Japonya büyük depremleri nasıl az hasarla atlatıyor? Binalar nasıl inşa ediliyor?
Türkiye'de depremlerin neden olduğu yıkımın ardından, sık sık depremlerle sarsılan ama binaları yıkılmayan Japonya'da depremlerin az hasarla atlatılması gündeme geliyor. Peki Japonya büyük depremleri nasıl az hasarla atlatıyor? 7 ve 7
Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan merkezli 7.7 ve 7.6 şiddetindeki iki ayrı deprem, binlerce kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Türkiye'de depremlerin neden olduğu yıkımın ardından, sık sık depremlerle sarsılan ama binaları yıkılmayan Japonya'da depremlerin az hasarla atlatılması gündeme geliyor.
Dünyanın aktif yanardağlarının yüzde 10’unun bulunduğu fay hatlarının üzerinde yer alan Japonya’da senede yaklaşık 1500 deprem oluyor.
Dört büyük adadan oluşan ülkede bu depremler okyanusun kıyısında ya da altında yaşanırsa tsunami de meydana geliyor. Japonya’nın sarsıntı şiddetine göre şindo denilen kendi deprem şiddeti ölçme sistemi bulunuyor ve ülkenin en önemli farkı; deprem gerçeğini kabul ederek davranış göstermesi ile hazırlık yapması olarak öne çıkıyor.
Son 20 senede Japonya’da 6 ve üzeri şiddetinde en az 28 deprem meydana geldi. Bunların arasında en ölümcül olanları Ocak 1995’te Kobe’de yaşanan Büyük Hanshin-Awaji Depremi ve Mart 2011’de Fukuşima’yı vuran Büyük Doğu Japonya Depremi oldu. Bu depremlerde yaşanan can kayıplarının sebepleri ise yangın ile dev tsunami oldu.
Peki Japonya'da büyük depremler nasıl az hasarla atlatılabiliyor? Depremin az hasarla atlatılması mümkün mü? İşte ayrıntılar...
BBC'de yer alan habere göre; deprem geçmişi sebebiyle Japonya dünyada diğer ülkelere göre depreme en hazırlıklı ülke şeklinde biliniyor. Tokyo Metropol yönetimi, binaları depreme daha da dayanıklı hale getirerek yeni revize ettiği plana göre 2030 yılına kadar Tokyo’yu doğrudan vurması beklenen 9 şiddetindeki çok büyük bir depremde meydana gelecek can kaybını ve maddi hasarı bir önceki tahmine göre yüzde 30 düşürecek tedbirler alınacağını duyurdu.
Önceki tahmine göre böyle bir depremde Tokyo’da 61 bin kişinin hayatını kaybedeceği ve 194 bin binanın da hasar göreceği öngörülüyordu.
Metropol yönetimi, yeni ortaya çıkan risk faktörleri doğrultusunda da önlem almaya devam ediyor. Örneğin şehirde gökdelenlerin sayısının yükselmesiyle, bir deprem sırasında elektriğin kesilmesi riski karşısında her kata jeneratör ve batarya sisteminin kurulması planlanıyor.
Plan kapsamında toplanma merkezlerinde Wi-Fi noktaları kurulması ve afet zamanında yerel düzeyde liderlik yapabilecek insanların yetiştirilmesi de yer alıyor.
İnşaatlar ve mevzuatlarda neler bulunuyor?
İTÜ Afet Yönetimi Enstitüsü ve İnşaat Fakültesi öğretim görevlisi Fatih Sütçü, Japonya’da Tokyo Institute of Technology ile beraber deprem yalıtımı üzerine çalışmaları sürdürüyor.
Sütçü, Japonya’da pek çok bölgede zeminin aslında bina inşa etmek için pek elverişli olmadığına dikkat çekiyor fakat zemin etüd ve bunun sonucunda gerekiyorsa zemin iyileştirmesi oldukça önemseniyor. Ayrıca zayıf zeminlerde öncelikle binaların temelleri atılırken 60-70 metre derinliğe inen kazıklar çakılarak, binanın neredeyse üçte birinin toprak altında kalması sağlanıyor ve binanın yükleri sağlam zemin tabakalarına aktarılıyor.
Japonya’da depreme dayanıklı konutlar ve binaların depremle beraber sallanacak şekilde inşa edildiğine dikkat çeken Sütçü, bu tür binalardan Japonya’da 8,000 adet, Türkiye’de ise 100 adet olduğunu belirtti. Bu yapılardan İstanbul'daki Başakşehir Çam Sakura Şehir Hastanesi gibi hastane şeklinde hizmet sunuyor.
Japonya'da depreme en dayanıklı binalarda “kauçuk izolatör mesnet” denilen ve devasa davullara benzeyen deprem yalıtım malzemelerinin kullanıldığı ifade ediliyor.
Japonya'daki binalarda farklı direnç seviyesine sahip teknikler kullanılıyor. Bunlar şu şekilde:
- Binaların güçlendirilmesi (yasal açıdan zorunlu) / Şiddetli sallantı ve bir miktar hasar
- Sönümleyiciler, enerjiyi emiyor ve azaltılmış sallantı
- En pahalı seçenek ise binanın zeminden yalıtılması - yavaş sallantı
Japonya’da afet önleme sistemi hayata entegre halde
Ülkede kullanılan akıllı cep telefonlarının hemen hepsinde deprem vurmadan 5-10 saniye önce insanların kendilerini korumaya almasın için imkan veren bir deprem ikaz sistemi bulunuyor.
Ayrıca isteyenler Safety Tips veya Yurekuru adlı erken uyarı sistemi uygulamalarını da telefonlarına yükleyebiliyor.
Japonya’da kurallara göre her konutta afet öncesinde acil durum kiti yer alıyor. Daha okul öncesinden itibaren çocuklara doğal afet tatbikatları yaptırılıyor ve böylece deprem esnasında herkes ne yapacağını öğrenmiş oluyor.
Örneğin, masa gibi sağlam bir eşyanın altına girmeleri veya en azından başlarını yastıkla korumaları öğretiliyor.
Deprem sona erene kadar hareket etmemeleri ya da dışarı çıkmamaları sağlanıyor. Aynı zamanda Aynı şekilde yüksek bir binada iseniz sarsıntı bitene dek binadan çıkmamanız ve camlardan uzak durmanız ve asansördeyseniz her katın düğmesine basıp hemen inmek gerekiyor.
Depreme dışarıda yakalananların ise açık alanda kalmaları; ardından toplanma ve acil durum merkezlerine gitmeleri gerekiyor.
10 şehirde 'Deprem Suçları Soruşturma Bürosu' kurulacak!