Kapalıçarşı restorasyon çalışmalarında son durum ne?

Gazete Habertürk yazarı Esra Boğazlıyan restorasyon çalışmalarını Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir’le birlikte takip etti. İşte, Esra Boğazlıyan'ın yazısı...

558 yıllık Kapalıçarşı, tarihinde ilk kez kapsamlı bir restorasyondan geçiyor. Bir yıl önce çatıdan başlayan çalışmalar kapsamında 40 bin metrekare, 66 sokak, 4 bin dükkânın bulunduğu çarşının altyapısı da değiştiriliyor. Toplamda 100 milyon liraya mal olması beklenen restorasyon çalışmalarına Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir’le birlikte katıldık. Önce James Bond filminin çekimleri sırasında hasar alan çatıya çıktık, ardından gece devam eden altyapı çalışmalarına tanık olduk... İşte çatıdan yeraltına uzanan restorasyon izlenimleri... 

KAPALIÇARŞI’nın çatısı, 6 yıl önce 007 James Bond serisinin Skyfall filminin bazı sahnelerine ev sahipliği yapmıştı hatırlarsanız. Çatıda çekilen motosikletli kovalamaca sahnelerinin ardından tarihi çarşının kiremitlerinin kırılması da çok tartışılmıştı. Aslında çarşının sorunu sadece çatıda değildi tabii. Altyapıda da ciddi sıkıntılar vardı. Her yağmurda su basan dükkânlar, delik deşik zemin döşemeleri, yerlere kadar sarkan kablolar, dökülen sıvalar, dükkânları genişletmek için kesilen kolonlar sık sık gündeme geliyor, ne var ki Kapalıçarşı bir türlü restorasyona alınamıyordu. James Bond çekimleriyle birlikte çatının zarar görmesi tarihi çarşının bir an önce restore edilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmış oldu. Fakat restorasyonun önünde ciddi bir engel vardı. Kapalıçarşı’nın henüz bir yönetiminin ve röleve planlarının olmaması restorasyonu mümkün kılmıyordu. Restorasyonun ilk adımı olarak 2 yıl önce çarşının yönetimi oluşturuldu. Ardından planları hazırlanarak projeye start verildi. Bir yıl kadar önce de çalışmalar çatıdan başlatıldı. Yaklaşık 10 milyon liraya mal olması beklenen çatı yenileme projesi kapsamında kırık dökük kiremitler tamamen kaldırıldı, sonrasında izolasyon yapıldı ve tekrar kiremitler döşenmeye başlandı. Biz de Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir’le hummalı çalışmaların yapıldığı çatıya çıktık. Başkan Demir, çalışmaların geldiği noktayı şöyle anlattı:

‘BİR DAHA AKSİYONLU FİLM ÇEKİLMEYECEK’

“Toplam 40 bin metrekare alan var burada. İlk süreçte dökülen betonlar ve kırılan kiremitler temizlendi. İzolasyonun yüzde 85’i bitti. Kiremitlerin de yarısından fazlası döşendi. Ümit ediyorum mart ayının sonuna kadar biter. Hava şartları dışında bir engel yok.

Çatı için 10 milyon TL harcanıyor fakat görünen o ki biraz artacak bu rakam. Çarşının planıyla birlikte üstyapı için 55 milyon liralık bir maliyet var. Altyapı hariç. Bu maliyeti de devlet karşılıyor. Bacaların şekli ve kullanılacak malzeme bile çok tartışıldı. İki kuruldan geçiyor. Birincisi bizim danışma kurulumuz. Sanat tarihçilerinin, mimarların içinde bulunduğu bir kurul. Onların onayından sonra Anıtlar Kurulu onayına gidiyor ve ikinci onaydan sonra işlem başlıyor. Temmuz 2016’dan bu yana çatıda çalışılıyor. James Bond filmi yüzünden çatı zarar görmüştü ama zaten kötüydü. O film sayesinde biz çatının durumunu kamuoyuna anlatma imkânı bulduk. Ondan sonra işler daha kolaylaştı. Bundan sonra çatı bir daha böyle aksiyonlu film çekimlerine açılmayacak. Motosikletle falan olmaz ama normal filmler yapılabilir.”

KAMU KARŞILIYOR
1-) Çatı için 10 milyon TL harcanacak ve bu maliyet devlet tarafından karşılanacak.
2-) Altyapı çalışmaları da yine İSKİ tarafından karşılanıyor.
3-) Dükkanların içindeki düzenlemeleri ise esnaf karşılayacak.

Bir yandan çatıda yenileme çalışmaları sürüyor, diğer taraftan da çarşının içinde altyapı projesi devam ediyor... Ne var ki çarşı içindeki altyapı çalışmalarını ne esnaf ne çarşıyı ziyaret edenler görebiliyor. Zira çalışmalar çarşı kapandıktan sonra saat 21.00’de başlatılıyor, sabahın ilk ışıklarında da son buluyor. Sabah dükkânlarını açan esnaf, gece çalışma yapıldığını anlamıyor. İSKİ’nin yürüttüğü proje kapsamında içme suyu, atık su ve yağmur suyu hatları yenileniyor. Yeraltı ileri teknolojik kameraları ile yapılan gece çalışmalarına biz de yine Başkan Mustafa Demir’le katıldık, tarihi çarşıda bir gece geçirdik... Saat 22.00’de Beyazıt Kapısı’nda Başkan Demir’le buluşup çarşıya girdik. İlk gözümüze çarpan, yüzlerce dükkânın önündeki tezgâhların gece de aynen dışarıda olmasıydı. Tezgâhların üstü brandayla kapatılmış, bazıları ise öylece bırakılmıştı. Öğrendik ki kuyumcular hariç kimse gece tezgâhını toplamazmış. Tabii sıkı güvenlik önlemleri olduğunu da söylemeliyim. Bu arada kapıda bizi onlarca kedi karşıladı. Meğer Kapalıçarşı’nın 200 kedisi varmış, esnaf ve yönetim tarafından bakılan...

ROBOT, ÇARŞI’NIN ALTINI KARIŞ KARIŞ DOLAŞIYOR

Peki ileri teknoloji kullanılan altyapı yenileme projesi kapsamında ne yapılıyor çarşıda? Rögar kapaklarından inen robot, atıksu kanallarının görüntülerini çekiyor. Osmanlı’dan kalma ve yer yer çökmelerin olduğu altyapı kanalına robotla yapılan anjiyo sonucunda kanal ABD’den getirilen buharla şekil alan özel bir PVC ile kaplanıyor. Başkan Demir’in ‘stent’ olarak nitelendirdiği bu yöntemle açık kazı yapılmadan altyapı değiştiriliyor özetlemek gerekirse... Çarşının kapısındaki devasa İSKİ araçlarının arasından geçip içeri girdikten birkaç dakika sonra işte bu ileri teknolojik çalışmaların ilk etabına tanık olduk. Kapalıçarşı’nın 3 bin metre uzunluğundaki altyapı sistemini ilk defa tamamıyla görüntüleyen, kayıt altına alan robot, açılan bir rögar kapağından kanala girdi ve görüntü almaya başladı. Biz de bu arada robottan gelen görüntüleri izlemek üzere çarşının içine giren bir araca bindik. Robotun Bedesten’deki kanalda çektiği görüntülere bakılacak olursa bu bölümde görevlilerin işi hayli zordu. Zira kanalda çökmeler vardı. Ardından tazyikli suyla temizlik yapıldı ve bu çökmelere müdahale edildi. Gelelim çalışmaların en ilgi çekici noktasına... Robotun çalışmalarını izledikten sonra çarşıya girdiğimiz kapıya tekrar yöneliyoruz. Kapıya yaklaştırılan devasa araçtan buharlar çıkmaya başlıyor. Birkaç dakika sonra kapıları açılıyor ve rulo halindeki PVC çarşıya doğru indiriliyor. Buharla şekil alabilecek kıvama getirilen PVC, Kapalıçarşı’nın altyapı kanalını tıpkı kapalı damarları açan stent gibi kaplıyor.

Tarihi boyunca kapsamlı bir tadilattan geçmeyen altyapı ABD’den getirilen ve ‘stent’ olarak nitelendirilen PVC ile kaplanıyor.