Gayrimenkulde kayıt dışılık ortadan kalkarsa kişi başı milli gelir 25 bin dolara çıkabilir!
Son 20 senede gayrimenkul sektöründe 34 milyon alım satım işlemi yaptığını ve bu satışların toplamının bilançolara 933 milyar dolar olarak işlendiğini belirten GABORAS CEO’su Kurtuluş Altun, aslında toplam satış hacminin 2.8 trilyon dolar olduğunun altını çiziyor.
Gayrimenkul sektörünün teknoloji ve güvenli ticaret platformu GABORAS, sektörün son 20 senesini mercek altına aldı. 2000-2020 seneleri arasında Türkiye’de gayrimenkul sektöründe 34 milyon alım – satım işlemi yapıldığını ve bu sayının bilançolara 933 milyar dolar olarak işlendiğini dile getiren GABORAS CEO’su Kurtuluş Altun, yaptıkları big data ölçümlerine göre ise 20 senede bilanço içi ve dışı değerlerle birlikte toplam hacmin gerçekte 2.8 trilyon dolar olduğunu söylüyor.
Bu kadar devasa bir sektörün tümüyle bilançolaşması ve menkulleşmesi durumunda Türkiye’nin ekonomik olarak sıçrayacağını ve 2023 hedeflerine ulaşmasında bunun en büyük etken olacağını söyleyen Altun, “Bu devasa güç bizim petrolümüz. Ona ulaşmak hem teknoloji hem de veri, güven ve şeffaflık gerektiriyor. Engelleyen, kısıtlayan sistem dışına atan her türlü kısıtlar kaldırıldığında petrolü olan vergisiz ülke cenneti haline geliriz” dedi.
2020 yılının ilk 6 ayında yapılan 624 bin konut takas işleminin bu veriyi doğrular nitelikte olduğunu dile getiren Altun, “Düşen kredi faizlerine rağmen konut takas işlemlerinin büyük bir çoğunluğu nakit piyasa üzerinden gerçekleşmiştir. Toplam gayrimenkul işlem takas sayısının 1 milyon 56 bin olduğu düşünülürse piyasa nakit işlem payının yüzdesi daha yüksek orandadır” dedi.
Dünyanın escrow (emanet) hesap yöntemiyle kayıt dışılığın önüne geçtiğini, Türkiye’de de kredi ve teminatların değerde ayrışması değil birleşmesi gerektiğini, bunun GABORAS tarafında yapılabileceğini dile getiren Altun, GABORAS’ın dünyada giderek yaygınlaşan güvenilir olan bu sistemini, yaptığı dijital teknolojik yatırımlarla ve 18 şehirde başlattığı DAV PROJESİ ile ülke sathına taşıdığını söylüyor.
KAYDİLEŞMEK ŞART
Dijital okuryazarlık, yerel ve global ticaret ağları ve 18 pilot kentte başlattığı DAV (Sahadan Veri Doğrulama) çalışmaları ile GABORAS, yereldeki sektör temsilcileriyle veri doğrulama çalışmalarını derinleştirdi. Yıldız Teknopark’ta dijital yeteneklere yapılan yatırımlar neticesinde big-data, yapay zeka ve block-chain teknolojileri kullanılarak bir ekosistem oluşturan GABORAS, ihtisaslaşmış teknolojik yapısıyla gayrimenkul alanında 20 senelik izleme ve ölçümler yaptı. Çalışmalara göre; menkulleşmeyle birlikte Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da (GSYH) yaşanan orta gelir tuzağı bozularak kişi başına düşen milli gelir 25 bin dolara çıkartabilecek potansiyele sahip olduğu da görülüyor. GABORAS’ın big-data teknolojileriyle bu tespitleri yaptığını dile getiren Kurtuluş Altun, gayrimenkul sektöründe sadece ekonominin sıkıntılı olduğu 8 senede gerçekleşen kayıt içi ve kayıt dışı ticaretin toplam 1.2 trilyon dolar olduğunu fakat bu rakamın bilançolara 416 milyar dolar olarak yansıdığını belirtiyor.
Kurtuluş Altun “Tüm darboğazlara karşısında Türk ekonomisi ve piyasaların nakdi kaynağı, gayri-nakdi varlıklarımız oldu. Bu sektör yaşanan tüm olumsuzlukları canlı takas ticareti ile 14.7 milyon işlemle süspanse ediyor. Ölçümlerde gayrimenkul sektöründe kaydileşmiş ticaretin GSYH’daki yeri yüzde 7.1 iken, bu oran kaydileşmeyen ekonominin de hesaplara katılmasıyla yüzde 22’ye çıkıyor” dedi.
Sektörünün imalat, ticaret, teminat süreçlerinin farklı ele alınması gerektiğini dile getiren Altun, konuşmasına şu şekilde devam ediyor.
“İnşaat gayrimenkulün sadece imalat aşamasını temsil ediyor. Ancak bunun imalat sonrası boyutları hacimsel olarak çok daha büyük. Kullanımlar, tasarruflar yatırımlar, kiralamalar işletmeler, satış takas ve devirler, menkulleşmeleri bu alanda. Bu dünyada da böyledir ki, toplam petrol ticaretinin iki katıdır. Bu büyüklüğün bizde karşılığını GABORAS Satış İşlem Değer Skoru (SİDS) ve Satış Birim Değer Skoru (SBDS) ölçümlerinden analiz edebiliyoruz.”
SEKTÖR ÇALKANTILARA DİRENÇ GÖSTERİYOR
20 senelik süreçte içeride ve dışarıda yaşanan ekonomik ve siyasi tehditler karşısında sektörünün direnç noktası olduğunu dile getiren Altun, konuyla ilgili şu açıklamaları yapıyor:
“GABORAS SBDS izlemeleri neticesinde 2001 krizi sonrası yaşanan çıkış Türk Lirası’ndan altı sıfır atılmasıyla desteklendi. 2007 yılında en zirve noktasından sonra dünyada yaşanan 2008 ekonomik krizi ile yüzde 9 oranında baskılandı. Bu baskı deyim yerindeyse ‘teğet geçti’ ve 2010 yılına kadar yüzde 27’lik artış trendi devam etti. Ergenekon süreçleri ile yüzde 9’luk bir gerileme yaşansa da Gezi Parkı eylemlerine kadar yüzde 25’lik bir sıçramayı çok net bir şekilde analiz edebiliyoruz. Yabancı ilgisini kesen ve yükseliş trendini durduran Gezi Parkı olayları sonrası ekonomik büyüme hızı durağan seyretse de 2016 yılı Hain Darbe Girişimi ile yüzde 28’lik bir küçülme yaşandı. Darbe girişiminin etkisinin ardından yüzde 5’lik toparlanma sürecine girildiği esnada Trump’ın tehditleri ekonomideki düşüşü yüzde 18 oranında hızlandırdı. Tepki yükseliş yüzde 9 olarak gerçekleşti. Tüm bu süreçlerde Türk ekonomisinin kayıtlı kayıtsız iç dinamiğinin ürettiği değer petrol gibidir. Yılda ortalama 2 milyon işlemin gerçekleşmesi ile birlikte oluşan hacimsel değer büyük önem taşımaktadır. Bu değerin büyük bir bölümünün bilanço dışı gerçekleştiğini göz önünde bulundurursak, sektörde yaşanacak bilançolaşma ve menkulleşme ile Türkiye’nin ekonomik olarak hak ettiği yerlere gelmesi kaçınılmaz olacaktır.”