Kamu inşaatlarının azalması inşaat sektörünü olumsuz etkiledi!
Kamu inşaatlarının azalması, döviz kurlarındaki yükselişin yarattığı tedirginlik ve artan maliyetler inşaat sektörünü olumsuz etkilemeye başladı. Önceki yıl yüzde 7’yi bulan büyümenin 2014 sonu itibariyle yüzde 3-4 aralığında kalacağı tahmin ediliyor.
İnşaat sektörü Türkiye’nin ekonomik kalkınmasında kilit rol oynamaya devam ediyor. Ulaştırmadan enerjiye, altyapıdan kentsel dönüşüme devam eden devasa kamu ve özel sektör projeleriyle 2013 yılında yüzde 7 gibi yüksek bir büyüme hızı yakalayan sektör, 2014 yılında hız kesti. Dünya ekonomisinde devam eden çalkantıların Türkiye ekonomisi üzerinde oluşturduğu baskı ve özellikle yılın ikinci yansında yükselişe geçen döviz kurlarının yarattığı tedirginlik inşaat sektörüne de olumsuz yansımaya başladı. Özel inşaatlar yüzde 3.8 oranında artmasına rağmen, sektör performansında çok yüksek paya sahip olan kamu inşaatlarının yüzde 2’ye varan oranda azalması, sektörün daralmasında büyük rol oynadı. Dolayısıyla ilk çeyrekte gerçekleşen yüzde 5.2 gibi yüksek büyüme oranının ardından daralma başladı. İkinci çeyrekte yüzde 2.7’ye gerileyen büyüme oranı, üçünçü çeyrekte yüzde 1’e düştü. Yapılan değerlendirmeler, daralmanın son çeyrekte de devam ettiğini ve sektörün 2014 yılını en fazla yüzde 3-4 arası bir büyümeyle kapatacağına işaret ediyor.
2014 yılı aynı zamanda inşaat maliyetlerinde dikkati çeken artışların yaşandığı bir yıl oldu. Yılın ilk 9 ayında; inşaat malzemeleri, konut ve işçilik ve maliyetleri enflasyonun üzerinde seyretti. Konut inşaat maliyetleri yüzde 9.3, inşaat malzemesi maliyetleri yüzde 9.4, işçilik maliyetleri ise yüzde 9 oranında arttı. Konut inşaat maliyetlerindeki yıllık artış oranı ise yüzde 10.6’yı buldu. Enflasyonun yüksek seyretmesi ve döviz kurunda yaşanan artışlar, inşaat maliyetlerindeki artışın başlıca nedenleri arasında yer aldı.
YURTDIŞINI PETROL FİYATLARI VURDU
Ortadoğu’da devam eden çatışmalar, Libya’daki gerginlikler ve Rusya'nın ekonomik sıkıntıya düşmesi, Türkiye’nin yurtdışı müteahhitlik hizmetlerine de darbe vurmaya başladı. Öyle ki Ekonomi Bakanlığı verilerine göre 2014’ün 11 aylık döneminde Türk müteahhitler, yurtdışında 20.4 milyar dolar tutarında 209 proje üstlendi. 2013 yılında bu rakam 31.7 milyar dolara ulaşmıştı. 2015’e yönelik beklentiler de pek parlak değil. Daha çok endişe hakim. Endişenin kaynağı ise hızla düşen petrol fiyatları. Dolayısıyla petrol gelirlerine bağımlı ekonomilere sahip olan ve başta Irak olmak üzere Türk müteahhitlerin yoğun iş yaptığı Ortadoğu pazarı, Libya ve Rusya gibi ülkelerde devam eden projelerde yaşanması muhtemel gecikmeler sektörü endişelendiriyor. 2014 gerçekleşmeleriyle birlikte Türkiye’nin 1972’den bu yana 104 farklı ülkede gerçekleştirdiği 7 bin 637 projenin toplam değeri 297 milyar 900 milyon dolara ulaştı.
ALT SEKTÖRLER İHRACATI 22 MİLYAR DOLAR
Alt sektörler bazında inşaat malzemeleri üretim artışının sürmesi, sektör için 2014 yılının önemli pozitif gelişmelerinden biri oldu. 2014 Ocak-Eylül döneminde ortalama inşaat malzemeleri sanayi büyümesi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5’i buldu. Yedi alt sektörde üretim artışı yüzde 10’un üzerinde gerçekleşti. Yedi alt sektörde ise üretim geçen yılın gerisinde kaldı. Sektörün önceki yılı 21.3 milyar dolar olan inşaat malzemeleri ihracatı 2014 sonunda yaklaşık 22 milyar dolar oldu.
Gayrimenkul pazarında ise yılın ilk yansında düşük seyreden satışlar, Ağustos’tan itibaren hız kazandı ve 1 milyon sınırını aşarak 1.1 milyon adede ulaştı. 2014 başında 101 milyar TL olan konut kredisi bakiyesi 11 ay sonunda yüzde 10 artışla 111 milyar TL’yi geçti. Suryapı Yönetim Kurulu Başkam Z. Altan Elmas, “Konut satış adetleri ve konut kredisi rakamlan ülkemizde konut talebinin devam ettiğini gösteriyor. Konut kredi faizlerinin yüzde l’in altında seyretmesi halinde konut talebinin 2015 yılında da devam edeceğini düşünüyoruz. Suryapı olarak, İzmir Bayraklı’da AVM, rezidans, marina ve otelden oluşan prestijli karma bir projeye başlıyoruz. İstanbul’da Avrupa ve Anadolu yakasında 4 konut proje çalışmalarımız devam ediyor; 2015 yılı içerinde lansmanını gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Kentsel dönüşüme de önem veriyoruz. İstanbul ve dışında olmak üzere 4 kentsel dönüşüm projesi üzerinde çalışmalarımız devam ediyor. AVM konusunda da mevcut 4 projemize İstanbul ve İzmir olmak üzere 2 yeni proje daha eklemeyi planlıyoruz.”
2015 PERFORMANSINI KAMU YATIRIMLARI BELİRLEYECEK
İnşaat sektörünün 2015 yılında nasıl bir performans göstereceğine yönelik beklentiler pek belirgin değil. Özellikle de 2014’ün ikinci yarısında başlayan küçülmenin sektörü bü hayli tedirgin etmiş gibi görünüyor. Öyle ki sektörün önde gelen temsilcileri, her ne kadar iyimser beklentiler içinde olsalar da, 2015’e yönelik rakamsal tahmin ve öngürüde bulunmaktan kaçmıyorlar.
Beklentileri ağırlıklı olarak hükümetin izleyeceği politikalara endekslemiş dürümdalar. Dolayısıyla tüketim yerine tasarrufu ve üretimi artırıcı büyüme modellerinir geliştirilmesi kalıcı iyileşme ve büyümeyi sağlayacak olarak görülüyor. Sektör aktörlerine göre petrol fiyatlarındaki düşüşün cari açık üzerinde yaratacağı olu etki de Türkiye ekonomisi için büyük bir avantaj olabilir. İnşaatçıların 2015’e ihtiyatlı iyimser kılan küm sel endişeleri ise Irak ve Suriye sınırımızdaki gerginlikler, Amerikan Merkez Bankası FED’in parasal sıkılaştırma politikası, Batı dünyası tarafından Rusya’ya uygulanan yaptırımlar, Avrupa’daki durgunluk ve Türk müteahhitlerin ağırlıklı iş yaptıkları pazarlarda petrol fiyatlarındaki hızlı gerilemeye bağlı olarak projelerde yaşanabilecek olası gecikmelerin yaratıcı olumsuzluklar oluşturuyor.
Dünya Türkiye Ekonomisi Dergisi