Konut lobisi yetersiz!
Dünyada ülkelerin, şehirlerin, sektörlerin ve şirketlerin yönünü lobi faaliyeti belirler… İster iç olaylar ister uluslar arası ilişkiler olsun, lobi faaliyetleri olayların/ilişkilerin geleceğini etkiler
Örneğin, birçok ülkenin ABD’de lobisi var. Türkiye’de lobi şirketlerine çok para ödedi… Hala da ödemeye devam ediyor… Amaç, dünyanın süper gücünün senatosunu etkilemek..
Ülkelerin içinde de, sektörleri temsilen, şirketleri temsilen başkentlerde, parlamentolarda vekiller veya lobi yapan emekli diplomatlar var. Türkiye’de birçok büyük holding lobi için vekil seçtirme faaliyetinde bulunur… Konut sektörünün lobi faaliyeti var mı? Olduğunu sanmıyorum. Olsa sektör bu halde olmazdı… Konut geliştirici şirketler, kendi alanlarına giren konularla ilgili kararları sabah uyandıklarında öğreniyorlar…
Yeni KDV uygulaması açıklandığı gün eminim yeni proje peşinde koşan birçok şirketin uykusu kaçmış, geleceğe yönelik planları, hesapları bozulmuştur… Hükümette, konut sektörünü temsilen Çevre ve Şehircilik Bakanı var ama bakan TOKİ’den siyasete girdi.. Yani zaten kamu görevlisi idi… Hükümetler elbette kararlarını seçilenlerle alır ama sivil toplum kuruluşlarının lobi faaliyetleri güçlü ise alınan kararları belirlemede etkili olurlar…
Gündemde, Maketten konut satışı, yeni KDV uygulaması, yeni vergiler , mütekabiliyet yasası ile yabancıya oturma sürelerinin uzatılması gibi konular var. Bu konuların çözümünde konut sektörünün temsilcileri sadece sızlanma tarzında beyanat vermekten başka bir şey de yapamıyorlar…
Türkiye’de Başbakana ulaşamayan bir problem çok zor çözülüyor maalesef. Başbakan da çok yoğun, vakit problemi var. Konut sektörü, mevcut problemlerin çözümünde etkili olabilmek için mutlaka Başbakana dertlerini iyi anlatmalı… Kamu bürokratları genelde özel sektörün problemlerini, özel sektörün istediği düzeyde algılayamaz bu nedenle de çözemez… Maalesef böyle…
Konut sektörü 200 civarında yan/alt meslek kolunu etkiliyor. Ciro açısından Türkiye ekonomisinin en güçlü meslek kolu. Niteliksiz işçi istihdam bakımından vazgeçilmez bir sektör. Yabancıya konut satışı ile artık sektör “döviz kazandırıcı”… Ama, sektör “döviz kazandırıcı” olduğunu hükümete yeterince anlatamıyor… Sektörün güçlü bir lobisi olsa, hükümetin yurtdışı pazarlama ve satış faaliyetleri için verdiği teşvikleri konut sektörüne de uygulatır. Hatta diğer sektörlere göre daha da çok uygulatmak potansiyeli var… Ama sektör kendi gücünün farkında değil…
Konut sektörü ne yapmalı?
Öncelikle kendi arasında birleşip güçlü bir lobi oluşturmalı. GYODER’in yeni seçilen başkanı Aziz Torun, derneğin üye sayısını artıracaklarını ve diğer sektörel derneklerle işbirliği/güçbirliği yapacağını söyledi. Bu doğru ve yerinde atılan bir adımdır. Başkanı tebrik ediyorum… Bu işbirlikleri sonucu sektör dernekleri, önde gelen temsilciler, sektörü temsilen Başbakana ulaşıp dertlerini anlatmak için bir strateji belirlemeli. Bir bütçe oluşturulmalı. Ve gelecek seçimler için dernekleri temsilen bir veya daha fazla vekili Meclise sokmak için çalışmalar yapmalı… Bu vekil/ler, sektörün Meclisteki sözcüsü, temsilcisi olmalı…
Maliye Bakanlığı, daha çok vergi almak için konuta yeni KDV uygulaması getirdi. Kendi açısından haklı. Konut sektörünün fiyat yükselmesi dışında direk bir kaybı yok. Çünkü zaten ödeyecekleri KDV’yi vatandaştan alacaklar. Burada kaybeden vatandaş oluyor… Sektör, fiyatların yükselmesini engelleyemedi… İyi bir lobi faaliyeti ile bu KDV uygulamasının Başbakanın 3 çocuk isteğine ters bir uygulama olduğunu, hükümetin sosyal politikaları ile çeliştiğini, Başbakana anlatıp ikna edebilirlerdi…
Ama olmadı… Çünkü konut sektörünün kamunun sosyal politikaları ile ilişkisini görüp değerlendirebilecek bir yapılanması yok… Konut sektörü sadece konut yapıp karlı satmanın peşinde… Böyle düşündükçe de daima kaybedecektir… Konut bir aile için vazgeçilmez bir ihtiyaçtır. Her hükümetin birinci görevi herkesi oturacak bir ev sahibi yapmaktır…
Türkiye’nin nüfus artış hızı düşüyor. ABD kaynaklı geleceğe yönelik hazırlanan raporlarda da bu durum belirtiliyor. Hükümet çocuk sayısını artırmak için teşvik uygulamaları getirecek. Konut sektörünün güçlü bir lobisi olsa, 3 çocuklu aileler için konutta yeni KDV uygulamasını engeller hatta KDV muafı bile getirtebilirdi. Başbakana bu konu raporlarla anlatılmalı… Bu da güçlü bir lobi faaliyeti ile olur…
Maketten satışa kısıtlama getirilecek. Kuzey Irak’ta bile konutların %20’si tamamlanmadan maketten satışa izin verilmiyor. Bu nedenle maketten satışa kısıtlama/düzenleme getirilmesi doğru bir adım. Ama kaş yapalım derken göz de çıkartılmamalı. Çünkü Anadolu insanı yeni yeni altına yatırımdan vazgeçip konuta yöneldi. Her yıl yaklaşık 30-35 bin Anadolu yatırımcısı İstanbul’dan konuta yatırım yapıyor. İstanbul’da yıllık satılan konutların sayısı belli. Bu ciddi bir orandır… Konut sektörü, küçük yatırımcının parası ile finanse ediliyor… Bugün piyasada olan birçok proje geliştiren şirket, bankalardan kredi alamaz… Ama bireysel konut alanlar alıyor ve şirketleri finanse ediyor… Şirketler batarsa, kaybeden konut alıcıları oluyor… Konut sektörünün iyi bir lobi gücü olsa, bu işi bu kadar sallantıda tutturmaz, çözer… Çünkü bu süreç uzadıkça, küçük yatırımcı konut almaz… Ya nakitte kalır ya da altına yönelir… Maketten konut satışında vatandaşa dikkatli olun aman ha şirketler batabilir vs demek uzaktan gazel okumaktır ve sektöre zarar vermektir…
Konut sektörü 2012 yılında beklediği satışları yapamadı ve istediği büyüme oranını yakalayamadı… 2013 yılında vatandaş yeni KDV uygulamasından kurtulmak için mevcut stoklara yönelecek ve bir hareketlilik olacak… Ama mevcut stok durumu dikkate alınırsa bu satışlar konut sektörünü doyurmaz.. Yeni alıcılara ihtiyaç var. Yeni alıcılar ise yabancılar… Hükümet çok doğru bir adım atarak mütekabiliyet yasasını çıkarttı ama arkası gelmedi… Eminim Başbakan bu yoğunlukta yasayı çıkarttık iş tamam diye düşünüyordur… Konut sektörünün güçlü bir lobisi olsa bu süreç böyle uzamaz… Mütekabiliyet yasasının eksiklerinin tamamlanması sürecinin uzaması birkaç şirketin daha batmasına neden olacaktır. Bu da dönüp hükümeti etkileyecektir. Bürokratlar seçimle gelmediği için bu süreci iyi okuyamaz… Bu nedenle, sektör derdini Başbakana anlatmadan bir çözümü yakalayamaz… Başbakan dün bir TV programında canlı yayında “Körfez ülkeleri fonları ile ikili görüşmeler yapılıyor fonlar gelecek” diyor… Başbakana bireysel alıcıların gelmesinin konut sektöründeki stokların erimesi için daha önemli olduğunun anlatılması gerekir… Bu da ancak lobi faaliyeti ile gerçekleşebilir…
Yeni KDV uygulamasından konut geliştirici şirketler ders çıkartmalıdır. 2012’de ruhsat alanlar rekabette daha avantajlı oldu. Kentsel dönüşümde yer alan/alacak olan şirketler de daha avantajlı oldu… Bir yasa sektördeki şirketlerin dengesini/gücünü değiştirdi…
Çin Seddi de ilk taşı koymakla başladı. Konut geliştiren şirketler de “sektörel lobi” üzerine düşünmekle ve güç birliği yapmakla işe başlamalı…
Sayglarımla,
Abdullah Çiftçi