Kira artışlarında son durum ne? Kiralar normalleşiyor! 

Dünya Gazetesi köşe yazarı Bora Tamer Yılmaz, bugünkü köşesinde kart harcamaları, PÖS, kira ve hizmet enflasyonunu kaleme aldı. Türkiye’de salgın sonrası mal enf­lasyonunda yaşanan sert yükselişin ikin­ci aşamada hizmet fiyatlarını et­kilediğine dikkat çeken Yılmaz, şunları söyledi:

"Kira sözleşmelerine getiri­len TÜFE altı oran sınırlaması, bir “baskı” oluşturdu ve kiralar mal bedellerindeki artışın gerisinde kaldı. Bu sınırlamanın kaldırılmasının ardından, baskılanmış fiyatlar aniden fır­ladı ve hizmet enflasyonu, suyun altına sıkıştırılmış olan bir topun hızla yü­zeye çıkışı gibi zıpladı. Neredeyse üç haneli seviyeyi gördü."

Kiranın ge­nelde maliyet yani arz yönlü enflas­yonist baskı olduğunu vurgulayan Yılmaz, "Kira bedellerindeki yükseliş ortaya (adı üzerinde) bir rant çıkardı. Hizmet sektöründeki fiyat­lar, kasırganın sıcak deniz suyundan beslenmesi gibi rant nedenli talep baskısıyla arttı. Okyanus yüzeyi gi­bi sıcak ekonomi kasırganın kopmasına neden oldu" ifadelerini kullandı. 

Yılmaz, "Zaman serileri arasındaki neden­selliği analiz eden “Granger” testi sonuçları, kira enflasyonunun hiz­met enflasyonunu etkilediğini gös­teriyor. 2 ila 4 aylık bir gecikmeyle kira artışları hizmet fiyatlarına yan­sıyor. (Örneğin, p-değerleri: 1 ay = 0.0126 – anlamlı, 3 ay = 0.0032 – çok anlamlı). Bu etkiyi gıda fiyatlarının etkilediği “lokanta hizmetlerinde” de gözlemliyoruz, ancak burada kira artışının yansıması biraz daha zayıf. Bu durum lokantaların asıl maliyet kaleminin gıda maddelerinden gel­mesiyle de uyumlu" bilgilerini verdi.

Bora Tamer Yılmaz, TÜFE verilerine göre, 2023 baş­larında lokanta ve genel hizmet sek­törlerindeki enflasyonun düşüş eğili­mine başladığını dile getirdi ve lokanta fiyatlarında Ekim 2022’de yüzde 84 zirvesinden Nisan 2023’te yüzde 69 seviye­sine düşüş, genel hizmet fi­yatlarında ise yüzde 62’den ya­tay seyre geçiş yaşandığını belirtti.

Tam bu süreçte kira enflasyonunun düşük yüzde 40’lı seviyelerden hızlıca tırmanışa geçtiğinin altını çizen Yılmaz, şu ifadeleri kullandı:

"Genel hizmet sektörünü de peşinden götürdü. Lokantalarda enflas­yon içinde olduğumuz 2024 yılı başında yüzde 99’a yükselirken, ge­nel hizmet fiyatları da benzer şekil­de artış kaydetti. Bu noktada, hizmet ve mal fiyatları arasındaki ayrışma belir­ginleşti ve arz yönlü kira maliyeti, talep tarafından karşılık buldu."

Eylül enflasyonu açıklandığında piyasanın paniklediğine ve para politikası beklentilerini ötelediğine dikkat çeken Yımaz,  eği­tim harcamalarındaki artışın se­zonluk olduğunu hatırlanması gerektiğinin, PÖS verilerinin de eğitime ilişkin fiyat ayar­lamalarının her eğitim yılı başın­da, yani eylül ayında gerçekleştiği­ni doğruladığının altını çizdi. 

Yılmaz, söz konusu yazısında "Merkez bankasının kendi bloğu “Merkezin Güncesi”nde kart kulla­nımına ilişkin çalışmalar yayımlan­dı. Para politikası karar tutanakla­rında PÖS istatistiklerine vurgu ya­pıldı. Eğitim fiyatlarındaki örüntü ve normalleşmenin bir benzerini ki­ra ödemelerinde görmek mümkün.

Kasırgalar karaya vurduğunda, kendilerini besleyecek sıcak suyu bulamayınca güç kaybederler. Eko­nomide de benzer bir ilke geçerli: Yeni eğitim yılının başlaması ve kira artışlarının hız kesmesi, hizmet enf­lasyonunun tahribat etkisini hafif­letebilir. Bir miktar uzasa da kasır­ga döneminin sonuna yaklaşıyoruz. Kasırganın karaya çıkması, Mer­kez Bankası’nın para politikasına li­mandan demir aldırarak “sakin ha­va”da denize açılmasını sağlayabilir" ifadelerine yer verdi. 

TEDB Başkanı Hakan Akçam: Konut piyasasının eski seyrine dönmesi için inşaat maliyetlerine çözüm bulunmalı!

Arazi yatırımı yapmak isteyenler için uzmanından çok önemli uyarı geldi!

Konut sektöründe büyük kriz! Zenginler yazlıklarını satmaya başladı!