İstanbul'da tsunami riski var mı?
Türkiye'de 11 şehirde yıkıma ve can kaybına yol açan deprem felaketi sonrası gözler İstanbul'a çevrildi. Marmara'da yaşanacak büyük bir depremin İstanbul'da yaratacağı yıkımın yanında tsunami riski de sık sık gündeme geldi. Peki İstanbul'da tsunami riski var mı?Son olarak 21 Şubat tarihinde Hatay'da yaşanan ve yürekleri ağza getiren 6
Başta merkez üssü Kahramanmaraş olmak üzere 11 ilde ciddi yıkıma ve can kaybına yol açan depremler sonrası yaşanan artçılar bölgedekileri tedirgin etmeyi sürdürüyor. Son olarak 21 Şubat tarihinde Hatay'da yaşanan ve yürekleri ağza getiren 6.4 ve 5.8 büyüklüğündeki depremlerden sonra suların çekildiği şeklinde gelen haberler ve daha sonra yapılan uyarılar da tsunami endişesi yaratmıştı.
Tsunami riski, olası bir Marmara Depremi noktasında da birçok kişinin kafasındaki önemli soru işaretleri arasında yer aldı. Tarih boyunca oldukça yıkıcı depremlerin yaşandığı mega kent İstanbul'a ait tarihi kayıtlara göre bu depremlerin bir bölümü tsunami oluşumunu da tetikledi. İstanbul kıyılarında yaşanan tsunami dalgalarının çoğunun 6 ila 10 metre olduğu, 'Kıyamet-i Suğra' (Küçük Kıyamet) adı verilen 1509 yılındaki Büyük İstanbul Depremi'nde Ayasofya Camii’nin fetihten sonra yapılan minaresinin yıkıldığı, Galata Kulesi ve Kız Kulesi'nin 8 metreyi aşan dev dalgalar yüzünden hasar aldığı bildiriliyor. Peki Marmara'da yaşanması beklenen büyük deprem geçmişte olduğu gibi şehrin kıyılarında bir tsunami tehlikesi yaratabilir mi?
Milliyet'ten Zeyenp Dilara Akyürek, ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Kıyı ve Deniz Mühendisliği Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner'e merak edilenleri sordu.
'İSTANBUL'UN KUZEYİNDEKİ İLÇELER DE RİSK ALTINDA'
1509’da yaşanan Büyük İstanbul Depremi'nde farklı noktaların tsunamiden etkilendiğine değinen Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, "Dalgalar Galata’ya kadar ulaşmış olabilir. Bu, bilimsel olarak da mümkün. Çünkü önündeki alan kapalı değildi bina veya başka bir yapı yoktu" dedi. Açıklamasında Büyük İstanbul Depremi'nin oluşturduğu tsunaminin, şehrin Marmara kıyılarında etkili olduğu belirten Prof. Dr. Yalçıner, tarihte birkaç defa yaşanan bu olaylarda dalga boylarının Yenikapı surlarını geçtiğine dair bir veri olduğunu da söyledi. Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner ayrıca Marmara Denizi için sık sık gündeme gelen tsunami tehlikesinin Karadeniz için de geçerli olduğunu da söyledi.
'GEMİLERİN TSUNAMİDEN BATMIŞ OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR'
Yaptığı açıklamada tarihi kayıtlara geçen en önemli tsunamilerin 1509 yılında İstanbul kıyıları ve 1894 yılında Adalar'da etkili olduğunu dile getiren Prof. Dr. Yalçıner, "1509 yılındaki deprem, tsunami oluşturmuş bir depremdir. Yenikapı’da metro inşası için kazılar yapıldığında, orada M.S. 360’tan 1000’e kadar liman olan alanda batık gemiler bulundu. Bu gemilerin tsunamiden batmış olduğu düşünülüyor. M.S. 1010’da Marmara’da tsunami olduğunu biliyoruz" diye konuştu.
Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner tsunamilerin 'sismik' ve 'sismik olmayan' şeklinde ikiye ayrıldığını dile getirerek, tsunaminin sebeplerini ve etkilerini de anlattı.
1- SİSMİK TSUNAMİ: Bu türdeki tsunami fayın kırılmasıyla meydana gelir. Bu tür tsunamiler deniz tabanındaki düşey hareketle ortaya çıkmış olan dalgalardır. Marmara'da meydana gelecek sismik tsunami, Japonya’da ya da Endonezya'daki Sumatra Adası'nda gördüklerimiz kadar büyük olmayacak. Marmara’daki riskler hesaplanmış ve bu riskler çeşitli araştırmalarda da yer almıştır.
2- SİSMİK OLMAYAN TSUNAMİ: Bu türdeki tsunami deniz tabanında heyelan meydana gelirse olabilir. Marmara’da tsunami kaynağı iki şekilde de olabilir. Deniz araştırmaları sonucunda Büyükçekmece açıklarında heyelan olan bölgeler tespit edilmiştir. Yenikapı ve Tuzla açıklarında da heyelan alanları mevcut. O sebeple böyle bir ihtimal de var.
Derin denizlerde daha büyük tsunamiler görülebileceğini dile getiren Prof. Dr. Yalçıner, "Okyanuslarda olan tsunamiler kıyılara daha fazla etki ediyor. Dalma batma zonu olan bölgelerde mesela Sumatra ve Japonya’daki gibi büyük tsunamiler olur" dedi.
MARMARA'DA YIKICI BİR TSUNAMİ OLABİLİR Mİ?
Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner açıklamasında olası Marmara Depremi'nde İstanbul kıyılarında oluşabilecek tsunaminin etkilerini de anlatt. Marmara’da Japonya ve Hindistan’daki gibi dalma batma zonu olmadığını, doğrultu atımlı fayların meydana getireceği tsunaminin o kadar büyük olmayacağını kaydeden Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, tsunami oluşacak suların derinliğine dikkat çekerek önemli açıklamalar yaptı.
Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner açıklamasında "Marmara’daki su derinliği bin 100 metredir. Sumatrada tsunami olan bölgelerde de derinlik 2 bin 200 metreydi. Japonya’nın dalma batma zonunda olan tsunaminin oluştuğu yerdeki su derinliği de bin 500 metre. Yani okyanuslarda daha büyük tsunamiler olur fakat Marmara’da da bu potansiyel olsa da o kadar büyük ölçekte değil." dedi.
3 BÖLGEYE İŞARET ETTİ
Açıklamasında Marmara için iki tsunami ihtimalini de masaya yatıran Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, heyelana bağlı tsunaminin Yenikapı, Büyükçekmece ve Tuzla açıklarında görülebileceğini dile getirdi. Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, "Deniz altı heyelanı hareketlenmezse meydana gelen tsunami çok büyük olmayacaktır" dedi.
Olası bir tsunamide dolgu alanların tehlikeli olduğunu kaydeden Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, coğrafi olarak kıyıya yakın düşük kotlu alanların, Yenikapı’daki dolgu alanın, Maltepe’deki etkinlik alanının marinaların tekne barınaklarının ve limanların tsunamide zarar görebileceğini dile getirdi.
Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, "İzmir Sığacık’ta bulunan marina geçmişte küçük bir tsunami ile büyük etki altında kalmıştır. Nehir ağızları ve dere ağızları olan bölgelerde tsunami içeri kadar girer. Mesela Fenerbahçe’deki Kurbağalıdere veya Avrupa Yakası'ndaki Ayamama Deresi gibi. Bu bölgelerde tsunaminin içeri kadar girme ihtimali bulunur.. Denize kıyısı olan diğer şehirleri de düşünmemiz gerek. Tekirdağ tarafına doğru hem güneyde hem kuzeyde bu bölgeler zarar görebilir." şeklinde konuştu.
'İSTANBUL İÇİN EN BÜYÜK TEHLİKE DEPREM'
"İstanbul için en büyük tehlike deprem' diye konuşan Prof. Dr. Yalçıner, "Tsunami ana bir tehlike değil.dir. Depremin habercisi yoktur, tsunaminin habercisi de genellikle depremdir. Tsunamiden korkmamıza gerek yok çünkü tsunaminin habercisini biliyoruz. Önemli olan habercisinden kurtulmak" dedi.
Deprem bölgesinde inşaat malzeme fiyatları sabitleniyor! TOBB Başkanı resmen duyurdu!
Kahramanmaraş depremlerinin Türkiye'ye maliyeti 50 milyar doları aşacak!