Komisyon ve vergilerle doğalgaz fiyatı ikiye katlanıyor
Kış mevsiminin yaklaşmasıyla gözler doğalgaz faturalarına çevrilirken, Zaman'ın ulaştığı kaynaklar doğalgaz fiyatlarındaki ilginç gerçeği ortaya çıkardı
Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurumu'nun raporuna göre Boru Hatları İle Petrol Taşıma AŞ (Botaş), en pahalı doğalgazı Rusya ve İran'dan alıyor. En ucuz gaz ise son günlerde tartışma konusu olan Azerbaycan'dan geliyor. Kamu şirketi Botaş, 1 metreküp doğalgaza ortalama 36 kuruş ödedi. Bu rakama Botaş ve dağıtım şirketi paylarıyla Maliye'nin aldığı ÖTV ve KDV'nin eklenmesi sonucu nihai tüketici fiyatı belirlendi. Buna göre 36 kuruşa alınan doğalgaz İzmit'te konut abonelerine 63,7 kuruştan, İstanbul ve Ankara'da ise 64 kuruştan satıldı. Gazın alım fiyatıyla tüketicilere satış fiyatı arasındaki yüzde 76 artış dikkat çekiyor.
Doğalgaz fiyatları, 'ticarî sır' olduğu gerekçesiyle kamuoyuna açıklanmıyor. Bu sebeple özellikle kış aylarında kabarık faturalar sebebiyle doğalgaz alım fiyatları merak edilirken, konuyla ilgili enerji yönetimi sadece "Anlaşmalarda yer alan formüle göre fiyat belirleniyor." açıklamasını yaptı. Konunun kamuoyunda yoğun bir şekilde tartışıldığı dönemde Zaman Gazetesi 1 Şubat 2006'da ilk kez gaz alım fiyatlarını açıklamıştı. Konu 'İşte belgesi: Rus gazına 243, İran'a 236 dolar ödeniyor' başlığıyla manşetten duyurulmuştu. Zaman, şimdi de doğalgaz alımı yapılan bütün ülkelerle ilgili fiyatlara ulaştı. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurumu (YDK) Raporu'na göre doğalgaz pazarını elinde bulunduran kamu şirketi Botaş, önceki yıl 1 metreküp doğalgaza ortalama 36,2 kuruş ödedi. 2007'de Rusya'dan alınan gaza 1 metreküp için ortalama 37,3 kuruş ödeme yaptı. Aynı miktar için İran'a ödenen para ise 37 kuruş oldu. Sıvılaştırıldığı için pahalı olarak bilinen LNG için Cezayir ve Nijerya'ya ise ödenen para 29,3 kuruş. Azerbaycan ile yapılan anlaşmaya göre ise gazın ilk yıl için bin metreküpüne en fazla 120 dolar ödeniyor. Anlaşmaya göre sonraki yıllar için fiyat müzakerelerle belirlenecek. Azerbaycan-Türkiye arasındaki fiyat görüşmeleri halen devam ediyor. Botaş, Rusya, İran ve Azerbaycan'dan boru hatlarıyla, Cezayir ve Nijerya'dan LNG olarak gaz ithalatı yapıyor. Şirket önceki tüketim döneminde toplam 35,8 milyar metreküp gaz ithal etmişti. Gazın yarıdan fazlası Rusya'dan temin ediliyor.
Botaş, sıvılaştırılarak tankerlerle taşınan ve pahalı satılan LNG'yi boru hatlarıyla taşınan gaza göre ucuz almaya başladı. Sebebiyse, Sonatrach (Cezayir) ve Nijerya LNG Ltd (Nijerya) şirketleriyle yapılan fiyat revizyonu görüşmelerinde önemli avantaj sağlaması. Başbakanlık raporuna göre Botaş ile Cezayirli şirket arasında yapılan görüşmeler sonucunda Ekim 2000'de fiyat formülünde değişikliğe gidildi. Böylece, ham petrolün varili 50 dolar olması halinde LNG fiyatı için yüzde 0,66 indirim yapılacak. Fiyat 30 dolara düşerse herhangi indirim veya artış olmayacak. Ham petrolün varili 50 doları geçmesi halinde ise yüzde 0,89 ile 4,20 oranında indirim uygulanacak. Nijerya ile Kasım 2000'de yapılan fiyat revizyonunda ise formül petrol fiyatlarının yükseldiği dönemde alıcıyı koruyan bir yapıya kavuşturuldu. Botaş'ta son yıllarda fiyatların artış göstermesi sebebiyle Nijerya'dan fiyat revizyonu talebinde bulunmadı.
Zaman