Kemal Uzan'ın inşa ettiği Ali Sami Yen'in açılışı da olaylıydı

Galatasaray çatırdıyor. Her ne kadar bir iç tartışma gibi gözükse de işin politik arka planı da var. İş, açılış günü Başbakan'a yapılan ıslıklı protestoya takındığı tavır nedeniyle Adnan Polat'ı 'yandaş' olmakla suçlamaya kadar vardı. Peki bu politik zeminli tartışma yeni mi   106 yaşına giren bu kulübümüz daha önce böylesi bir kaosun içine düşmüş müydü Gelin isterseniz kulübün tam ortadan ikiye bölündüğü bir olaya uzanalım. Bakın tarih 80 yıl sonra nasıl tekerrür ediyor...

EVET, Galatasaray çatırdıyor. Geçen hafta özlemle bekledikleri yeni statlarının açılışında yaşananlara bir de stada Ali Sami Yen isminin konmaması eklenince ortalık iyice karıştı. Önce kulübün perde arkasındaki patronu sayılan İnan Kıraç sahneye çıktı . 'Ali Sami Yen' isminin unutulmasının tüzük ihlali olduğunu söyledi ve tehdidini savurdu. 'Adnan o koltukta oturamaz!' Ardından yönetim kurulu üyeleri (Mehmet Helvacı, Doğan Yalçınkaya ve Vedat Eşkinat) ayaklandı. 'Adnan Polat G.Saray taraftarını küçük düşürmüştür, istifa etmelidir' dedi. Her ne kadar iş bir iç tartışma gibi gözükse de işin politik arka planı da var. İş, açılış günü Başbakan'a yapılan ıslıklı protestoya takındığı tavır nedeniyle Adnan Polat'ı 'yandaş' olmakla suçlamaya kadar vardı. Peki bu politik zeminli tartışma yeni mi 106 yaşına giren bu kulübümüz daha önce böylesi bir kaosun içine düşmüş müydü Gelin isterseniz kulübün tam ortadan ikiye bölündüğü bir olaya uzanalım. Bakın tarih 80 yıl sonra nasıl tekerrür ediyor...

3 BÜYÜKLER
Önce Galatasaray'ın stat serüvenine ilişkin kısa birkaç not... Ali Sami Yen Stadyumu bugünkü modern haliyle 1964'te hizmete girdi. Ama daha önce de orada maçlar oynanıyordu. 1944'ten itibaren toprak zemin ve birkaç ahşap tribünle de olsa bir stat havası verilmiş bir yerdi ve Galatasaray'a ev sahipliği yapıyordu.

Peki Galatasaray bundan önce maçlarını nerede yapıyordu Taksim Kışlası olarak bilinen sahada...   Meraklısına not: şžimdi kendi statlarında hakimiyet savaşı veren 3 büyükler bir zamanlar bir stada fiilen ortaktılar. Taksim Stadı'nın hisseleri üçe bölünmüştü: % 50 hisse Galatasaray'ı temsilen Ahmet Kara'ya (2.500 TL bedelle), % 25 i Fenerbahçe'yi temsilen Zeki Rıza Sporel'e ve   % 25 i ise Beşiktaş'ı temsilen şžeref Bey'e devredildi. şžeref Bey'in ölümün ardından mirasçıları Taksim Stadı'ndaki hisselerini Ateş-Güneş Kulübü'ne sattı.

G.SARAY YAşžAYAN BİR RUH

Galatasaray ne sadece bir lise, ne sadece bir kulüptür. Galatasaray yaşayan bir ruhtur. O yüzden ona tek başına sahip olmak kolay değildir. Adınız Ali Sami Yen bile olsa... Galatasaray'da 1930'larda başlayan tartışma amatörlük-profesyonellik tartışmasıydı. Amatörlüğü savunanlar Mulhis Peykoğlu ve Suat Hayri Ürgüplü'ydü. Onlara göre profesyonellik, Galatasaraylılık ruhunu yok edecekti.   Profesyonelliğe geçilmesi gerektiğini ise Yusuf Ziya Öniş savunuyordu. (Yusuf Ziya Öniş de en az Ali Sami Yen kadar Türk sporu ve futbolu için önemli bir isimdir. Futbol Federasyonu'nun ilk başkanı, birçok spor alanında faaliyetleri Türkiye'ye getiren kişidir.)

şžEFİK'TEN AĞIR YAZI

1929'da aynı zamanda Sivas Milletvekili de olan Kulüp Başkanı Necmettin Sadak, G.Saray'da ilk kez bir hizip ayrılığı oluştuğunu söyleyerek olağanüstü kongreye gitti. Olaylı kongre 18 Ekim 1929'da toplandı. Başkan Sadak, Yusuf Ziya taraftarlarınca ağır eleştirilere uğradı ancak tekrar başkanlığa seçildi. Tartışmalar bitecek gibi değildi. Bir hafta sonra yeniden kongre toplandı. Bu kez yeni başkan Abidin Daver oldu. Muhalefet bir hafta içinde iki yenilgi alınca iyice kazan kaldırdı. Yusuf Ziya Öniş'in liderliğinde yüklenmeye başladılar. Yusuf Ziya'nın ekibinden olan Eşref şžefik'in (ünlü radyo spikeri) yazdığı ağır yazılar Galatasaray'ı bölünmenin eşiğine getirdi. 1933'te toplanan kongrede muhalefetin bu 'arsız' tutumuna içerleyen Mulhis Hoca kongre üyesi yaptığı öğrencileriyle eylem yaptı. Yusuf Ziya'yı kastederek öğrenciler 'Hırsızlar dışarı' diye tempo tuttu. Bu bardağı taşıran son damla oldu. Cevat Abbas Gürer Bey'in öncülüğünde bir başka kulüp kurulmaya karar verildi. Adını önce sarı-kırmızı olarak düşünseler de İnönü buna izin vermedi. Sarı kırmızıyı temsilen Ateş-Güneş adını koydular. Yusuf Ziya Bey de Galatasaray'ı bırakıp Ateş-Güneş'e geçti.

Aslında bu tartışmaların altında siyasetin gölgesi vardı. Kulüp üyesi olan Celal Bayar ile İnönü çekişmesi kulübe yansımıştı. Celal Bayar başta olmak üzere Atatürk'ün yakın çevresindekiler bir tarafa, İnönü yandaşları bir tarafa toplandı. Mutat zevattan Cevat Abbas Gürer ve Yusuf Ziya Öniş; Celal Bayar'ın yanında, Necmettin Sadak ve Abidin Daver de İnönü'den yana tavır almışlardı.  

EKMEK Mİ, 1 NUMARA MI

Peki kulübün kurucusu bu politik kavgada ne yaptı Gözler Ali Sami Yen'e çevrilmişti. Öyle ya 1 numaralı üye hangi tarafa meyledecekti Ancak onun bir maruzatı vardı. Ali Sami Bey, Yusuf Ziya Bey'in yanında çalışıyordu. Vereceği karar onu ekmeğinden edebilirdi. Oysa her iki taraf ta yakın arkadaşıydı. Babası Refik Cevdet Kalpakçıoğlu'ndan aktaran Özdemir Bey o günü bakın kitabında nasıl anlatıyor; '..kapı açıldı. Gelen Ali Sami Yen'di. Hiç görmediğim bir süklüm püklümlük içindeydi. Oturdu. Hal hatır konuşmalarından sonra bir süre durdu ve cebinden bir zarf çıkararak masaya koydu ve yavaş yavaş önüme doğru iteledi. Eli titrer gibiydi.
'Bu nedir Ali' diye sordum.
 'İstifam Cevdet, kulüpten istifa ediyorum...'
...Sakinleşmeye çalıştım. Büyük mücadelelerle kurduğumuz kulüp elden gitmek üzereydi. Bir şeyler yapmam gerekirdi.
'şžimdi sen gidersen kulübü ayakta tutma imkanımız kalmaz. İstifanı kabul etmiyorum'

Sıkılma sırası ona gelmişti.

'Yusuf ısrar ediyor biliyorsun onun yanında çalışıyorum. İstifamı kabul etmezsen ben ısrar edeceğim. Ekmek paramla oynamana izin veremem, bu istifa benim ekmek kapım.'

İSTİFANIN ÜSTÜ ÖRTÜLDÜ

Evet... Gerçekten Ali Sami Bey bu baskılara dayanamadı ve istifa etti mi Geçen sene yitirdiğimiz kulübün canlı tarihi Ali Oraloğlu'na bu soruyu sormuştum. O kabul etmemişti. Hayır, Ali Sami Bey hiçbir zaman Galatasaray'dan istifa etmedi, demişti. 'Zaten kulüp üyelik kayıtlarında da buna işaret eden bir durum yok' diye de eklemişti.

TEK ADAM İNÖNÜ

Ancak şunu da unutmadan eklemem lazım. Kalpakçıoğlu'nun iddiası daha sonraki yıllarda bu istifa olayının üstünün örtüldüğü şeklinde... Ayrıca istifa olayının olduğu 1934 ile Ateş-Güneş'in kapandığı 1939 arasında Ali Sami Bey hiç ortalıkta gözükmedi. Kulübe uğramadı. Nerede olduğu, ne yaptığı bilinmiyor...

Ateş-Güneş'in sportif başarılarla dolu faaliyeti İsmet Paşa'nın iktidarını ilan etmesiyle 1939'da son buldu. Artık tek adam İnönü'ydü ve ona itiraz edilemezdi. Ateş-Güneş kapandı. Yusuf Ziya Bey başta olmak üzere yuvadan uçan cim-bomlular tekrar yuvaya döndü.
www.twitter.com/gurkanhacir

Polat geçmişi araştırsın

Evet... İster istifa etmiş olsun, ister olmasın... Ali Sami Bey Galatasaray'ın fikren ve ruhen kurucusu ve önderidir. Tıpkı Türk futbolunun önderi olduğu gibi... Başkan Adnan Polat, Ali Sami Yen'in hayatını iyi araştırmalıdır. Olaylar ona ışık tutacaktır. Ve şunu da iyi bilmelidir. Galatasaray'a Başkan olmak bir kaplanın sırtına oturmaya benzer. Oturduktan bir müddet sonra kendinizi kaplan gibi çevik hızlı ve güçlü hissedersiniz. Ama hareketlerinize çok dikkat etmeniz gerekir. Yanlış bir hareket sonunuz olur.

Her zaman 2 tane 2 numara

Galatasaray'ın 1 numaralı üyesi kimdir Bu kulüp içinde bitmeyen bir tartışmadır. Kulübün bilinen kurucularıda içinde 3 kişi öne çıkar. Emin Bülent Serdaroğlu, Ali Sami Yen ve Refik Cevdet Kalpakçıoğlu. Kuruluş günü Ali Sami Bey, kuruculara numara vermeyi teklif etti. 1 Numara Ali Sami, 2 numara Asım Tevfik Sonumut... Buna Emin Serdar Bey itiraz etti; 'Hayır 2 numara benim.' (İlginçtir, halen 2 tane 2 numaralı üye vardır.) 1 numaranın ise talibi Refik Cevdet Bey'di. Ancak bu kuruluş toplantısına biraz geç geldiği için 7 numaralı üye olarak kaydedilmişti. Ali Sami Bey,toplantıya geliş sırasına göre numara veriyordu. Yani erken gelen, önceki sırayı kapıyordu. İşte Refik Cevdet Bey bu olayı hiç affetmedi. 1 numaranın kendisinin hakkı olduğunu ölümüne kadar savundu ve Ali Sami Yen'e öfkesi dinmedi. Bu basit gibi gözüken sıralamada eğer Refik Cevdet Bey'in dediği olsaydı   ve 1. sırada Kalpakçıoğlu'nun adı yazsaydı, şimdi stat ve kompleks kimin adını taşırdı

ÜNLÜ STADIN OLAYLI AçILIşžI

Bugün yıkılmayı bekleyen Mecidiyeköy'deki Ali Sami Yen Stadyumu'nun 1964'teki açılış günü de olaylı olmuştu. Türkiye Bulgaristan milli takımları arasında oynanacak maçla stat hizmete girecekti. İlgi büyüktü. Kalabalık bir seyirci topluluğu Ali Sami Yen'e akın etti. Ve tribün çöktü. 84 kişi yaralandı, 1 kişi öldü (Ölen kişi uzun bir süre yoğun bakımda kaldıktan sonra hayatını kaybettiği için bu olayda ölen olmadığı sanılır.) Stadın yapımında eksik malzeme kullanıldığı iddia edildi. Ama konun üzerinde pek durulmadı. Stadın müteahhidi de bir zamanlar Galatasaray'ın başkanlığı için de yarışan Cem Uzan'ın babası Kemal Uzan'dı...
Akşam/Gürkan Hacır