Kısa çalışma ödeneği nasıl alınır? Nasıl hesaplanır?
Milyonlarca çalışana müjdeli haber geldi. İşçilere maddi destek sağlamak için kriz dönemlerinde çalışmadıkları halde ücret ödeniyor. İşte bu uygulamaya başvurularla ve ödeneğin hesaplanmasıyla ilgili tüm merak edilenler...
Milyonlarca işçi ve işveren, yeniden kapatılan işyerinin ardından kısa çalışma ve ücretsiz izin hakkında gelecek güzel haberleri bekliyordu. Pandeminin olumsuz ekonomik etkilerini azaltmaya yönelik yeni tedbirler alındı. Bu kapsamda yeniden kısa çalışma ve ücretsiz izin dönemi başladı.Haziran ayı sonuna kadar kısa çalışma için isimleri İŞKUR'a bildirilmiş çalışanlar için, yeniden başvuru yapma hakkı bulunuyor. Kısa çalışmadan daha önce çıkan çalışanlar tekrar bu uygulama kapsamına girebilecek.
Hürriyet'te yer alan habere göre; işten çıkarma yasağı halen yürürlükte olduğu için işyerinin kapanması, işin sona ermesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uyulmaması halleri dışında sözleşme feshi yapılamıyor. Bunun yerine, işverenler çalışanları için ücretsiz izin veya kısa çalışma ödeneğini kullanabiliyor.
Ücretsiz izne gönderilen çalışanlar için de, işsizlik sigortası fonundan aylık brüt bin 177 TL net bin 1168 TL ödeniyor.
Ekim ayı itibariyle kısa çalışma kapsamındaki çalışan sayısı 927 bine kadar gerilemişti. Ücretsiz izinde ise, 540 bin kişi bulunuyordu. Koronavirüs tedbirlerinin tekrar uygulamaya geçmesiyle birlikte, bu haftadan itibaren hem kısa çalışma hem de ücretsiz izindeki çalışan sayısının yeniden artması bekleniyor. Kısa çalışmada en yoğun ay ise, sanayideki üretimin de durduğu Mayıs ayında olmuş ve kapsamdaki çalışan sayısı 3 milyon 282 bine kadar çıkmıştı.
Yeniden kısa çalışma ödeneği başvurusu yapamayacak olanlar
Yeniden yapılacak kısa çalışma başvurularında kriter ise haziran ayı. Haziran ayı sonuna kadar kısa çalışma için isimleri İŞKUR'a bildirilmiş çalışanlar için, bu dönemde de yeniden başvuru yapma hakkı bulunuyor. İlk koronavirüs tedbirleri döneminde kısa çalışmadan yararlanmamış veya işe sonrasında girmiş çalışanlar içinse yeniden kısa çalışma ödeneği başvurusu yapılamayacak.
Koronavirüs nedeniyle kolaylaştırılmış kısa çalışma uygulaması, Cumhurbaşkanı kararıyla, aralık ayı sonuna kadar uzatılmıştı. İşten çıkarma yasağı da, aynı gün yayınlanan kararla 17 Ocak'a kadar uzatılmıştı. Son yapılan yasal değişikliklerle, her iki düzenlemenin de 2021 yılı Haziran ayı sonuna kadar uzatılması imkanı bulunuyor. Bu kapsamda aralık sonunda hem kısa çalışma, hem de ücretsiz izin ve işten çıkarma yasağında uzatma yapılacağı beklentisi bulunuyor.
Kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin için yapılan ödemelerin kaynağını işsizlik sigortası fonu oluşturuyor. 2019'da 131 milyar TL büyüklükle kapatan fon, 2020 ekim ayında 107 milyar 921 milyon TL'ye düştü. Fonun 2020 sonunda ise 92.5 milyar TL'ye gerilemesi bekleniyordu. Ancak ikinci dalga nedeniyle rakamın daha da düşebileceği belirtiliyor.
KISA ÇALIŞMA UYGULAMASI NEDİR?
Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir.) sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.
Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlardır.
KISA ÇALIŞMA UYGULAMASI BAKIMINDAN "BÖLGESEL KRİZ"
Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumlardır.
KISA ÇALIŞMA UYGULAMASI BAKIMINDAN "SEKTÖREL KRİZ"
Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumlardır.
KISA ÇALIŞMA UYGULAMASI BAKIMINDAN "ZORLAYICI SEBEPLER"
İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır.
Kısa Çalışma Kapsamında;
* İşçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesi,
* Genel Sağlık Sigortası primleri ödenmesi,
hizmetleri sağlanıyor.
İşyerinde Kısa Çalışma Uygulanabilmesi için;
İşverenin; genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR'a başvuruda bulunması ve İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekiyor.
İŞÇİNİN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN YARARLANABİLMESİ İÇİN NELER GEREKİR?
İşverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunması; işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, 4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesine göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması (Kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olanlardan son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar),Kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması şartı aranıyor.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALINAN SÜRE İÇİN ÖDENEN PRİMLER
İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için genel sağlık sigortası primleri ödenmektedir. Söz konusu dönemde kısa ve uzun vadeli sigorta primleri aktarılamıyor.
KISA ÇALIŞMANIN ERKEN SONA ERMESİ
İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur.
Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN KESİLMESİ
Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silâh altına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir.
İŞVERENİN KAYIT TUTMA ZORUNLULUĞU
Kısa çalışma yapan işveren, işçilerin çalışma sürelerine ilişkin kayıtları tutmak ve istenilmesi halinde ibraz etmek zorundadır.