İznik çinileri Mescidi Aksa'yı ve Tokyo Metrosu'nu süslüyor!
İznik çinileri Mescidi Aksa"dan sonra Tokyo Metrosu"nu da süsleyecek
İznik Eğitim ve Öğretim Vakfı Başkanı Işıl Akbaygil, 'Mescidi Aksa"nın çinilerinin yenilenmesi, hayatımın en güzel işiydi' dedi. İznik çinilerinin tasarımı ve üretimini yapan İznik Eğitim ve Öğretim Vakfı Başkanı Işıl Akbaygil, yaptığı açıklamada, vakfın kuruluşu ve çini üretimine başlaması hakkında bilgi verdi.
Akbaygil, 'İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü"nde 1993 yılında yüksek lisans ve doktora programlarından sorumluydum. Dolayısıyla arkeologlar da, Edebiyat Fakültesi de bize bağlıydı. İstanbul Üniversitesi olarak sanat tarihçisi Prof. Dr. Oktay Aslanapa, İznik kazılarını gerçekleştiriyorlardı. Onlara destek olmak için küçük bir sergi organize etmeye karar verdik. Küçük sergi o kadar büyük bir sergiye dönüştü ki, sergi için hazırladığımız katalog kocaman bir "İznik çinisi" kitabına dönüştü. Kitap çıkınca ben bir vakıf kurmaya karar verdim. 20 kişi ile küçücük bir vakıf oluşturduk' dedi.
TÜBİTAK ile beraber çalışmalar yaptıklarını, denemelerini yaptıkları çini çalışmalarını, standart olması için TÜBİTAK"a gönderip incelettiklerini anlatan Akbaygil, yeniden çini üretebilme adına araştırmalarda bulunduklarını söyledi.
Akbaygil, çini üretiminin ilk başlarda çok sancılı bir süreç olduğunu belirterek, şunları anlattı:
'Üretime başladığımız 1993 ile 1995 yılları arasındaki bütün çinileri attık. O sıralar, İMKB Başkanı Tuncay Artun bugünkü borsa binasını inşa ediyordu ve bize çini siparişi verdi. Ancak bir türlü istediğimiz kalitede çiniyi üretemedik. Yaptıklarımız çatlıyor, patlıyor bir türlü çini tutmuyordu. O günlerde TÜBİTAK"a gönderdiğimiz örneklerden biri, yanlış karışım yapılmış bir örnek analiz için gitmiş. Gelen rapora çok şaşırdık. "çok güzel gidiyor bu oranda devam edin" şeklinde rapor geldi. Yanlış karışımla, doğru çini oranını tutturduk.
Bu çini üretimimizi, o dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan"a anlattık. çok beğendi. "Bütün metroyu bununla kaplıyoruz" dedi. Fakat biz 20 kişiydik. Bu kadar talebi nasıl karşılayacağımızı bilemeden bu işe atıldık. İşler artınca yeni ustaları bünyemize kattık. İstanbul metrosuna İznik çinisi"nden sanatsal pano çalışmaları ürettik. Bu işi bitirdikten sonra başka çini işleri de almaya devam ettik. Ama ilk çini çalışmalarımız Başbakan Erdoğan ile başladı. Böylelikle çini vakfı tanındı. İstanbul metroları halen İznik çinileri ile kaplı. İstanbul metrosu İznik çinili metro ile dünya çapında meşhur oldu. Onun arkasından başka metro işleri de aldık bunlardan birisi şu an üretimini yaptığımız Tokyo metrosu.'
Akbaygil, vakfın çini üretiminin yanı sıra eğitim ve öğretim faaliyetleri de yürüttüğünü kaydetti.
MESCİD'İ AKSA'NIN RESTORASYONU
Başbakanlık Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) tarafından bakım ve onarımı yapılan Mescidi Aksa"nın zincirli kubbesinin dökülen ve yıpranan çinilerinin yenilenmesi projesinin kendileri tarafından yapıldığını anlatan Akbaygil, '2008 yılında Başbakanımızın talimatıyla Mescidi Aksa"nın zincirli kubbe çinilerinin yapım ve onarımı projesi başladı. Mescidi Aksa bir vakfa bağlı, bu vakıf çinilerin yenilenmesi çalışmasını bizim yapmamızı istemiş. TİKA da bize teklif etti, bana göre hayatımın en güzel olayı. Oraya gittik röleve çalışması yaptık. Resimlerini çektik, çizimlerini yaptık. Eski çinileri aldık analiz ettik. Burada bulunan çiniler Mescidi Aksa"nın yapılışının ardından bir çok kez restore edilmiş. çiniler, Kanuni Sultan Süleyman"ın fermanı ile İznik"te yapılmış. Bunun ardından da restorasyanlar yapılmış bazı yerlerinde İtalyan fayansları da kullanılmış' dedi.
Akbaygil yaptıkları inceleme çalışmaların ardından İstanbul"a dönüp örnek olarak aldıkları çinileri incelediklerini belirterek, 'Daha sonra üretim çalışmalarına geçtik. Tipik 16. yüzyıl geometrik desenli İznik çini karolarını kare ve 6 gen formda tekrar ürettik. Ürettiğimiz 10 bin İznik çinisi karoyu yolladık ve zincirli kubbeye bunlar tatbik edildi. Mescidi Aksa"nın çinilerinin yenilenmesi, hayatımın en güzel işiydi' diye konuştu.
Vakfın, Osmanlı Vakıfları gibi hareket ettiğini ifade eden Akbaygil, 'Osmanlı"da nakkaşhane Topkapı Sarayı"ndaydı. Tasarım buradaki 40 nakkaş tarafından yapılırdı. Üretim ise İznik"te yapılırdı. Bizim de tasarım atölyemiz İstanbul"da. çizimlerimizi, çini yapımına dair bütün araştırmalarımızı burada gerçekleştiriyoruz. Üretimimiz ve uygulama çalışmalarımız ise İznik"te yapılıyor. Orada da kolektif bir üretim yapılıyor. çinide kimsenin, hiç bir ustanın imzası yoktur. Sadece İznik çini Vakfı imzası atılır' şeklinde konuştu.
DÜNYANIN BİR çOK YERİNDE İZNİK çİNİSİ VAR
Akbaygil, İznik"in çinilerini tekrar meşhur ettiklerini dile getirerek, 'Abu Dabi"deki şeyh Zayed Camisi, Kiptaş Camisi, Beyrut"taki Mohammed Al Amine Camisi, Aşkabat Camisi çinilerini ürettik. Dubai"de bir alışveriş merkezi için çiniler ürettik. Londra"da birçok evin çini süslemelerini gerçekleştirdik. Yine İngiltere"de Oxford İslamic Center"ın çinilerini yaptık. Bu kurum bütün İslam Camiası"na eğitim hizmeti veriyor. Yönetim Kurulu Başkanı Prens Charles. Bu kurumun yönetim kurulu üyelerinden birisi de, sayın Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül. Prens Charles"ın bir vakfı var. "Princes Foundation" oraya İslam Sanatı örnekleri ve İznik çinileri sunduk. Prens Charles vasıtasıyla İngiltere Kraliçesi Elizabeth, İznik çinilerine ilgi duymaya başlamış. Kendisi Türkiye"yi ziyarete geldiğinde resmi programı dışında sadece bize uğrayarak atölyemizi gezdi. Kendisine çini hediye ettik. Bu ziyaretten büyük onur duyduk' dedi.
İznik çinilerinin 2 yıl önce Londra"daki bir fuarda lüks mallar grubu olarak Türkiye"den kabul edilen tek marka olduğunu söyleyen Akbaygil, 'Bu duruma bir Türk markası olarak hiç ithalat yapmadan ulaştık. Tamamen yerli malzeme kullanarak ihracat yapıyoruz. Emek yoğun bir teknoloji kullanıyoruz. Bir çok kişiye iş imkanı sağlıyoruz' şeklinde konuştu.
TOKYO METRO'SUNU İZNİK çİNİLERİ SÜSLEYECEK
Akbaygil, Japonya"ya da çini projeleri ürettiklerini belirterek, şunları söyledi:
'2 yıldır Japonya"ya çini projeleri hazırlıyoruz. Önceki yıl Japonya Tokai şehrinde bir parkın havuzunun çevresinde ve park içinde bulunan taş bankların etrafına nilüfer çiçeği desenli çini karolar hazırladık. Nilüfer çalışmamızı çok beğendiler. Bu projenin ardından Tokyo Metrosu için orada kutsal kabul edilen bir "Kafu" ağacının çini panosunu bizden istediler. Yaklaşık 3 aydır bu ağacın resimleri üzerinden tasarımlar hazırladık. 3 metreye 5 metre boyutlarında olacak çini sanatsal pano çalışmasının tasarım aşamasını bitirdik. Önümüzdeki ay üretimini yapıp teslim edeceğiz. Bu pano Tokyo Metrosunu süsleyecek. Orada sergilenecek.'
Akbaygil, İstanbul"da bulunan tasarım binası ve sergi mağazasının yeni yerinin, önümüzdeki günlerde açılışının yapılacağını da sözlerine ekledi.
AA