı Melina Mercouri tarafından ortaya atıldı. Aynı yıl Avrupa Birliği (AB) Bakanlar Konseyi'ne sunulan projenin kapsamı ve koşulları belirlenerek Avrupa'nın Kültür Başkenti unvanının Atina'ya verilmesi kararlaştırıldı. 1985'ten 2000'e kadar AB üyeleri arasından seçilen Avrupa Kültür Başkenti konsepti 2000'den sonra AB'ye üye ülkeleri de kapsayacak şekilde genişletildi. Değişikliğin ardından Avrupa'nın 9 ayrı ülkesinden 9 şehir "Yeni Binyılın" ilk başkentleri oldu. 1985'ten bu yana 37 kent Avrupa'nın kültür başkenti olurken, 2008'de İngiltere'nin Liverpool ve Norveç'in Stavanger kentleri, 2009'da da Avusturya'nın Linz kenti Avrupa'nın kültür başkentleri olacak. 2010'da ise İstanbul'un yanı sıra Macaristan'ın Pecs ve Almanya'nın Essen kentleri Avrupa'nın kültür başkentleri listesindeki yerlerini alacak. AKB projesinin AB'ye aday ülkeleri de kapsamasıyla birlikte İstanbul, 2010 yılı için kültür başkenti adayı olarak başvurma şansını yakaladı. 13 sivil toplum kuruluşunun katılımıyla oluşturulan Girişim Grubu, 2000'de çalışmalarına başladı. Sanatçılar, akademisyenler ve yeni STK temsilcilerinin katılımıyla genişleyen Girişim Grubu, Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Valiliği, İBB'nin de desteğiyle İstanbul'un seçilmesi için "İstanbul: 4 Elementin Kenti" başlıklı dosyayı 13 Aralık 2005'te Avrupa Konseyi'ne sundu. Adaylık sürecinde Ukrayna'nın Kiev kentiyle yarışan İstanbul, Kasım 2006'da AB'ye aday ülkeler kategorisinde 2010 Avrupa Kültür Başkenti seçildi.

Yanlış projelere göz yumuluyor

Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şube Başkanı ve İstanbul 2010 AKB Danışma Kurulu üyesi Eyüp Muhcu, İstanbul 2010 için uygulanan kentsel dönüşüm ve yenileme projelerinin Sulukule, Süleymaniye, Fener-Balat ve Tarlabaşı'yla sınırlı olduğuna dikkat çekerek, yenilenmesi gereken Perşembe Pazarı, Çarşıkapı ve Gedikpaşa'ya yönelik projelerin ise henüz hayata geçirilmediğini söyledi. İlçe belediyelerince hazırlanan yenileme projelerinin incelenmeden İstanbul 2010 gündemine alınmasını da eleştiren Muhcu, "Sulukule, Süleymaniye, Tarlabaşı projeleri Fatih, Eminönü ve Beyoğlu belediyelerinin yenileme projeleridir. Bunlar hazır proje diye 2010'a dahil edildi. Yerel yönetimlerin bütün yanlışları AKB çalışmalarına da yansıdı. Bu projelerle tarihi mekânların dokusuna ciddi zararlar veriliyor" diye konuştu. Muhcu, projenin kentin tamamını kapsayacak bir bilinçle sürdürülmesi gerektiğine de dikkat çekerek, İstanbul'da uygulanan projelerin "turist merkezli" bir yapıya sahip olmasını da eleştirdi. Muhcu, "Sadece devlet bütçesinden 2010 AKB için 250 milyon Avro'luk bütçe ayrılıyor. Bunun dışında sponsorluklar, AB fonları ve yerel yönetim katkı payları da var. Bu bütçenin doğru bir şekilde harcanması gerekir. Sadece İstanbul'a gelecek turistlerin sayısı dikkate alınmamalıdır" dedi.