Keban Barajı 37 yaşına bastı!

Elazığın Keban ilçesinde yapılan Keban Barajının hizmete girmesinin üzerinden 37 yıl geçti. Baraj, Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren ülkenin elektrik ihtiyacını gidermek için kurulmuştu

         DSİ 9. Bölge Müdürlüğü kaynaklarından derlenen bilgilere
 göre, Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren ülkenin elektrik ihtiyacını gidermek
 üzere Fırat Nehri üzerinde bir baraj yapılması fikri, uzun süren araştırmalar
 sonucu Keban ilçesinde somutlaştı.
         Türkiyenin en büyük, dünyanın ise sayılı barajları arasında olan Keban
 Barajı ve Hidroelektrik Santralinin proje çalışmalarına 1963 yılında start
 verildi.

         Proje hazırlandıktan sonra 8 Ocak 1965 yılında inşaat ihalesi yapılan
 baraj için aynı yılın mayıs ayında, baraj alanına gidecek yol, baraj yapılmadan
 önce nehir yatağını değiştirecek derivasyon tünelleri gibi yan unsurların
 inşaatına başlandı. Barajın temeli ise 12 Haziran 1966 yılında dönemin Başbakanı,
 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından atıldı.
         Baraj, proje çalışmalarının başladığı 1963 yılından tam 11 yıl sonra 27
 Ağustos 1974te deneme elektrik üretimini gerçekleştirdi. 8 tribünlü olan barajın
 ilk 4 tribünü 9 Eylül 1974 yılında dönemin Başbakanı merhum Bülent Ecevit
 tarafından hizmete açıldı. Barajın son 4 tribünü ise 1981 yılında zamanın
 Başbakanı Bülent Ulusu döneminde faaliyete geçirildi.

         Projesinden hizmete alınışına kadar bir çok hükümet gören Keban Barajı
 için Elazığ, Tunceli, Erzincan, Malatya ve Sivasta binlerce metrekare alan
 kamulaştırıldı. Barajın maliyetinin bir kısmı Dünya Bankası ve farklı ülkelerden
 alınan hibe veya kredilerle karşılandı.

         TÜRK MÜHENDİSLİĞİNİN ORTAYA KOYDUĞU İLK DEV BARAJ
         Hizmete girmesinin ardından 37 yıl geçen Keban Barajı, emeği geçen herkes
 için bir gurur kaynağı oldu. Yapıldığı dönem ülke elektrik ihtiyacının yüzde
 20sini tek başına karşılayan baraj, 1950lerde Hirfanlı ve Sarıyar barajlarının
 ardından büyük baraj inşaatı tecrübesi kazanmış olan Türk mühendisliğinin ortaya
 koyduğu ilk dev baraj, gururu ve yüz akı oldu.
         Barajın yapılmasıyla Elazığın batı, kuzey-doğu ve doğu istikametinde 125
 kilometre uzunluğunda 675 kilometrekare alana sahip 30 milyar ton kapasiteli dev
 bir göl oluştu. Baraj bir yandan elektrik enerjisi üretirken bir yandan da göl
 çevresinde oluşan mesire alanlarıyla bölgede sosyal hayata katkıda bulundu,
 sağladığı balık avcılığı imkanıyla alternatif bir gelir imkanı sundu. Baraj,
 günümüzde enerji üretimini yanı sıra kültürel ve turizme katkısı, tarımda sulama
 ve son yıllarda ortaya çıkan balık üretimiyle de ekonomiye ciddi katma değer
 sağlamaya devam ediyor.

         KENDİNİ DEFALARCA AMORTİ ETTİ

         Baraj, yapım amacı doğrultusunda yıllardır görevini yerine getirdi,
 maliyetini de defalarca amorti etti.
         8 tribünlü yıllık 6 milyar 200 milyon kilovatsaat enerji üretme
 kapasitesine sahip baraj, geçtiğimiz yıl 7 milyar 950 milyon kilovatsaat elektrik
 üretirken, bu yılın ilk 7 ayında 3 milyar 100 milyon kilovatsaat elektrik
 üretti.

         BARAJIN YAPIM AŞAMASI GÖRÜNTÜLERLE KAYIT ALTINA ALINDI
         DSİ Genel Müdürlüğü tarafından baraj inşaatının fiilen yapıldığı
 1966-1974 yılları arasında yapılan çalışmalar görüntü ve fotoğraflarla kayıt
 altına alındı.
         Çekilmiş görüntülerde barajın yapılacağı alanda suyun kontrolünün
 sağlanması için inşa edilen derivasyon tünelleri de dahil olmak üzere inşaatın
 tüm aşamalarına yer verilmiş. İnşaata katılan büyük iş makinelerinin o zaman
 Elazığ il merkezinde faytonların yanından geçerken halkın araçları seyretmesi,
 barajdan önce Fırat Nehri üzerinde bulunan barajın yapılması nedeniyle yıkılan
 eski Fırat Köprüsü yer alıyor.
         Baraj yapımı için kurulan beton santrali, sondaj ve patlatma çalışmaları,
 barajın temelinin hazırlanması, bend duvarı yapılmadan önce su geçirmemesini
 sağlamak için zemine serilen kil tabakaları, duvar inşaatının ardından elektrik
 santralinin parçalarının kurulması görüntüleri bulunan kayıtlarda, inşaat
 çalışmalarının yanı sıra inşaatta görev alan işçilerin de günlük mesailerinden
 parçalar, yemekhanede yemek yemeleri ve vakit geçirmeleri göze çarpıyor.
         Görüntülerde ayrıca barajın tamamlanmasının ardından oluşan gölde o dönem
 baraj inşaatında çalışan yabancı işçilerin yaptıkları, yelken ve su sporları
 günümüze aktarılıyor.
         Baraj inşaatında hayatını kaybeden Türk ve yabancı tüm işçilerin
 hatıraları, isimlerinin yazılı olduğu bend duvarı üstünde yapılan anıtla
 yaşatılıyor.

         CUMHURİYETİN DEV ESERİ
         DSİ 9. Bölge Müdürü Nevzat Aksu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Fırat
 Nehri üzerinde kurulan Keban Barajının yapılma fikrinin 1930lu yıllardan
 itibaren ortaya çıktığını söyledi.
         Barajın yapımının ardından devamında Karakaya ve Atatürk barajlarının
 yapıldığını anımsatan Aksu, "Bu barajların da suyu Keban Barajından
 gelmektedir. Keban Barajı, asırlardır akan Fırat Nehrinin dizginlendiği ilk
 noktadır. Cumhuriyetin ilk yıllarında hayal edilen ve yapımına karar verilen
 Keban Barajı, Cumhuriyetin gerçekleşen bir rüyası, dev eseridir" dedi.

         GEÇEN YIL ÜLKE EKONOMİSİNE 1 MİLYAR DOLAR KATKI
         Aksu, Keban Barajının yapımının ardından devamındaki barajların
 yapıldığı gibi günümüzde nehrin üst kısımlarında da yeni hidroelektrik
 santrallerinin yapımının devam ettiğini kaydetti.
         Barajın ürettiği elektrikle maliyetini birçok kez karşıladığını anlatan
 Aksu, ayrıca oluşturduğu göl alanıyla da kültür, turizm, sosyal hayat, tarım, ve
 son yıllarda yaygınlaşan balık üretimiyle ekonomiye katkıda bulunduğunu
 belirtti.

         Aksu, "Keban Barajı, elektrik üretimi, balık üretimi gibi katkıları göz
 önüne alındığında geçen yıl yaklaşık 1 milyar dolar ülke ekonomisine katkıda
 bulunmuştur" diye konuştu.
AA